Haruki Murakami là một tiểu thuyết gia, dịch giả người Nhật Bản. Ông là một trong những tác giả đương đại được biết đến nhiều nhất hiện nay cả trong và ngoài nước Nhật.
Các tác phẩm của Murakami đã được dịch ra hơn 50 thứ tiếng. Không chỉ tiểu thuyết, ông còn viết nhiều truyện ngắn, nonfiction và dịch sách tiếng Anh ra tiếng Nhật.
Văn nghiệp của ông có rất nhiều những tác phẩm gây tiếng vang. Những tác phẩm về sau của Murakami ngày càng ấn tượng và sâu sắc hơn những tác phẩm trước đó. Đâu là bí quyết đằng sau phong độ sáng tác và sức sáng tạo không ngừng nghỉ của ông?
Thử nghiệm mọi giới hạn ngôn ngữ để tìm ra cái mới
Murakami ý thức rất rõ về việc lấy ngôn ngữ làm phương tiện. Khi đó, từ ngữ sẽ đến với ông một cách tự nhiên, giúp miêu tả ý tưởng trong đầu một cách rõ ràng nhất có thể.
Phong cách văn chương của Murakami rất đơn giản. Ông từng chia sẻ về cách viết của mình: đầu tiên viết tiếng Anh, rồi sau đó dịch lại sang tiếng Nhật. Vì vốn tiếng Anh khá cơ bản, nên ông chỉ viết những câu ngắn gọn.
Những từ ngữ rất bình thường ấy khi đứng cạnh nhau trở nên mềm mại là bởi nhịp điệu (rhythm). Mà nhịp điệu, thì ông học được ở những nghệ sĩ nhạc Jazz.
Khi bắt đầu với cuốn tiểu thuyết đầu tay “Lắng nghe gió hát", ông viết với lời nói trong đầu bằng tiếng Anh: “Chỉ để thử xem câu chữ sẽ vang lên ra sao”. Chính từ những sự thử nghiệm đó, sau này nhìn lại, ông nhận ra rằng: “Kết quả đem lại là một thứ văn chưa được gọt giũa, một thứ âm điệu đặc biệt cất lên ngày một rõ nét hơn.”
Trong các chia sẻ của mình, Murakami đã đưa ra những gợi ý mà bạn có thể đạt được khi thử sức với một ngôn ngữ mới:
- Khi viết với ngôn ngữ mẹ đẻ, chúng ta dễ bị lạc, mở chủ đề xong không biết mình muốn đi đâu. Ngôn ngữ mới giúp chúng ta thận trọng hơn và đơn giản hơn trong việc truyền đạt.
- Tập trung vào câu chuyện bằng vốn từ hạn chế của một ngôn ngữ khác và không sợ mắc lỗi.
- Câu văn trung thực, đơn giản. Để từ đó độc giả nhận được thông tin trong mỗi bài viết của mình.
Ngôn ngữ đối với Murakami chính là chất liệu nguyên bản của việc viết. Khi hiểu cách liên kết các mảnh chất liệu lại và thử sức không ngừng thì bạn có thể tiếp tục viết bao nhiêu cuốn tiểu thuyết tùy ý.
Bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy việc làm chủ kỹ thuật sử dụng ngôn ngữ có thể đưa đến sự sáng tạo ra các tác phẩm mang sức nặng và chiều sâu và mới mẻ như thế nào. Như ông nói trong một bài chia sẻ với Lithub vào năm 2015:
“Quyền của người viết là thử nghiệm với mọi khả năng ngôn ngữ bằng mọi cách họ có thể tưởng tượng - không có tinh thần phiêu lưu đó thì khó có thể tạo ra được gì mới mẻ.”
“It is the inherent right of all writers to experiment with the possibilities of language in every way they can imagine - without that adventurous spirit, nothing new can ever be born."
Để tiếp cận sức mạnh của ngôn từ, hãy viết thường xuyên
Có rất nhiều người viết trên thế giới sử dụng cùng một ngôn ngữ, nhưng cảm nhận với ngôn từ của mỗi người là hoàn toàn khác nhau. Tổng cộng bạn có thể sử dụng bao nhiêu từ trong một ngôn ngữ? Quan trọng không phải là dùng từ mới mà là kết hợp các từ hiện có một cách hài hòa.
Khi xây dựng phong cách viết của mình, cách dùng ngôn ngữ sẽ thay đổi và biến đổi tùy thuộc vào bối cảnh. Chúng ta không viết theo cùng một cách trong suốt cuộc đời, nhưng càng thử nghiệm nhiều từ thường xuyên, sẽ càng thấy nó thành hình.
Một ý thức mà Murakami luôn trau dồi trong sự nghiệp viết văn là cố gắng làm sắc nét phong cách viết của bản thân. Murakami cho rằng: “Không có ngôn từ nào lạ. Công việc của người viết là đưa ra những ý nghĩa mới và những âm bội đặc biệt cho những từ hoàn toàn bình thường”.
Trong bài luận trên Monkey Business, Murakami có nói đến việc có thể khi bắt đầu viết chúng ta không có được vốn sống hay trải nghiệm đầy đủ để viết. Hãy thích ứng và biến điều này thành thế mạnh bằng cách thử nghiệm và nỗ lực không ngừng với một tinh thần cầu thị.
Đôi khi, vì “không có gì để viết” lại là mặt khác của câu chuyện “có thể tự do viết về bất cứ chuyện gì”. Những cây viết lớn đơn thuần chỉ là những người tiếp cận cuộc sống dưới nhiều hình thức khác nhau và thường xuyên đào sâu mọi vấn đề.
Viết lách nói chung hay văn chương nói riêng đều bước ra từ cuộc sống. Thế giới có thể mang dáng vẻ của một nơi vô vị, nhưng thật ra nó ẩn giấu rất nhiều loại quặng bí ẩn và thần bí. Người viết là những người may mắn có sự khéo léo để khám phá và tinh chế thứ nguyên liệu thô ấy.
Để có được sự may mắn đó, không cách nào hơn là bạn phải thử nghiệm, đào sâu, bền bỉ và quan sát cuộc sống mỗi ngày.