Với giới đầu tư chuyên nghiệp, làm due diligence (DD) trong Private Equity (PE) hay M&A là một bước không thể thiếu.
Làm due diligence là bên mua cân nhắc lại những cam kết hay trách nhiệm của mình, cố gắng phát hiện những điều còn chưa rõ về phía đối tác. Mục đích là để có được quyết định "xuống tiền" đầy đủ thông tin, thông minh và hiệu quả nhất.
Nhưng không lẽ làm DD chỉ có trong đầu tư thôi sao?
Cứ xuống tiền là cần làm DD
Trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, có hai cách mà tiền chạy ra khỏi túi: chi tiêu và đầu tư. Có những khoản chi, nếu bạn không làm DD cẩn thận, khi phát hiện lỗ hổng sẽ tiếc đứt ruột!
Liên quan đến việc chi tiêu, thì việc xem xét kỹ những trách nhiệm của mình (bên mua) cũng quan trọng không kém việc xác nhận mức độ tin cậy của đối tác. Mà việc này rất dễ xảy ra trong việc sử dụng các dịch vụ trả phí định kỳ theo tháng hay theo năm.
Không làm DD thì thiệt chỗ nào?
Ngày nay, có rất nhiều dịch vụ như nghe nhạc, xem phim, gói cước internet, điện thoại, các phần mềm mà người dùng trả phí định kỳ… sau một thời gian sử dụng thử miễn phí hoặc khuyến mãi.
Cái bẫy là ở chỗ, khi đăng ký, bạn phải cung cấp phương thức thanh toán và chấp nhận thanh toán định kỳ (thường là thẻ ngân hàng), và được quyền hủy ngay khi hết thời gian thử nghiệm.
Nhưng phần lớn là sẽ quên và tài khoản sau đó cứ bị trừ hàng tháng mà không hề hay biết nếu không kiểm tra kỹ sao kê ngân hàng hàng tháng.
Có không ít bạn vì không để ý thời hạn khuyến mãi khi dùng các dịch vụ của nhà mạng điện thoại, internet, dịch vụ ngân hàng, bảo hiểm trong năm đầu tiên (thường là rất rẻ) nên sau đó phải trả phí đắt hơn mặt bằng chung của thị trường mà không biết vì sao.
Đây là một ví dụ phổ biến về cái thiệt khi mình không làm DD cẩn thận trong chi tiêu hằng ngày.
Mua hàng online - DD không thừa
Với những loại hàng hóa dịch vụ mua đứt bán đoạn thì làm DD chủ yếu là thẩm định uy tín của bên cung cấp cũng như chất lượng của hàng hóa dịch vụ vì có những trường hợp 2 yếu tố này không đi cùng nhau.
Hiện nay, có nhiều nền tảng thương mại điện tử được tổ chức dưới dạng “market place”, cho phép nhiều bên rao bán thông qua nền tảng của mình. Khi bạn mua đồ trên Shopee hay Tiki, bạn sẽ thấy có rất nhiều người bán cùng một món - chất lượng chưa chắc đã đồng đều.
Ngoài ra, một nhãn hàng tốt không luôn đồng nghĩa với mọi sản phẩm của nhãn hàng đó là tốt, vì mỗi nhà sản xuất có thế mạnh riêng, hay sản phẩm “signature” của mình.
Chọn mặt gửi vàng càng phải DD
Trong việc đầu tư, làm DD là rất quan trọng khi ủy thác đầu tư, tức giao tiền cho người khác đầu tư thay mình. Việc ủy thác đầu tư là như chọn mặt gửi vàng vì rủi ro tập trung ở bên nhận ủy thác.
Rủi ro lớn nhất là xung đột lợi ích. Trong đó có xung đột lợi ích giữa cá nhân người quản lý với doanh nghiệp và giữa doanh nghiệp với nhà đầu tư. Ngoài ra, với nhà đầu tư cá nhân bình thường trên thị trường chứng khoán thì làm DD với ban lãnh đạo doanh nghiệp cũng là điều hết sức cần thiết.
Làm DD như thế nào?
Kiểm tra sao kê ngân hàng
Trước tiên, liên quan đến việc chi tiêu mang tính chất định kỳ thì cần phải kiểm tra hàng tháng sao kê ngân hàng, để xem có khoản chi phí bất thường không.
