1. Faux pas là gì?
Faux pas là lỗi ứng xử kém duyên, hớ hênh trong các tình huống xã hội. Đặt trong những nền văn hóa khác nhau, faux pas sẽ được quyết định theo những quy chuẩn khác nhau.
Chẳng hạn, kiểu chào nhau bằng những nụ hôn của Pháp khi sang Việt Nam có thể bị coi là cử chỉ sỗ sàng, vô ý tứ nếu chưa nói là một tội lỗi.
Trong thời trang, faux pas được dùng để chỉ những lỗi phong cách gây khó hiểu, dị đời như đeo kính râm ở nhà hay đội quần lên đầu.
Các nhân vật hoàng gia thường là những đối tượng bị săm soi nhiều nhất về khoản này. Chiếc váy dính vết ố thức ăn của cố Nữ hoàng Anh Elizabeth II trong một bữa tiệc hay bộ đầm đỏ chưa gỡ mác của công nương Meghan Markle đều từng bị truyền thông xếp vào danh sách những faux pas khó quên.
2. Nguồn gốc của faux pas
Faux pas thực chất là một thuật ngữ của Pháp nhưng bắt đầu du nhập vào tiếng Anh từ khoảng thế kỷ 17. Faux dịch ra tiếng Anh là false (sai lầm), pas là step (bước đi), ý chỉ những hành động sơ suất, "sai một li đi một dặm."
Ở Pháp, faux pas chủ yếu được dùng với nghĩa đen về việc bị trượt ngã hoặc những sai lầm nói chung. Ví dụ, mes faux pas dans la vie, có nghĩa là: những sai lầm tôi đã mắc phải trong cuộc sống. Để nói đến nghĩa của faux pas như trong tiếng Anh thì người Pháp có từ gaffe hoặc erreur.
3. Vì sao faux pas trở nên phổ biến?
Faux pas được bàn tán trở lại bởi một cuộc phỏng vấn gượng gạo giữa nam diễn viên người Anh Hugh Grant và nữ nghệ sĩ Mỹ Ashley Graham trước thềm giải Oscars. Trái ngược với những câu hỏi hồ hởi của Ashley, phần trả lời ngắc ngứ của Hugh bị nhiều người chỉ trích là thô lỗ và "quạu quọ."
Trên Twitter, một số người đã lên tiếng bảo vệ nam diễn viên, cho rằng vấn đề nằm ở mâu thuẫn văn hóa. Những lời khoe khoang, đánh bóng bản thân là faux pas với người Anh nhưng lại là điều phổ biến trên các thảm đỏ Hollywood.
Thực tế, Hugh Grant có khiếu hài hước nhưng người Mỹ không hiểu, tờ The Washington Post cho hay.
Nền tảng của faux pas bắt nguồn từ những chuẩn mực xã hội . Quy tắc ứng xử cho các cá nhân ý thức để trở thành một thành viên tốt trong nhóm. Chẳng hạn như những cung cách lịch sự trên bàn ăn đông người hay những "quy tắc ngầm" về tính chuyên nghiệp nơi công sở.
Một khi phạm phải những điều cấm, cảm giác hổ thẹn có thể ập tới đầu tiên. Nhu cầu bầy đàn và nỗi sợ bị từ chối đã ăn sâu vào con người theo lịch sử tiến hóa. Vì thế, những phản ứng như co rúm cơ thể hay trốn tránh sẽ tự động kích hoạt khi đứng trước nguy cơ bị cô lập.
Nhưng điều đáng nói là nỗi xấu hổ của một người có thể trở thành trò đùa cho thiên hạ. Trên mạng, không thiếu những video tập hợp các tình huống faux pas để gây cười và thu về hàng ngàn, triệu lượt xem.
Theo nhà tâm lý học phát triển Phillipe Rochat, nụ cười của người xem là một nỗi xấu hổ gián tiếp, xuất phát từ sự đồng cảm hoặc khinh miệt đối phương.
Có điều, những quy chuẩn xã hội xây được thì cũng có thể dỡ được. Trên thực tế, nhiều faux pas đã được biến hóa thành một xu hướng mới, đặc biệt trong lĩnh vực thời trang.
Theo Harper's BAZAAR, fanny packs - những chiếc túi đeo bụng chỉ dành cho người bán hàng và công nhân xây dựng từng một thời bị coi là lệch lạc thời trang nay đã trở thành một trong những item được săn đón hàng đầu.
Tuy nhiên, những hiểu biết và tôn trọng các văn hóa để tránh faux pas vẫn cần thiết. Và nếu bạn có mắc phải faux pas thì cũng không phải là tận cùng thế giới. Sau đây là một số cách để bạn gỡ gạc lại sau những lầm lỡ:
- Nhận lỗi và xin lỗi
- Hỏi họ về những điều mình có thể cải thiện để không tái phạm
- Nhìn nhận lại bản thân, hành vi nào chưa phải phép và hành vi nào đã phù hợp
- Trang bị kiến thức bằng cách trao đổi với người tại văn hóa đó hoặc qua thông tin trên mạng
- Sửa chữa lỗi lầm và tham khảo phản hồi của những người có hiểu biết
4. Cách dùng faux pas
Tiếng Anh
A: I forgot to invite my boyfriend's family to eat before having the meal. I regret it so much.
B: It really was an awful faux pas. Try not to do it if you come over next time.
Tiếng Việt
A: Tao quên mất không mời gia đình bạn trai ăn trước khi dùng bữa. Tao hối hận quá.
B: Lỗi này hơi bị to đấy. Cố gắng đừng làm như thế nếu bạn đến lần sau.