1. Chuyện gì đã xảy ra?
Vào ngày 21/6, Secret Invasion chính thức lên sóng Disney+ và ngay lập tức gây náo động mạng xã hội. Những phản ứng mạnh mẽ này, đáng buồn thay cho Marvel, lại không đến từ nội dung hay phần kết gây sốc của phần một. Dạo quanh Twitter, đa số các hashtag #SecretInvasion đều bày tỏ sự khó chịu, thậm chí phẫn nộ trước việc intro của series này đã được thực hiện bởi trí tuệ nhân tạo.
Giữa một bối cảnh nơi hàng ngàn biên kịch đang đình công để bảo vệ công việc của họ trước trí tuệ nhân tạo và Joan Is Awful thì cảnh báo một viễn cảnh chẳng mấy sáng sủa khi các studio lạm dụng AI để tạo nội dung, quyết định khó hiểu này của Marvel đến từ đâu và tương lai nào đang chờ đón con người tại ngành công nghiệp sáng tạo?
2. Người trong cuộc nói gì?
Jeff Simpson, một họa sĩ làm việc trong đội ngũ phát triển hình ảnh cho Secret Invasion đã lên tiếng về sự việc này trên Twitter. Anh bày tỏ sự thất vọng, cũng như khẳng định rằng “AI là (một công cụ) vô đạo đức, nguy hiểm và được thiết kế hoàn toàn cho mục đích loại bỏ sự nghiệp của những họa sĩ.”
Trả lời tờ Polygon, Ali Selim, đạo diễn và giám đốc sản xuất của Secret Invasion trả lời tờ Polygon rằng ông không thật sự hiểu chính xác cách hoạt động của trí tuệ nhân tạo trong việc sản xuất đoạn intro này. Tuy nhiên, đạo diễn này cũng bày tỏ sự ấn tượng trước cách mà công cụ này đã truyền tải được sự nguy hiểm và bí ẩn mà ông muốn hướng tới.
Trong cùng ngày công chiếu với Secret Invasion, đứng trước mũi dùi chỉ trích của dư luận, Method Studios, công ty chịu trách nhiệm sản xuất cho đoạn intro này đã lên tiếng giải thích về quá trình sử dụng AI, cũng như đảm bảo rằng không có bất kì họa sĩ nào “mất việc” trong quá trình này.
Cụ thể hơn, Method Studios cho rằng dù những thành phẩm do AI sản xuất đã đem đến những hiệu ứng cần thiết cho đặc tính nhân vật và những chuyển động trong intro, chúng chỉ là một công cụ để hỗ trợ đội ngũ họa sĩ. Với 8 cái tên bao gồm sản xuất, họa sĩ và kĩ thuật viên AI xuất hiện trong credit của Secret Invasion, liệu khán giả có đang phản ứng thái quá?
3. Vì sao khán giả bức xúc?
Đây không phải lần đầu tiên mà những studio lớn thử nghiệm với AI trong việc sáng tạo nội dung. Cách đây không lâu, Netflix Nhật Bản cũng đã vấp phải những phản ứng dữ dội khi sử dụng AI để tạo phông nền cho bộ phim ngắn Dog & The Boy.
Trong một thời điểm mà cụm từ “trí tuệ nhân tạo” còn để lại quá nhiều dấu hỏi lớn cho tương lai của nhân loại, khi mà hàng ngàn người đang lo sợ mất việc vào tay AI thì việc sử dụng trí tuệ nhân tạo cho cả một đoạn intro thật sự chẳng khác nào một hành động “trêu ngươi” của Marvel.
Lời giải thích của Method Studios, tuy đã có thể làm dịu dư luận phần nào, vẫn chỉ như một miếng băng cá nhân cố gắng che đậy một vết thương đang chực chờ xé toạt ra. Khán giả lẫn những người làm sáng tạo sẽ chẳng bao giờ biết được chính xác cách hoạt động của AI này, và việc có bất kì họa sĩ nào “mất việc” trong intro này hay không thì chỉ có Method Studios mới biết.
