Nam là một đồng nghiệp và là một người bạn tốt của tôi. Chúng tôi giống nhau ở chỗ đều là nghệ sĩ, đều là người nổi tiếng, và đều đồng tính. Nhưng chúng tôi khác nhau ở chỗ: tôi chọn công khai xu hướng tính dục của mình, còn Nam thì không.
Nam lớn lên trong một gia đình miền Bắc truyền thống, và chịu nhiều định kiến về người đồng tính. Việc anh là gay giống như một sự thật hiểu ngầm. Anh không nói điều đó với bất kì ai, nhưng chúng tôi đều cảm nhận được qua những câu chuyện nhỏ từ anh.
Nam không phải là một ngoại lệ trong giới nghệ sĩ. Không thiếu các anh chị nghệ sĩ chọn giấu xu hướng tính dục của mình. Tham gia showbiz đủ lâu, sự nghiệp của chúng tôi đi kèm những lời đàm tiếu, thị phi về đời sống cá nhân, từ cả công chúng và đồng nghiệp trong ngành.
Sống thật với mình có thật sự tốt hơn?
Trước đây, Nam từng có một mối tình sâu đậm. Nhưng rồi mọi chuyện đổ vỡ, Nam bỏ lại những kỷ niệm buồn rồi vào Nam lập nghiệp, đồng thời tìm chốn bình yên cho mình. Ở Sài Gòn, Nam bắt đầu một chương mới, với một con người mới. Việc giấu đi xu hướng tính dục tạo ra cho Nam một vỏ bọc hoàn hảo. Nhìn từ ngoài, chắc chắn không ai có thể nhận ra anh là gay.
Vốn không phải là một người có tâm lý ổn định, mang bên mình một bí mật lớn khiến Nam phải chịu nhiều áp lực hơn khi làm nghề. Có lần, vì uống quá say, Nam nhớ lại quá khứ rồi bắt đầu nói những lời không hay về người cũ.
May thay, lúc đó anh ở cùng những người bạn thân. Họ đưa anh đến một góc riêng để nguôi ngoai. Đó cũng là lần duy nhất tôi nhìn thấy một phiên bản rất khác Nam mọi ngày.
Là một người thoải mái công khai mình là gay, tôi quan sát được cả hai lựa chọn của người nghệ sĩ: sống hai cuộc đời và sống thật với bản thân. Đối với tôi, bí mật là một gánh nặng, và cảm xúc bị dồn nén quá lâu có thể dần biến thành lời trách cứ. Tệ hơn, chúng có xu hướng bộc phát khi người ta đang thấy mềm yếu và mong manh, nhất là khi đã có men say.
Nhưng đời sống của người nổi tiếng đôi lúc không nằm trong tay họ. Đôi lúc, nghệ sĩ để mình lao theo những tiếng nói của công chúng. Họ đặt cây cọ vào tay công chúng và nhờ họ vẽ nên hình ảnh của mình. Đôi lúc, công chúng vô tình vẽ lấp đi những phần rất thật của nghệ sĩ. Họ bắt nghệ sĩ phải nam tính, phải tình cảm, phải dung dị, phải trở thành một hình mẫu hoàn hảo cho xã hội.
Chia cuộc sống làm hai cho nghệ sĩ sự kiểm soát và lựa chọn. Khi chọn phô bày một cuộc sống khác, người ta được chọn mình là ai, ăn nói thế nào, hành xử ra sao. Họ cho khán giả thấy bức tranh khán giả muốn thấy, và giữ cho riêng mình bức tranh thật nhất, dù nó không hoàn hảo đến đâu.
Nỗi sợ từ những nỗi đau
Trước đây, Nam từng có những sản phẩm âm nhạc mang nhiều màu sắc của người đồng tính hơn. Nhưng anh không nhận được nhiều lời ca ngợi xứng đáng. Việc này một phần khiến Nam trở nên dè dặt hơn khi làm nhạc, và càng dè dặt hơn trong việc thể hiện mình.
Đối với chúng tôi, sản phẩm âm nhạc là thứ phản ánh danh tính, và là tấm khiên lớn nhất bảo vệ người nghệ sĩ. Khi hàng phòng vệ ấy sụp đổ, người nghệ sĩ cũng bị chông chênh theo.
