Với những bạn mới đầu tư chứng khoán, câu hỏi đầu tiên chắc hẳn là “Mua mã nào ta?”.
Nếu may mắn gặp những người có kinh nghiệm và tốt bụng, họ sẽ nói ngay “cứ ETF mà chiến”.
Vậy ETF là gì, và có thể khai thác gì từ ETF?
Một sản phẩm dành cho nhà đầu tư nhỏ lẻ
Thị trường chứng khoán ra đời từ năm 1602 ở xứ sở hoa Tulip. Sàn chứng khoán là kênh dẫn vốn rất quan trọng của nền kinh tế.
Kinh tế phát triển, cùng với đó là các sàn giao dịch chứng khoán. Nổi tiếng trên thế giới ngày nay có thể kể đến như NYSE và Nasdaq.
Rất nhiều công ty lớn mạnh theo thời gian, giá của một số cổ phiếu vì thế tăng nhanh. Đôi khi, có thể tăng gấp mấy chục, mấy trăm lần so với thời điểm lần đầu chào bán ra công chúng (IPO).
Đến lúc giá của một cổ phiếu cao quá, mà cổ phiếu thì "ngon" nên nhiều người thích, thì phải làm sao?
Cái khó ló cái khôn. Thị trường phải đáp ứng thị hiếu. Vì vậy, một loại sản phẩm tài chính mới ra đời: một loại quỹ đầu tư nhưng được xé lẻ và mua bán như cổ phiếu trên sàn giao dịch. Đó chính là Exchange Traded Fund, viết tắt là ETF.
ETF đầu tiên ra đời vào năm 1993 chính là SPDR S&P 500, với mã giao dịch (ticker) là SPY.
Bản chất của ETF là một rổ các loại chứng khoán, bên trong có thể là cổ phiếu, trái phiếu, các loại hàng hóa như nguyên liệu thô, năng lượng (commodities) hay các chỉ số chứng khoán.
Các quỹ ETF cổ phiếu thường dựa trên một chỉ số hay một ngành nào đó, để đưa các cổ phiếu vào trong danh mục của mình. Đó có thể là ETF lấy Nasdaq 100 làm chuẩn, hay Nikkei 225, DAX 30, CAC 40.
Các ETF thường thấy nhất là của các ngành như tài chính, công nghệ, năng lượng và y tế.
ETF hay ở chỗ nào?
Đa dạng hóa được danh mục đầu tư
Cái được đầu tiên của ETF là đa dạng hóa được danh mục đầu tư. Khi một nhà đầu tư mua một ETF cổ phiếu, thì đồng nghĩa với việc mua cả chục hay cả trăm cổ phiếu trong cái rổ đó.
Có những ETF có độ bao phủ cả châu lục, hay cả thế giới. Mức độ đa dạng hóa càng cao thì mức độ rủi ro càng thấp.
Chi phí thấp
Cái được thứ hai, cũng là nét đặc trưng của ETF đó chính là chi phí thấp hơn các quỹ đại chúng khác, đặc biệt là so với các quỹ tương hỗ (mutual funds). Tuy nhiên, giữa các quỹ ETF cũng có các mức phí khác nhau, và nhà đầu tư cũng cần hết sức chú ý.
Tiếp cận được "hàng xịn"
Cái được thứ ba của ETF đó chính là khả năng tiếp cận các cổ phiếu có mệnh giá lớn. Như đã chia sẻ ở trên, mua một ETF thì cũng là mua một phân mảnh (fraction) của nhiều cổ phiếu lớn.
Nhanh gọn
Cái được cuối cùng, là việc mua bán ETF cũng nhanh gọn như cổ phiếu, tuy nhiên mức độ thanh khoản thì còn tùy vào từng loại ETF cụ thể.
Việc đầu tư vào ETF như vậy là ủy thác cho các nhà đầu tư tổ chức chuyên nghiệp lựa chọn và quản lý danh mục cho mình. Nhà đầu tư vì thế không phải mất nhiều thời gian để theo dõi thị trường.
