Sushi là món ăn đã vượt ra khỏi biên giới Nhật Bản và được yêu thích khắp nơi trên thế giới. Khác với vẻ ngoài tinh giản, thưởng thức sushi đòi hỏi sự cầu kỳ, cẩn thận và tinh tế cao. Vì vậy khi ăn sushi, bạn nên trang bị cho mình lối ứng xử phù hợp, vừa giúp bản thân không mất điểm trong mắt người xung quanh, vừa trải nghiệm ẩm thực - văn hoá trọn vẹn.
Dưới đây là những thông tin xoay quanh sushi và bộ ‘quy tắc ngầm’ bạn nên biết để thưởng thức món ăn này như người Nhật chính hiệu.
Sushi là món ăn có nguồn gốc từ Đông Nam Á
Tuy là món ăn trứ danh tại Nhật Bản, narezushi lại bắt nguồn từ khu vực dọc sông Mekong. Đây là món ‘cá lên men’ - thành phẩm từ phương pháp lên men tự nhiên để bảo quản cá. Cá sẽ được lọc bỏ nội tạng, tẩm muối, nhồi cơm vào bụng và để trong thùng gỗ. Khi lấy ra, phần cơm được lọc bỏ và người ta chỉ thưởng thức phần cá (narezushi).
Khoảng thế kỷ 7, narezushi chính thức du nhập Nhật Bản. Nhận thấy sự lãng phí lương thực và thời gian của phương pháp này, vào thế kỷ 17, người Nhật trộn giấm vào cơm và thưởng thức với cá sống. Thuật ngữ ‘sushi’ (寿司) ra đời vào thời Edo (1603-1868) để chỉ món ăn đặc biệt này.
Sushi và sashimi là 2 món ăn khác nhau
Vì ‘sashimi’ là nguyên liệu của ‘sushi’, nhiều người thường nhầm lẫn 2 món ăn này với nhau. Khác với sushi, ‘sashimi’ (刺身) là thuật ngữ chỉ các món ăn sống, điển hình là cá ngừ, cá hồi, bạch tuộc, sò,... thái lát mỏng và không được nêm nếm để giữ trọn vị tươi ngon.
Thử dùng tay khi ăn sushi
Trevor Corson - tác giả cuốn The Story of Sushi cho biết có nhiều tranh cãi xoay quanh việc ăn sushi bằng đũa hay bằng tay, nhưng mọi người đều nên thử dùng tay để thưởng thức món ăn này. Theo Trevor, nếu bạn dùng đũa, các itamae (đầu bếp sushi) sẽ nắm cơm thật ‘chặt’ để bạn cố định miếng sushi tốt hơn.
Ngược lại, nếu thực khách dùng tay, các itamae sẽ nắm miếng cơm ‘lỏng’ hơn. Nhờ vậy, khi ăn miếng sushi, bạn có thể trải nghiệm cảm giác phần cơm tơi ra và hoà quyện với cá tươi trong khoang miệng.
Nguyên tắc dùng đũa thanh lịch
Không đơn giản chỉ gắp và ăn, người Nhật có những nguyên tắc dùng đũa tương tự Việt Nam. Cắm đũa thẳng đứng vào sushi và dùng đũa chuyền thức ăn cho người khác là 2 hành vi ‘tối kỵ’ vì nó gợi đến các lễ nghi trong đám tang.
Để không bị xem là bất lịch sự, bạn không nên cắn hay nhai đầu đũa, sử dụng đũa để xẻ thức ăn. Đặc biệt, không nên gác đũa ngang chén nếu chưa ăn xong. Nếu muốn lấy thức ăn từ đĩa chung, bạn nên dùng đầu to hơn để đảm bảo vệ sinh. Đồng thời, không nên chà mạnh 2 chiếc đũa vào nhau vì đó có nghĩa bạn đang nghi ngờ về chất lượng đũa của nhà hàng.
Chấm miếng cá, không chấm miếng cơm
Theo đầu bếp Seki Shi, việc chấm cơm vào nước tương vừa lấn át hương vị nguyên bản của sushi, vừa khiến miếng sushi bị vỡ.
Vì vậy, dùng đũa lật ngang miếng sushi và chấm nhẹ lát cá vào nước tương. Nếu vô tình chấm ‘quá tay’, bạn không nên vẩy miếng sushi để giảm bớt nước tương vì đó được xem là hành vi khiếm nhã.
Không trộn lẫn nước tương và wasabi
Một sai lầm khá phổ biến là trộn wasabi với nước tương. Tuy nhiên, việc pha trộn này vô tình phá hỏng hương vị của cả phần nước chấm và sushi. Thay vào đó, hãy chấm sushi vào nước tương, sau đó gắp wasabi lên sushi và thưởng thức.
Gừng ngâm không phải món khai vị
Vì gừng ngâm là món đầu tiên trên bàn sushi, nhiều người lầm tưởng đây là món khai vị. Theo đầu bếp sushi Naomichi Yasuda, việc cho gừng ngâm lên miếng sushi hoặc chấm gừng với nước tương được xem là hành vi thô lỗ và thiếu tôn trọng.
Trên thực tế, gừng ngâm có tác dụng làm sạch khoang miệng và trung hoà hương vị mỗi khi ăn xong miếng sushi. Nhờ đó chúng ta có thể bớt cảm giác ngán và thưởng thức được nhiều loại sushi khác nhau.
Sake không phải thức uống lý tưởng với sushi
Tuy sake là thức uống phổ biến tại Nhật Bản, người dân nơi đây thường không uống sake khi thưởng thức sushi. Do sake và sushi đều làm từ gạo, sake không thể trung hoà hương vị để thực khách thưởng thức trọn vẹn những món ăn tiếp theo.
Vì vậy, thay vì sake, bạn hãy thử ăn sushi với các loại bia Nhật Bản hoặc rượu vang. Nếu mong muốn tìm hương vị thức uống không cồn, bạn có thể thưởng thức sushi với trà xanh agari.
Ăn nhanh và ăn hết sushi trong một miếng
Sushi vốn được ‘thiết kế’ để thưởng thức trong một miếng. Việc chia nhỏ miếng sushi không chỉ vô tình làm mất đi sự cân bằng của các nguyên liệu, đó còn được xem là thiếu tôn trọng đối với các đầu bếp.
Không chỉ để tâm về kích cỡ, các đầu bếp đã căn chỉnh nhiệt độ thích hợp để bạn ăn ngay khi sushi được dọn ra. Theo đầu bếp Andrew Kojima, thay vì ăn chậm rãi, bạn nên ăn sushi nhanh hơn một chút để không chọc giận các itamae.
Tôn trọng các đầu bếp và những người xung quanh
Hãy tôn trọng các itamae bằng cách hạn chế những câu nói ‘vô tư’ như “Món này có tươi không?”, “Cá này tanh thế!” hay tỏ vẻ chán ghét bất kỳ món ăn nào. Trước khi trở thành một người sành ăn thực thụ, hãy là một thực khách lịch sự và giữ ý khi đến bất kỳ nhà hàng nào nhé!