Bạn có nghĩ làm quản lý thì “sướng” hơn làm nhân viên? Lên chức quản lý rồi thì lương sẽ cao hơn, được quyết định nhiều thứ hơn, không phải nghe ai sai bảo. Nghe thật hấp dẫn phải không, mình hiểu suy nghĩ này, vì mình cũng từng nghĩ như vậy.
Nhưng qua quan sát và trải nghiệm cá nhân, trong bài viết này, mình sẽ chỉ ra những thứ tưởng là quyền lực, hóa ra lại là trách nhiệm, và những gánh nặng mà đôi khi bạn sẽ không thể kể với ai khi đã trở thành leader.
Biết trước những điều này có lẽ sẽ giúp bạn có kỳ vọng phù hợp hơn về vị trí leader, hoặc ít nhất là bớt đi cảm giác cô đơn nếu bạn đang trải qua những điều này.
1. Bạn sẽ phải thông báo tin xấu trong khi vẫn cần bảo vệ tinh thần của team
Bạn phải nhìn các thành viên của team và thông báo những tin mà không ai muốn nghe, từ cắt giảm ngân sách đến sa thải nhân sự, từ đổi định hướng sản phẩm đến thông báo kết quả thất bại. Nghịch lý ở đây là bạn phải vừa trung thực vừa truyền cảm hứng, vừa thừa nhận thực tế đắng cay vừa không để tinh thần của mọi người sụp đổ.
Chẳng có ai dạy bạn phải làm việc này như thế nào. Khi thời điểm tới, bạn phải tự xoay xở.
2. Bạn sẽ mất đi những người bạn đã nỗ lực phát triển họ
Đây có lẽ là sự thật đau lòng nhất với mình. Có những người từng cùng mình đi ăn trưa, cùng lập kế hoạch phát triển bản thân, giờ đây bắt đầu giữ khoảng cách. Họ rời đi tìm cơ hội khác vì phát triển nhanh hơn vị trí hiện tại.
Đôi khi việc tốt nhất bạn làm được là chúc họ thành công ở nơi khác, dù bạn vừa tự hào vì họ đã trưởng thành, vừa cô đơn vì mất đi người đồng hành tin cậy.
Bạn sẽ tiếp tục vòng lặp này với những người mới vào.
3. Bạn sẽ là người xoa dịu cảm xúc của người khác
“Người khác” ở đây có thể là một nhân viên vừa mất người thân, một người vừa chia tay mối tình lâu năm, gặp thất bại trong dự án, hay căng thẳng vì deadline, lo lắng về hiệu suất, kiệt sức vì áp lực... Mọi việc sẽ dễ hơn nếu họ chủ động tìm đến bạn để chia sẻ và nhờ sự trợ giúp. Nếu không bạn sẽ phải có “radar” cảm xúc cực nhạy, để nhận biết vấn đề kịp thời. Bạn phải biết cách đón nhận những cảm xúc đó, xử lý chúng, mà vẫn giữ được sự tỉnh táo để đưa ra quyết định đúng đắn cho cả đội.
Có những tuần bạn về nhà mệt mỏi không phải vì công việc của chính bạn, mà vì đã mang theo cả nỗi lo của cả đội về. Bạn có thể là nơi chất chứa cảm xúc của team, nhưng hầu hết sẽ phải tự biết cách xử lý cảm xúc của mình.
4. Bạn sẽ là lý do ai đó quyết định ở lại hoặc rời đi
Sẽ có lúc bạn chỉ cần khen ngợi sự chủ động mà một thành viên nào đó đã dành cả tháng nỗ lực. Nhưng cũng có lúc chỉ vậy thôi là chưa đủ. Bạn vô tình không thể hiện đủ sự ghi nhận như kỳ vọng, và rồi họ sẽ nghỉ việc ngay sau 2 tuần. Khi ảnh hưởng của bạn lớn dần, lời nói của bạn bắt đầu trở nên nặng hơn bạn nghĩ rất nhiều.
Bạn sẽ tự trách bản thân cho những lần như vậy, nhưng đó là cách mà sự thay đổi bắt đầu.