Vậy nếu thích ETF, nhưng vẫn muốn tự đầu tư thì sao?
Với những nhà đầu tư mới trên thị trường chứng khoán, đầu tư vào các ETF có chi phí thấp là lựa chọn được nhiều chuyên gia khuyến nghị.
Tuy nhiên, ở lĩnh vực nào cũng vậy, sau một thời gian tìm hiểu, làm quen, có người kèm cặp thì chúng ta rất nôn nao tự thân vận động. Cái cảm giác được mất do chính mình quyết định nhiều khi còn quan trọng hơn kết quả đạt được vì đó là sự thử thách bản thân.
Có không ít bạn muốn chủ động hơn, dù vẫn bám theo các ETF. Để thỏa mãn điều này, họ tự chọn cổ phiếu để lập một danh mục đầu tư của riêng mình, nhưng tham khảo từ các ETF tiềm năng.
Có điều, thế giới cổ phiếu thì vô cùng mênh mông. Ở thị trường Việt Nam thôi đã có 1,654 cổ phiếu có thể mua bán trên sàn. Con số ở Mỹ thì lên đến 13,235 cổ phiếu, theo số liệu của Eikon (Reuters).
Vậy làm sao để chọn được một số cổ phiếu tốt, mà rủi ro được giảm thiểu?
Đứng trên vai người khổng lồ
Ngoài việc có thể đầu tư vào nhiều cổ phiếu cùng một lúc với chi phí thấp, sự minh bạch của quỹ ETF còn giúp cho bạn biết được quỹ đang nắm giữ với tỷ trọng cao những mã cổ phiếu nào. Trong trường hợp này, thường là top 10 cổ phiếu sẽ được công bố đại chúng.
Nếu muốn đầu tư ETF, bạn có thể tìm nhanh chóng trên internet hiện có những quỹ ETF nào, kể cả nội địa lẫn quốc tế. Rồi từ đó có thể tìm tiếp được các quỹ ETF này đang đầu tư vào các cổ phiếu nào.
Tùy quỹ ETF mà tỷ trọng của từng cổ phiếu có thể khác nhau. Ví dụ, cổ phiếu XYZ có tỷ trọng x% trong quỹ A, nhưng lại có tỷ trọng y% trong quỹ B.
Nhưng nếu cổ phiếu XYZ đều nằm trong nhóm đầu của cả hai quỹ này, hay một số quỹ khác nữa, thì đó là một dấu hiệu đáng tin cậy.
Lợi thế của các quỹ ETF
Để nghiên cứu về một mã cổ phiếu, tức một công ty, thì các nhà đầu tư tổ chức phải bỏ ra nhiều nguồn lực để theo dõi cổ phiếu đó.
Các nhà đầu tư tổ chức, hay của các quỹ lớn nắm nhiều lợi thế trong việc này. Họ có đội ngũ nhân viên phân tích chuyên nghiệp, các nguồn tin và dữ liệu. Đó là còn chưa kể các nguồn tin không chính thức, chỉ có được qua các mối quan hệ nhất định.
Uy tín và chiến lược đầu tư của các quỹ là yếu tố quan trọng trong việc chọn theo quỹ nào, để từ đó lọc ra cổ phiếu mình cần. Trên thị trường quốc tế, có thể kể đến các ETF của Vanguard, Fidelity, BlackRock. Tại Việt Nam thì có thể kể đến quỹ VFM VN30, hay quỹ SSIAM VN30.
Nên làm gì khi chọn cổ phiếu để đầu tư theo các quỹ ETF?
Sau khi xác định được một số cái tên, bạn cần để mắt đến những thứ sau đây:
- Tỷ trọng của các nhà đầu tư tổ chức trong công ty này.
- Các chỉ số tài chính quan trọng khác: doanh thu, khả năng tạo lợi nhuận trong tương lai, mức độ biến động giá của cổ phiếu.