Có lần, tôi gặng hỏi Nam về việc hát lại những bài hát cũ. “Chúng sống đến đấy là đủ rồi anh ạ.” Lời từ chối của Nam nhẹ nhàng nhưng để lại trong tôi nhiều trĩu nặng.
Là một người yêu quý thứ âm nhạc mình làm ra, tôi nhìn thấy trong mắt Nam những giằng xé khi phải đặt dấu chấm hết cho đứa con của mình. Chúng đến từ nỗi sợ bị khán giả chối bỏ – khi họ chối bỏ âm nhạc, nghĩa là họ cũng chối bỏ con người thật của anh.
Khi một nghệ sĩ chọn công khai xu hướng tính dục của mình, họ đang phải đánh cược toàn bộ những thứ mình đã có: người hâm mộ, những phát ngôn, cả sự nghiệp, đôi lúc là những người thân của mình. Những bài hát vô hình trung trở thành một phép thử, giúp Nam cảm nhận được nỗi đau khi để người khác nhìn thấu được mình.
Khi sự thật biến thành lời dối trá
Là những nghệ sĩ thuộc thế hệ Y, tôi và Nam nằm giữa những sự chuyển giao. Tivi đổi thành máy vi tính, đĩa vật lý giờ là nền tảng âm nhạc trực tuyến, hệ nhị phân nam-nữ trở thành vô số các xu hướng tính dục khác nhau.
Mười năm trước, các phong trào LGBT+ rộ lên tại Việt Nam. Đó là lần đầu chúng ta chập chững hiểu về người đồng tính. Cùng cộng đồng đi qua những năm đầu đầy trắc trở, tôi thấy người nổi tiếng hoá ra lại là những người có nhiều thời vận để được chấp nhận hơn. Họ cũng đã có thể trở thành những tiếng nói đại diện mang nhiều sức nặng, khi cộng đồng vẫn còn rất mong manh.
Nhưng chỉ số ít trong chúng tôi chọn làm điều đó. Số còn lại chọn nhìn vào rủi ro, và vô tình tự mình rơi vào cái hố suốt cả thập kỷ tiếp theo. Giờ đây khi xã hội cởi mở hơn nhiều phần, việc “come out” (công khai xu hướng tính dục) với người nổi tiếng lại mang những rủi ro lớn hơn.
Sự thật giờ đây lại biến thành dối trá. Người chọn sống thật lại bị xem là “làm màu, muốn gây chú ý, chẳng để làm gì.” Có nghệ sĩ chọn âm nhạc để nói lên tiếng lòng, nhưng họ vẫn còn nhiều nỗi sợ và chưa thật sự quyết đoán.
Chưa kể, xen lẫn trong những lời kì thị về giới còn là sự miệt thị sự nữ tính: khi một nghệ sĩ nam chọn trở nên mềm yếu, họ đang vô tình đưa cho công chúng những chất liệu để bị khinh thường.
Kết
Giới là một đề tài nhạy cảm bởi nó xoáy vào đời tư người nghệ sĩ, và cũng là miếng bánh ngon để báo đài tiêu hao giấy mực, để người ta có chuyện để buôn. Có những nghệ sĩ chọn tách mình khỏi những cuộc bàn luận này để tập trung vào công việc. Họ chọn một cuộc đời kín đáo để được sống trong khoảng trời riêng an toàn.
Tôi đoán sẽ còn lâu cho đến ngày Nam come out, có khi là không bao giờ. Nhưng tôi vẫn mong anh hài lòng với con đường mình chọn, bởi mỗi hành trình về giới là một hành trình rất cá nhân.
Riêng tôi rất hạnh phúc khi được sống với con người thật của mình. Thời gian đã tạo ra cho tôi tấm khiên vững chắc để bỏ ngoài tai những lời cạnh khóe của dư luận và vô tư làm nghề.
Một khi đã chọn làm người nổi tiếng, dư luận là thứ không thể tránh né. Càng nổi tiếng, bạn lại càng phơi mình trước những điều tiếng và sự hiếu kì của đám đông.
Nhưng tôi biết rằng dù có làm gì, người nghệ sĩ nào cũng mong khán giả thấy âm nhạc của mình là phần chính. Còn xu hướng tính dục chỉ là thứ theo sau.