5. Bạn có thể sẽ mắc “hội chứng kẻ mạo danh” vì công việc thay đổi nhanh hơn tốc độ bạn học
Bạn cảm giác như mọi người sắp phát hiện ra một sự thật phũ phàng, rằng bạn đang “không đủ giỏi”. Mỗi ngày lại có một thử thách mà bạn chưa từng gặp. Mỗi ngày lại có một quyết định mà bạn không chắc chắn. Công nghệ mới, phương pháp quản lý mới, kỹ năng mới – tất cả đổ dồn vào bạn nhanh hơn tốc độ bạn có thể học.
Nếu trước đây bạn chỉ cần tập trung vào chuyên môn, thì bây giờ bạn còn phải lo lắng cho từng người, với quỹ thời gian không đổi. Thế nên khi team càng phát triển, bạn có thể sẽ lại càng cảm thấy bị bỏ lại phía sau.
Nhưng đó chính là bản chất của việc lãnh đạo, và cảm giác đó không bao giờ biến mất, bạn chỉ học cách chấp nhận nó mà thôi.
6. Bạn sẽ nhận ra rằng: Lòng tin là thứ phải kiếm lại mỗi tuần
Lòng tin không phải là thứ trao một lần trong buổi họp đầu tiên, rồi cứ vậy mà tồn tại mãi mãi. Nó phải được củng cố, hay thậm chí là xây lại từ đầu qua từng quyết định nhỏ, từng lời hứa được giữ, từng hành động nhất quán giữa lời nói và việc làm. Bạn có thể mất nhiều tháng, nhiều năm để xây dựng lòng tin, nhưng chỉ cần một sai lầm, một lần nói dối nhỏ, một lần ưu ái không công bằng là có thể mất tất cả.
Áp lực đó sẽ theo bạn mỗi ngày, vì bạn biết rằng mọi người đang quan sát bạn nhiều hơn bạn nghĩ.
7. Bạn sẽ phải là điểm bình tĩnh giữa cơn hỗn loạn
Khi mọi thứ sụp đổ, khi khủng hoảng ập đến từ mọi phía, team sẽ quay sang nhìn bạn để tìm điểm tựa. Trong lúc đó, bạn cũng đang hoảng loạn, cũng đang lo lắng, cũng không biết chắc chắn phải làm gì. Nhưng bạn không được phép để họ thấy điều đó. Bạn phải là người bình tĩnh nhất trong phòng, giọng nói vững nhất trong cuộc họp, ngay cả khi bên trong trái tim bạn đang run lên.
Bạn phải mạnh mẽ cho người khác khi chính bản thân đang yếu đuối. Đó là một nghịch lý mệt mỏi của vị trí leader, nhưng cũng là thử thách để bản thân học cách đi trên dây giữa hai thái cực.
8. Bạn sẽ được nhớ đến qua cảm nhận bạn tạo ra cho họ
Mọi người có thể sẽ không nhớ gì về những báo cáo ấn tượng hay chiến lược thông minh bạn đã làm. Nhưng họ sẽ không bao giờ quên những lần bạn lắng nghe khi họ cần, những lần bạn tin tưởng họ ngay khi cả họ cũng không tin vào mình, những lần bạn đứng ra bảo vệ họ trước áp lực từ khắp nơi, đứng ra nhận lỗi nghiêm trọng để họ có thêm cơ hội sửa chữa.
Và điều quan trọng là nguyên tắc này cũng hoạt động tương tự với những cảm xúc ngược lại. Mọi người cũng sẽ nhớ mãi những lần bạn vô tâm bỏ qua công sức của họ, những lần bạn không giữ lời hứa, những lần bạn không đứng về phía họ khi cần.
Đó là lý do tại sao vì sao làm leader khó khăn nhưng cũng đáng giá, vì mỗi ngày bạn đều đang tạo ra di sản của mình.
Suy nghĩ cuối
Vị trí leader không được định nghĩa bởi quyền lực hay địa vị, mà là trách nhiệm và tác động mà bạn tạo ra cho những người xung quanh.
Làm leader không “sướng” nhưng nó là một công việc ý nghĩa, bởi dù có mệt mỏi, có khó khăn, thì vẫn không có gì sánh được với việc nhìn thấy cả team cùng trưởng thành, và biết rằng bạn đã đóng góp một phần vào hành trình đó.
Và như Hoàng từng chia sẻ, thoải mái với việc không được người khác ghi nhận rõ ràng về những tác động mình tạo ra là một cấp độ mới của "vô ngã", mà có lẽ bất cứ leader nào cũng sẽ phải “vật lộn” với nó một thời gian dài.