Tiếp nối bài viết "Để trả lời câu hỏi sự nghiệp: Bạn cần biết đâu là điều mình coi trọng", dưới đây là phần tiếp theo của bài viết "How to find the perfect career" đăng tải trên blog cá nhân của tác giả Mark Manson.
Bước 2: Tìm ra những gì bạn giỏi
Có khái niệm về điều mình coi trọng sẽ giúp bạn đi đúng hướng, nhưng nếu muốn tìm được sự nghiệp hoàn hảo, bạn còn phải biết mình giỏi việc gì.
Có thể bạn sẽ nhận thấy mình đã sẵn “giỏi" một số thủ thuật nào đó. Đây là điểm khởi đầu khá rõ rệt, và nếu bất kỳ một kỹ năng nào trong số đó khớp với giá trị của bạn, vậy thì bạn đã tiến gần hơn một bước với việc tìm ra sự nghiệp hoàn hảo cho mình.
Ví dụ, bạn giỏi sắp xếp các trang tính phức tạp, phân tích ngân sách, và nhìn chung cũng khá giỏi quản lý tiền bạc. Nếu bạn cũng coi trọng vấn đề tài chính cá nhân và quản lý chi tiêu, thế thì bạn sẽ làm tốt công việc lên kế hoạch tài chính.
Nhưng tôi cũng phải công nhận (với sự đồng tình của nghiên cứu) rằng các kỹ năng mềm đang ngày càng quan trọng hơn. Vậy thì đâu là những kỹ năng mềm mà bạn cần thủ sẵn?
Quay trở lại ví dụ ở trên, bạn có giỏi nhận biết những rào cản về mặt cảm xúc để quản lý tốt tiền bạc không? Liệu bạn có thể thấu cảm với những người gặp rắc rối về tài chính? Bạn có thể tìm được những cách mới mẻ và sáng tạo để giải thích các chủ đề cơ bản về tài chính cá nhân cho đa số những người không mấy hứng thú không?
Hoặc có thể là bạn yêu nghệ thuật và thiết kế, bạn cũng rất giỏi mảng này, nhưng bạn có nghĩ mình đủ khả năng quản lý kỳ vọng của khách hàng và giúp họ tìm được hướng đi đúng đắn khi cần?
Hãy nghĩ về những kỹ năng mềm mà bạn thành thạo và cách ứng dụng chúng vào một công việc cụ thể. Bạn có giỏi làm việc với con người? Bạn có giỏi tự tổ chức và tập trung vào chi tiết? Bạn có biết quản lý dự án và kỳ vọng không?
Nếu bạn đang gặp rắc rối với những điều trên, ngoài kia có hàng triệu nguồn thông tin sẽ giúp bạn tìm ra điểm mạnh của mình, nhưng cá nhân tôi nghiêng về những công cụ có áp dụng thang đánh giá tính cách Big Five, đơn cử như StrengthFinder.
Bước 3: Tìm ra những giá trị mà thế giới này coi trọng
Bước cuối cùng là tìm thứ giúp bạn kiếm ra tiền.
Nếu bạn đã tìm được giá trị mình muốn, bạn cũng giỏi ở lĩnh vực đó nhưng lại không kiếm được tiền từ nó, vậy thì đó chỉ là sở thích, không phải nghề nghiệp. Sở thích hoàn toàn không có gì sai. Thực tế là tất cả chúng ta đều cần một thứ gì đó chỉ để thỏa niềm đam mê giản đơn và thuần khiết.
Nhưng nó không giúp bạn no bụng hay trả học phí cho con bạn được.
Bạn cần được trả tiền cho những giá trị mà bạn đóng góp cho thế giới này. Vậy thì đâu là giá trị mà thế giới coi trọng để chịu trả tiền cho bạn?
1. Từ giá trị bạn coi trọng (ở bước 1) và điểm mạnh của bạn (ở bước 2), tìm xem có cơ hội nào sẵn có ngoài thị trường không
Rất nhiều người, một khi đã tìm ra giá trị và điểm mạnh của mình, thì cũng tìm được vô vàn cơ hội nghề nghiệp phù hợp với kỹ năng của họ.
Cho dù bạn cực kỳ mê tổ chức tiệc tùng hoặc sinh nhật hoặc ngày kỷ niệm lần thứ 200 cho ông bà, hay bạn nấu ăn cực ngon và thích nấu cho mọi người, ngoài kia sẽ có một công việc nào đó phù hợp với bạn.
Tiếp đến, trên cả việc biến mình trở thành ứng viên tốt nhất cho công việc đó, điều mấu chốt là tìm đúng nơi làm việc trong lĩnh vực bạn đã chọn. Nghiên cứu cho thấy có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của bạn với công việc, và tiền bạc lại không có sức nặng như bạn nghĩ (dù đương nhiên là được trả lương cao hơn cũng chẳng hại gì).