Đã có nhiều trường hợp thuê bao Internet, phí ngân hàng, thuê bao dùng một dịch vụ số nào đó tăng đột biến gấp vài lần thì khả năng rất cao là vừa qua thời hạn khuyến mãi, đến lúc trả phí bình thường.
So sánh giữa nhiều bên bán
Sau khi hưởng ưu đãi của subscription, bạn cần làm một so sánh với các nhà cung cấp khác. Biết đâu bạn có thể thay đổi nhà cung cấp dịch vụ mới với mức giá khuyến mãi.
Trong một phóng sự ở Pháp, một cô gái trẻ sống ở Paris bằng cách này một năm tiết kiệm được mấy trăm euros, tính ra trong 10 năm là một số tiền không hề nhỏ, đặc biệt khi quy đổi sang số giờ đi làm để có số tiền đó nếu là công việc phổ thông.
Cài đặt lịch hẹn trước các thời hạn
Đối với các dịch vụ dùng thử, một lời khuyên rất hữu ích là nên cài lịch hẹn nhắc vài ngày trước khi thời hạn dùng thử chấm dứt, khi đó xem xét có thực sự cần thiết tiếp tục hay không.
Đối với các dịch vụ thuê bao định kỳ khác, cũng nên có lịch nhắc chu kỳ thanh toán hay kỷ niệm số năm dùng, vì một số dịch vụ sẽ có những chương trình ưu đãi cho khách hàng lâu năm, hay được quyền thay đổi sau một khoảng thời gian nhất định.
Càng sale càng nên "soi" kỹ
Việc mua hàng trên các trang thương mại điện tử thì cần đánh giá kỹ ở cả sản phẩm và người bán.
Rất nhiều sản phẩm hiện nay được rao bán là hàng giả, hàng nhái và hầu hết có xuất xứ từ Trung Quốc. Trong trường hợp được giới thiệu giảm giá khủng, lên đến 70-80% thì là một dấu hiệu cần kiểm tra kỹ càng hơn.
Chẳng hạn cũng tên sản phẩm đó nhưng tìm ở nhiều trang tìm kiếm khác nhau, nhiều sàn thương mại điện tử khác nhau. Cũng có một cách làm khác, phức tạp hơn một chút là tìm kiếm bằng hình ảnh của chính sản phẩm đó.
Đối với nhà cung cấp sản phẩm trên các trang bán hàng, các đánh giá xếp hạng chỉ là một điều kiện cần. Với những món hàng có giá trị tương đối thì cần tìm hiểu thêm người bán hàng là ai, qua email, địa chỉ website, WHOIS.
Một nhà cung cấp uy tín thường sẽ có trang web riêng của mình, được tạo dựng chuyên nghiệp và có địa chỉ đăng kí kinh doanh rõ ràng.
Tại nước ngoài, nhiều quảng cáo rất hấp dẫn về hàng hiệu giảm giá đến 70-80% nhưng khi kiểm tra website, địa chỉ thì hóa ra là ở Trung Quốc, hay chỉ là một hộp thư thuê địa chỉ.
Nghe ngóng, tìm hiểu từ nhiều nguồn khi đầu tư
Khi ủy thác đầu tư hay đầu tư vào một doanh nghiệp nào đó, việc cần làm bên cạnh xem xét hiệu quả trong quá khứ và triển vọng sinh lợi trong tương lai là làm DD ban lãnh đạo của doanh nghiệp. Tức là phải điều nghiên hồ sơ của những vị này.
Ngoài những thông tin được công bố chính thức thì cũng cần hỏi han thêm ở những nguồn tin mà mình tin cậy, càng có tính độc lập càng tốt.
Các thông tin cần thẩm định không chỉ là chuyên môn năng lực, mà quan trọng hơn là đạo đức nghề nghiệp, sự chính trực, cả trong công việc lẫn cuộc sống cá nhân (nếu có thể tiếp cận được thông tin).
"Đồng tiền đi liền khúc ruột"
Tài sản ròng của một người tăng không chỉ dựa vào thu nhập tăng, mà còn phụ thuộc vào việc chi tiêu hay đầu tư hiệu quả. Người xưa có nói “đồng tiền đi liền khúc ruột” nên việc làm DD trước khi xuống tiền là rất cần thiết, để không bị mất tiền và mang tiếng ngu ngơ.
Nếu bạn để ý, làm DD còn thể áp dụng trong rất nhiều tình huống khác, không chỉ liên quan đến tiền, như chọn bạn, chọn thầy, hay chọn người yêu.