Sự bùng nổ của công nghệ đã tạo nên một tầng lớp người giàu mới, khi họ là những người đồng sáng lập, nhân viên chủ chốt, hay nhà đầu tư khi công ty còn non trẻ. Kể từ khi đại dịch Covid-19 xảy ra, sức nóng của cổ phiếu ngành công nghệ cũng mang lại những khoản đầu tư sinh lợi đầy hấp dẫn.
Việc đầu tư tài chính vì thế cũng dần được gắn với công nghệ, tiêu biểu là blockchain, crypto, AI v.v... Vì nghe rất "sang", nên những phương thức đầu tư tài chính này trở thành một cám dỗ mạnh với nhiều người.
Lợi dụng điều này, gần đây có nhiều hình thức mời gọi đầu tư online thông qua các sàn giao dịch tài sản số. Đi đầu phong trào này là những nhân vật tự phong là “chuyên gia đầu tư 4.0”, "đại tỷ thổi nến" hay "chuyên gia đọc lệnh".
Trong bài viết này, tôi sẽ chỉ ra những dấu hiệu lừa đảo, phương pháp lật tẩy những "chuyên gia" dỏm này, đồng thời gợi ý cho bạn những cách để bảo vệ bản thân.
5 dấu hiệu lừa đảo phổ biến
Dấu hiệu 1: Mời ăn "bánh vẽ"
Dấu hiệu đầu tiên là người rủ rê đầu tư vẽ cho chúng ta thấy một viễn cảnh làm giàu nhanh. Họ sẽ cố gắng cho ta thấy rằng việc kiếm tiền là rất dễ dàng và không mất nhiều thời gian.
Những người này sẽ minh họa cho chúng ta những con số lợi nhuận hấp dẫn. Chẳng hạn, họ mời chào “đầu tư 500 USD, bạn có thể lấy lại vốn gốc trong 2-3 ngày”, hoặc “thấp” hơn là 1%/ngày và còn được bảo hiểm.
Chao ôi, nếu 1%/ngày thì tính theo lãi kép cho 1 năm có 365 ngày sẽ là 3.678,34%/năm. Trong khi đó, chỉ số MSCI USA, vốn đại diện cho giá cổ phiếu các công ty có vốn hóa lớn và trung bình ở Mỹ, cũng chỉ có mức tăng trung bình 18,78%/năm trong vòng 3 năm gần đây. Mà đây còn là giai đoạn tăng rất mạnh của chứng khoán Mỹ.
Không những thế, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng rất ít nhà đầu tư chuyên nghiệp có thể vượt qua được chỉ số chung của thị trường.
Nhìn vào những so sánh này, ta sẽ thấy mức lợi nhuận 1%/ngày là con số không tưởng. Nếu giả dụ ai có bí quyết để tạo được lợi nhuận như thế này thật, thì chắc chắn họ cũng sẽ không bao giờ mời gọi người khác.
Dấu hiệu 2: Tạo sự tin tưởng
Dấu hiệu thứ hai là người rủ rê đầu tư tạo sự tin tưởng qua những vật chất xa xỉ. Họ rất hay đăng trên mạng xã hội những tấm ảnh hay video khoe sự "giàu có". Bạn có thể bắt gặp họ xuất hiện cùng các siêu xe, du thuyền, máy bay riêng, biệt thự, đồ hiệu, đồng hồ, nữ trang, hay những nơi sang trọng đắt tiền.
Sự tin tưởng còn được tạo dựng qua các bằng cấp, chứng chỉ hay chứng nhận thành viên của một tổ chức nào đó. Họ cũng có thể khoe ảnh chụp cùng những người có ảnh hưởng lớn.
Dấu hiệu 3: Thao túng tâm lý đám đông
Dấu hiệu thứ ba là những người rủ rê sử dụng thành thạo tâm lý đám đông. Thông thường, họ sẽ nêu ra nhiều trường hợp khác đã tham gia, bao gồm những người mà chúng ta có thể đã biết trước.
Chính vì vậy mà trong nhiều trường hợp lừa đảo, họ đã thuê những người nổi tiếng trong giới showbiz để quảng bá. Tâm lý đám đông còn được áp dụng khi họ tạo ra môi trường mà ở đó có nhiều người xung quanh “con mồi” ủng hộ hay đồng ý tham gia. Điều này phổ biến nhất ở những sự kiện đông người.
Dấu hiệu 4: Tặng quà miễn phí
Dấu hiệu thứ tư là người rủ rê sẽ tặng cho chúng ta cái gì đó miễn phí. Đó có thể là những buổi hội thảo kèm tiệc ăn uống miễn phí, những giỏ quà miễn phí, hay thậm chí hoa hồng giới thiệu tham gia.
Nhưng nếu để ý, chúng ta sẽ thấy đây là một thủ thuật marketing trong nhiều ngành nghề, và không phải lúc nào nó cũng có dụng ý xấu.
Dấu hiệu 5: Đánh vào tâm lý FOMO
Dấu hiệu thứ năm là người rủ rê sẽ tạo áp lực khan hiếm, gấp rút để hối thúc “con mồi” tham gia.
Ví dụ, họ sẽ dụ dỗ bằng cách nói với bạn "cơ hội này hiếm có lắm", "chỉ còn suất này nữa thôi", hay là "chỉ còn áp dụng trong vòng 48h nữa".
Nắm được các dấu hiệu rồi, làm thế nào để lật tẩy?