Những nhân tố như mức độ ảnh hưởng và tự chủ mà bạn cảm thấy, cơ hội được rèn luyện và nâng cao kỹ năng, bạn được tôn trọng bao nhiêu, mức độ thành tựu của bạn – tất cả đều tác động lên cảm giác trọn vẹn mà công việc mang đến cho bạn.
Tôi cho rằng, sở dĩ những điều trên quan trọng bởi chúng cho thấy công việc của bạn mang lại ý nghĩa như thế nào. Kết quả nghiên cứu cũng củng cố cho điều này. Và biết gì không: tìm ra ý nghĩa trong bất cứ việc gì bạn làm, bao gồm cả sự nghiệp, đều dựa vào bạn.
Có một câu chuyện ngụ ngôn về ba người thợ xây thế này: khi họ đang làm việc, một người đến hỏi họ đang làm gì vậy. Người thứ nhất đáp, “Tôi đang chồng viên gạch này lên những viên gạch khác.” Người thứ hai nói, “Tôi được trả 6 xu một giờ.” Và người thứ ba trả lời, “Tôi đang xây một nhà thờ – là ngôi nhà của Chúa.”
Điều tôi muốn nói ở đây là bạn phải quyết định điều gì ý nghĩa với bạn. Có thể bạn thấy công việc của mình ý nghĩa vì nó giúp bạn nuôi sống gia đình, hoặc vì bạn giúp đỡ được nhiều người, hoặc vì những ảnh hưởng mà bạn tạo nên. Và điều có ý nghĩa với bạn chưa chắc đã có ý nghĩa với người khác, cho nên đừng trông chờ ai đó nói cho bạn biết nên coi trọng điều gì trong công việc của mình.
2. Từ giá trị và năng lực của bạn, tìm xem thị trường đang thiếu cung ứng ở đâu để lấp vào phần còn thiếu
Nguyên lý của khởi nghiệp là bạn kết hợp điều mình quan tâm và khả năng mình có, từ đó tạo ra thứ mà thế giới coi trọng nhưng thậm chí còn chưa biết đến.
Ngày nay có vô vàn các nguồn hỗ trợ bạn bắt đầu tự kinh doanh và trở thành một doanh nhân tỷ phú của một lĩnh vực nào đó, có du thuyền riêng, chỉ làm việc khoảng ba tiếng một tháng và thế này thế nọ. Còn rất nhiều mánh lừa đảo và nhảm nhí ngoài kia, vì thế hãy cảnh giác với bất cứ điều gì nghe tuyệt vời tới mức khó tin nổi là thật (vì toàn là giả thôi).
Tuy nhiên nếu bạn chọn bắt tay vào thực hiện, chỉ hai câu hỏi (lớn) mà bạn cần trả lời được là “có": 1) Bạn có khả năng tạo ra một thứ mà mọi người thật sự cần và sẵn sàng trả tiền cho nó không? 2) Bạn có thể làm theo kế hoạch của mình thật nghiêm túc để hiện thực hoá nó không?
Rồi bạn sẽ gặp bế tắc, sẽ thất bại nhiều lần, và chắc chắn không ít lần muốn dẹp bỏ tất cả. Bạn sẽ thấy bạn bè mình mua xe đẹp, nhà sang, để rồi tự hỏi mình không chọn công việc giống họ có phải là sai lầm không.
Dù con đường bạn chọn là gì, làm công hoặc khởi nghiệp, thì cũng cần đảm bảo rằng bạn chọn nó vì nguyên nhân đúng đắn. Những năm gần đây đang là thời điểm bùng nổ văn hoá “tự mình làm chủ" và tôn thờ khởi nghiệp, mà theo tôi thấy là khá lố bịch. Làm công ăn lương cho một người khác cũng đang làm điều bạn thích chẳng có gì sai. Cũng có một số người không thích mạo hiểm, hoặc trong tình trạng không thể mạo hiểm, vì đang là trụ cột của gia đình chẳng hạn.
Đừng vội bỏ việc để lập công ty với một ý tưởng nửa vời vì cho rằng nó sẽ giúp bạn trông ngầu hoặc thông minh hoặc quyến rũ hay gì khác. Nếu bạn muốn làm điều gì, hãy làm vì bạn nhận thấy một nhu cầu đang thiếu cung ứng, và bạn sẽ đi đường dài với nó.
Tương tự, nếu bạn thấy bị bó buộc khi làm công cho người khác, nhưng lo sợ về cách nghĩ của bạn bè và gia đình nếu bạn bỏ việc để tự mở công ty, vậy thì bạn nên cân nhắc xem đâu mới là điều bạn thực sự mong muốn về sự nghiệp của mình.
Nếu bạn không có vướng mắc nào quan trọng, chẳng hạn bạn đang là nguồn thu nhập chính của gia đình, và có thể chấp nhận những điều bất định luôn đi kèm với việc khởi nghiệp, vậy thì cứ triển thôi. Bạn chỉ sống có một lần, phải chứ? Và cuộc đời thì quá ngắn ngủi để mắc kẹt mãi với một công việc mà bạn chẳng thấy hài lòng hay ý nghĩa gì.