4. Những người làm sáng tạo sẽ bị ảnh hưởng như thế nào bởi AI?
Như bất kì một “công cụ" nào, AI sẽ chỉ giúp ích cho những cá nhân và tổ chức có đủ tài chính và nguồn lực để sử dụng chúng. Nhìn vào lịch sử, phần nào chúng ta có thể đoán được rằng với trí tuệ nhân tạo, người hưởng lợi nhiều nhất sẽ là những chủ doanh nghiệp. Chính vì thế, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo chắc chắn sẽ cần thời gian để luật pháp và điều khoản hợp đồng bắt kịp và bảo vệ cho quyền lợi của những người làm sáng tạo.
Nhìn vào điều khoản mà những biên kịch Mỹ đang đấu tranh để bảo vệ công việc của họ, ta có thể hiểu rõ tính chất nghiêm trọng của sự việc. Họ yêu cầu rằng không có bất kì một sản phẩm nào được tạo nên bởi AI sẽ được sử dụng bởi các hãng phim, dù chỉ mang tính chất tham khảo. Điều khoản này được tạo ra để bảo vệ những công việc viết không đòi hỏi kinh nghiệm, nhằm bảo vệ quyền lợi của những biên kịch mới vào nghề.
Những cụm từ hoa mỹ như “công cụ để hỗ trợ họa sĩ,” hiện lên chẳng mấy đáng tin khi Marvel từ lâu đã có “truyền thống” lợi dụng việc những họa sĩ VFX không được bảo vệ bởi bất kì liên đoàn nào để lạm dụng công sức của họ. Liệu Marvel có thay thế họa sĩ bằng AI có lẽ sẽ chẳng phải một câu hỏi đạo đức với hãng phim này, thay vào đó chúng là câu hỏi “khi nào?”
5. Tương lai của AI tại nền công nghiệp điện ảnh là gì?
Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ đội ngũ họa sĩ trong điện ảnh không phải là mới. Vào năm 2018, Into The Spider-Verse đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ cho các họa sĩ trong việc vẽ nét, giúp cho quá trình biến đổi hình ảnh 3D sang 2D của họ nhanh chóng hơn.
Hoặc như cách mà bộ phim Mắt Biếc đã sử dụng phần mềm Iridium AI để làm rõ các hình ảnh mà máy quay không kịp bắt nét. Công cụ này cũng đã được sử dụng ở các bộ phim nước ngoài như Red Notice hay The Irishman.
Đây chính xác là cách mà một công cụ mạnh mẽ như AI nên được sử dụng. Chúng loại bỏ những công việc lặp đi lặp lại đòi hỏi hàng giờ đồng hồ nhằm giúp họa sĩ có đủ thời gian để sáng tạo, đồng thời không vi phạm bất kì vấn đề bản quyền nào vì những dữ liệu được AI này sử dụng hoàn toàn đến từ chính đội ngũ họa sĩ của dự án.
Thật ra, các hãng phim lớn đã và đang áp dụng trí tuệ nhân tạo vào việc làm phim từ lâu. Tuy nhiên, chúng chỉ mới dừng lại ở việc hỗ trợ những người làm phim khắc phục các lỗi kĩ thuật hay giảm bớt công việc chân tay.
Khi vấn đề bản quyền và đạo đức vẫn còn bỏ ngõ như thời điểm hiện tại, khi mà các phần mềm AI đang vướng vào những vụ kiện liên quan đến việc chúng sử dụng hàng triệu hình ảnh và sản phẩm để huấn luyện mà chưa có sự cho phép của họa sĩ, việc sử dụng AI để tạo ra cả đoạn intro như cách Marvel làm vẫn để lại quá nhiều lí do để bức xúc.
Một thế giới tương lai nơi các hãng phim sở hữu một siêu trí tuệ nhân tạo có thể tạo nên tất cả các nội dung giải trí như Joan Is Awful có thể là một thế giới xa vời. Tuy nhiên, chúng vẫn là một thế giới mà những người làm sáng tạo và khán giả nên có lí do để lo sợ và bắt đầu ngăn chặn.