Hãy tạm thời bỏ qua viễn cảnh kiếm tiền nhanh và dễ. Ta có thể lật tẩy các chuyên gia đầu tư 4.0 là lừa đảo dựa vào những điểm sau.
Lật tẩy 1: Khoe độ giàu có, nhưng nhìn kỹ thì thấy "phèn"
Những "chuyên gia" này sẽ khoe hình ảnh hay video với những vật chất đắt tiền xa xỉ, để chứng tỏ sự thành công. Tuy nhiên, chỉ cần soi kỹ một chút, có thể thấy ngay trang phục của những bạn này là rất rẻ tiền. Thậm chí họ không hề có photo shoot chuyên nghiệp.
Xe trong hình và trong video thì toàn xe xịn, nhưng khả năng cao là... xe thuê. Đó là vì họ chụp hình với các siêu xe nhưng lại cố tình che biển số đăng ký.
Đó là chưa kể nếu họ mang những phụ kiện thời trang đắt tiền đi nữa, thì cũng có thể đó là hàng nhái hàng giả, hay vật dụng đi thuê.
Lật tẩy 2: Danh xưng nghe quá "kêu"
Những bạn này hay chụp những tấm poster, trên đó tự xưng là “top 1”, “chuyên gia đọc lệnh”, hay “chuyên gia đào tạo trade”. Nghe thì rất hào nhoáng, nhưng thường những người giỏi thực sự sẽ không bao giờ chịu dùng những danh xưng như vậy.
Và họ cũng lắc đầu ngay cả khi người khác muốn đặt cho họ luôn.
Lật tẩy 3: Tuổi đời còn quá trẻ
Tuổi đời trẻ đã đành, quá trình học tập và làm việc (profile) còn không hề được công khai, hay có gì đặc biệt. Để có được sự tín nhiệm thì quan trọng nhất là họ phải cho thấy đã tốt nghiệp từ trường đại học danh giá nào, hay đã từng làm cho những tổ chức nổi tiếng nào.
Tuy vậy, một người trẻ vẫn có thể có uy tín nhiều nếu sở hữu một profile nổi bật, và được hậu thuẩn bởi những tên tuổi lớn trong giới đầu tư.
Lật tẩy 4: Nơi làm việc "mờ ám"
Rất dễ để thấy rằng những tổ chức hay sàn giao dịch mà các chuyên gia này đang cộng tác hay làm việc là lừa đảo. Các sàn giao dịch có dấu hiệu lừa đảo đều chỉ là một trang web hay ứng dụng bắt mắt, vốn có thể được tạo ra rất nhanh và có thể sinh sản vô tính hàng loạt.
Trên các trang web hay ứng dụng này cũng đều không có thông tin liên lạc, giới thiệu chi tiết về công ty điều hành sàn giao dịch, và giấy phép hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.
Tự bảo vệ mình trước nguy cơ lừa đảo như thế nào?
Đầu tư là một nhu cầu tự nhiên và chính đáng, nhưng thời kì nào cũng có các hình thức lừa đảo đi kèm. Để bảo vệ cho mình và người thân trong đầu tư, bạn có thể cân nhắc một số khuyến nghị sau đây.
Hành động 1: Kiểm tra kỹ các dấu hiệu lừa đảo
Điều đầu tiên cần làm là kiểm tra xem có dấu hiệu nào trong 5 dấu hiệu được đề cập ở trên hay không? Nếu thấy càng nhiều dấu hiệu, thì nguy cơ càng cao.
Trong nhiều trường hợp, các dấu hiệu lừa đảo được ngụy trang rất khéo. Lấy ví dụ như mức sinh lời trong đầu tư. Một người có thể khéo léo đưa cho công chúng thấy mức sinh lời của danh mục của mình, theo ý mình muốn. Vì đầu tư vào một tài sản, người đó có thể cùng lúc bán (short) và mua (long). Và trong trường hợp nào thì cũng có cái chứng tỏ là mình lời.
Nếu bạn bị chèo kéo nhiều quá thì hãy dứt khoát từ chối, hay dùng phương pháp hoãn binh. Cách trả lời hiệu quả là “xin lỗi nhưng cái này mình không quan tâm, không có nhu cầu, để mình suy nghĩ thêm”.
Hành động 2: Đặt câu hỏi để kiểm tra
Điều cần làm tiếp theo là chủ động đặt câu hỏi lại về tính pháp lý, kỹ thuật của sản phẩm (nếu có kiến thức nhất định). Chẳng hạn, bạn có thể hỏi về giấy phép của tổ chức cung cấp, giấy phép của sản phẩm, cơ chế định giá, hay xác định mức chênh lệch giá của sản phẩm v.v…
Hành động 3: Hỏi thêm ý kiến, bổ sung kiến thức
Cuối cùng, nếu vẫn chưa chắc chắn, bạn nên tham vấn từ những người độc lập và không có lợi ích liên quan.
Bạn cũng nên tự trang bị thêm cho mình những kiến thức về đầu tư, về các sản phẩm đầu tư. Ngoài ra, bạn cũng có thể tham gia vào các nhóm, hay các tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng về dịch vụ tài chính.
Kết
Đầu tư tài chính để tìm kiếm lợi nhuận chưa bao giờ là công việc dễ dàng và nhanh chóng. Vậy nhưng, lòng tham của con người là tự nhiên và lúc nào cũng dễ trỗi dậy.
Do đó, ai trong chúng ta cũng cần tỉnh táo, tìm hiểu kỹ càng trước khi ra các quyết định. Nắm được càng nhiều kiến thức thì khả năng thành công càng cao.