1. Productivity paranoia là gì?
Đây là thuật ngữ chỉ tình trạng lãnh đạo lo sợ nhân viên không làm việc năng suất. Hệ quả là họ đẩy mạnh giám sát nhân viên bằng nhiều hình thức như tăng cường điểm danh, tăng giờ làm việc và tần suất các cuộc họp. Trong nhiều trường hợp, productivity paranoia có thể khiến các quản lý trở thành control freak, với nỗi ám ảnh phải kiểm soát được nhân viên của mình.
Ở chiều ngược lại, nhân viên khi cảm nhận áp lực này sẽ cố gắng thể hiện rằng mình đang thực sự “năng suất” trước mặt sếp, dù thực tế có thể họ không làm gì cả. Điều này vô tình tạo ra các “nhà hát kịch năng suất” (productivity theater) nơi làm việc.
Theo The Economist, productivity paranoia là “tác dụng phụ” của làm việc từ xa, khi quản lý và nhân viên không thể tương tác trong cùng một không gian. Dù vậy theo một khảo sát do chuyên trang nhân sự Gallup thực hiện năm 2019 (trước thời điểm dịch COVID-19), chỉ khoảng 40% nhân viên nhận thấy mình có mức độ gắn bó cao với công việc. Điều này có nghĩa productivity paranoia đã là vấn đề tồn đọng rất lâu trong môi trường làm việc trực tiếp.
2. Nguồn gốc của productivity paranoia
Thuật ngữ này được CEO của Microsoft là Satya Nadella nhắc đến lần đầu trong một báo cáo của hãng vào tháng 9/2022. Để đánh giá hiệu quả của hình thức làm việc từ xa và kết hợp (remote and hybrid working), hãng đã tiến hành khảo sát 20,000 nhân viên tại 11 quốc gia.
Kết quả cho thấy, 87% nhân viên nhận định làm việc từ nhà khiến họ năng suất hơn, trong khi chỉ 12% lãnh đạo cấp cao hoàn toàn tin tưởng vào đội ngũ của mình. Ông Nadella nhận định, những vấn đề về lòng tin và tính minh bạch là rào cản chính dẫn đến sự khác biệt lớn về quan niệm năng suất nói trên.
3. Vì sao productivity paranoia nổi tiếng?
Bản thân việc productivity paranoia được “phát minh” bởi một tên tuổi lớn trong lĩnh vực IT là Satya Nadella đã khiến nó nổi tiếng từ quý IV/2022. Bài phát biểu của ông cũng được chia sẻ rộng rãi và trở thành chủ đề hot cho các clip ngắn về văn hóa công sở trên TikTok.
Theo một khảo sát của Tracking Happiness năm 2022, người làm việc từ xa hoặc hybrid có mức độ hạnh phúc cao hơn 20% so với các nhân viên làm hoàn toàn tại văn phòng. Việc không phải tới một văn phòng cố định giúp họ cân bằng tốt hơn giữa cuộc sống và công việc, và đặc biệt tiết kiệm nhiều thời gian di chuyển.
Tuy nhiên không ít người ở vị trí lãnh đạo có nhận định ngược lại. Theo một khảo sát của công ty quản lý nhân sự Robin vào quý I/2023, 67% quản lý tin rằng tương tác trực tiếp góp phần quyết định việc thăng chức hay tăng lương cho nhân viên. Có tới 40% trong số họ tin rằng, nhân viên làm việc từ xa không thể hiệu quả bằng làm trong văn phòng.
Không ít công ty đã bỏ dần các chế độ linh hoạt cho làm việc từ xa. Nhà xa, thời tiết xấu hay tắc đường không còn là những lý do được chấp thuận cho việc không tới văn phòng. Elon Musk cũng nằm trong số này, khi ông buộc nhân viên Twitter quay lại làm trực tiếp và sa thải toàn bộ những người từ chối yêu cầu trên.
Musk thậm chí còn cải tạo văn phòng Twitter thành “phòng trọ” để nhân viên không thể lấy lý do nhà xa hay cần về nghỉ ngơi, dù sau đó ông phải đối mặt với điều tra hình sự vì vi phạm quy định xây dựng của San Francisco. Nhiều nhân viên Twitter cũng cho biết, Musk thường xuyên đi lại để giám sát mọi người làm việc.
Dù vậy theo Gallup, productivity paranoia là một tác nhân lớn dẫn tới sự giảm sút trong mức độ gắn bó với công việc, mà quiet quitting là ví dụ điển hình. Khi không còn hứng thú với công việc, người lao động chỉ làm đủ và đúng số việc được giao rồi đi về. Họ không còn muốn xã giao với đồng nghiệp, hay trao đổi với sếp về nhu cầu của mình để làm việc tốt hơn.
Vì vậy, chìa khóa để vượt qua productivity paranoia là tính minh bạch và sự tin tưởng lẫn nhau. Phía quản lý nên có lòng tin nhất định với đội ngũ của mình, trao quyền và cởi mở ở mức độ hợp lý trong giao tiếp. Về phía nhân viên, việc duy trì kết quả làm việc tốt và trao đổi thường xuyên với quản lý sẽ giúp bạn xây dựng “thương hiệu cá nhân” uy tín trong mắt họ.
4. Cách sử dụng productivity paranoia
Tiếng Anh
A: My boss literally called us every 2 hours to make sure we are all presented. Is that what remote working is like?
B: Then he definitely has productivity paranoia. Mine doesn’t do that, as long as we all complete our tasks on time and with good quality.
Tiếng Việt
A: Sếp mình cứ 2 tiếng lại gọi cho cả team một lần để chắc chắn tụi mình đều có mặt. Không lẽ làm việc từ xa là như thế này sao?
B: Thế chắc ổng bị ám ảnh hiệu suất rồi. Sếp mình thì không làm vậy, miễn là bọn mình xong việc đúng giờ và đảm bảo chất lượng.