Mặc dù có thể dựa hơi vào các quỹ ETF để đỡ tốn công sức và giảm thiểu rủi ro trong việc chọn cổ phiếu, rủi ro vẫn luôn hiện hữu. Lý do là vì ngay cả các quỹ đầu tư cũng có thể mắc sai lầm, nhất là trong ngắn hạn.
Tôi thấy những nhà đầu tư quan tâm đến các cổ phiếu công nghệ có độ “hot” cao thường chú ý đến quỹ ETF có tên là ARK Innovation của Cathie Wood.
Tuy nhiên, sự thật là có những cổ phiếu trong ETF này lên như tên lửa, nhưng cũng có những cổ phiếu sụt giá te tua. Trong ngắn hạn, nhiều cổ phiếu cũng có mức độ biến động giá rất lớn.
Khi chọn cổ phiếu theo các quỹ ETF để tạo riêng danh mục của mình, tôi cũng theo các nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc về đa dạng hóa danh mục.
- Nguyên tắc phân bổ tỷ trọng theo khẩu vị rủi ro (ví dụ cổ phiếu nào rủi ro ít thì đặt tỷ trọng cao, và ngược lại).
- Nguyên tắc tối ưu tỷ lệ lợi nhuận trên rủi ro (mean-variance optimization).
Ngoài ra, việc chủ động xây dựng danh mục đầu tư dựa theo các quỹ ETF cần một sự theo dõi định kỳ, cũng như cân bằng lại danh mục theo thời gian.
Khi đầu tư vào quỹ ETF, các quỹ sẽ tự cân bằng để giữ mức độ rủi ro phù hợp. Tuy nhiên, khi tự mình xây dựng danh mục đầu tư (dù là theo các quỹ ETF) thì tôi xác định phải tự làm những việc này.
Chẳng hạn như với một danh mục có 4 cổ phiếu, ban đầu mỗi cổ phiếu chiếm 25%. Sau 6 tháng, có 1 cổ phiếu tăng mạnh và 1 cổ phiếu giảm mạnh. Khi đó thì tỷ trọng của 2 cổ phiếu này đã không còn là 25% như lúc trước.
Lúc này, nếu tôi muốn điều chỉnh về mức độ rủi ro như trước thì sẽ phải bán bớt và mua thêm.
Nên cân nhắc như thế nào?
Với những nhà đầu tư cá nhân, việc chọn ETF hay dựa hơi vào ETF để tạo riêng một danh mục cho mình là sự cân nhắc đáng kể.
Tôi sẽ khuyên chọn ETF nếu:
- Bạn không có nhiều thời gian.
- Cùng một khoảng thời gian, giá trị lao động của bạn tạo ra cao hơn việc theo dõi, tính toán các cổ phiếu.
Nếu bạn thấy mình hội đủ những yếu tố trên, hãy chọn ETF cho đơn giản. Ngược lại, nếu bạn thấy lợi ích cao hơn của việc tự tạo riêng một danh mục dựa trên ETF thì có thể theo hướng này.
Tuy nhiên, bạn cũng cần biết rằng chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ các các nhà đầu tư cá nhân tự chọn và quản lý danh mục của mình hiệu quả trong một thời gian dài.
Kết
Dù bạn theo trường phái nào đi chăng nữa, để đầu tư hiệu quả cần làm 3 thứ sau đây:
- Quản trị rủi ro. Có thể làm thông qua việc tìm kiếm tài sản đầu tư có tỷ lệ lợi nhuận trên rủi ro phù hợp (risk premium).
- Đa dạng hóa danh mục.
- Định kỳ theo dõi danh mục đầu tư để có điều chỉnh khi cần thiết.
Hãy luôn ghi nhớ những nguyên tắc này, vì không gì có thể đảm bảo một danh mục có mức sinh lợi (performance) tốt trong quá khứ có thể tiếp tục trong tương lai.