Trung bình, mỗi người trưởng thành dành 10 đến 14 năm cuộc đời để làm việc. Về cơ bản, nó tương đương với 20-25% thời gian khi thức giấc của họ.
Bạn hẳn cho rằng dành nhiều thời gian cho công việc đồng nghĩa với một sự nghiệp trọn vẹn, hoặc ít nhất là bạn hầu như thấy dễ chịu với những gì mình làm. Nhưng đáng tiếc, thực tế có hơn 80% người ghét công việc của mình, nghĩa là 80% người ghét phần lớn thời gian mà mình sống.
Nghĩ như thế này: cứ mỗi 5 người thì hết 4 trong số họ thức dậy mỗi sáng để làm thứ gì đó mà mình căm ghét và vẫn đang làm nó ngày qua ngày.
Tôi biết không phải ai cũng có thể từ bỏ mọi thứ và lập tức chạy theo công việc trong mơ của mình. Tôi cũng không cho rằng một sự nghiệp trọn vẹn có thể khiến bạn vui vẻ 100% thời gian. Tôi đang làm công việc mình yêu thích mà vẫn có lúc ghét những khía cạnh của nó. Đó chính là cuộc sống.
Cũng bởi vì chúng ta dành rất nhiều thời gian cho công việc, mỗi người nên cố gắng tận dụng nó một cách tối đa hoặc ít nhất không dành phần lớn thời gian để khổ sở.
Tôi cho rằng một sự nghiệp hoàn hảo cần giao thoa giữa ba yếu tố:
- Những gì bạn coi trọng
- Những gì bạn giỏi
- Những gì thế giới coi trọng
Hãy cùng xem xét từng khía cạnh một và đặt chúng lại với nhau.
Bước 1: Tìm ra đâu là điều mà bạn coi trọng
Phần đông mọi người bắt đầu bằng việc tự hỏi “Đam mê của tôi là gì?” và nghĩ về tất cả những thứ hay ho mà họ thích làm khi đang chè chén cùng bạn bè (chơi game, đánh bi lắc, học mấy môn chẳng có giá trị gì ở đại học) và rồi than vãn rằng những thứ đó chẳng làm ra tiền.
Tuy nhiên, cách tiếp cận này là một thiếu sót lớn. Bởi tự hỏi rằng mình yêu thích điều gì là một câu hỏi nông cạn. Chúng ta hầu như chỉ tận hưởng thứ gì đó trong một khoảng thời gian ngắn, hoặc khi mà ta chẳng phải chịu bất kỳ căng thẳng hay áp lực gì.
Câu hỏi nên là “Điều gì mà bạn coi trọng?”. Bởi nếu coi trọng những gì mình đang làm, bạn không những tận hưởng công việc hơn mà còn tìm được ý nghĩa khi làm nó, cho dù việc đó có trở nên khó khăn đi nữa. Tìm được ý nghĩa trong công việc chính là chìa khóa thúc đẩy bạn vượt qua những thời điểm chẳng mấy dễ dàng.
Vậy làm thế nào để tìm ra đâu là điều bạn coi trọng? Đây là một số câu hỏi để bạn bắt đầu.
Đâu là vấn đề mà đa phần mọi người chẳng quan tâm?
Có bao giờ bạn nghĩ mọi người nên lo lắng về bất bình đẳng kinh tế ngày một leo thang? Đã bao giờ bạn quan ngại rằng rất nhiều người chẳng hề chú ý đến việc đầu tư và những điều cơ bản về tài chính cá nhân? Bạn có biết số lượng sinh viên đang trải qua tình cảnh thiếu nơi ở mỗi ngày một tăng? Và thật ngớ ngẩn làm sao khi nhiều người không nhận ra nạn buôn người đang hoành hành?
Vấn đề gì đang hiện hữu khiến bạn chẳng thể hiểu được vì sao mà mọi người lại không quan tâm đến nó?
Nếu bạn có thể nhận thấy được những điều này trong cuộc sống, bạn đang coi trọng nó hơn phần lớn mọi người. Đấy chính là khởi đầu tốt.
Đó không nhất thiết phải là những ý tưởng to lớn hay thay đổi cả thế giới. Đôi khi chỉ đơn giản là bạn nhận ra nơi mình sống thiếu đi những món ăn Thái chất lượng. Hoặc bạn tự hỏi tại sao không có nhiều cửa hàng bán đồ phụ tùng hơn, hay làm thế nào để tiếp cận các dịch vụ cộng đồng. Cũng có thể là việc vì sao mọi người không biết về vẻ đẹp thiên nhiên ở trong hoặc xung quanh thành phố.
Các vấn đề đang hiện hữu và làm sao để giải quyết chúng sẽ mang lại cho ta mục đích và đôi khi là cả thu nhập.
Vấn đề nào mà tôi thích giải quyết trong khi hầu hết mọi người thì không?
Liệu có một hoạt động hoặc nhiệm vụ nào đó mà bạn thích làm đến mức những người xung quanh không hiểu được? Có khi họ còn nghĩ rằng bạn là kẻ tâm thần trong khi bạn thì thấy nó rất bình thường, thậm chí là vui.
Từng có một nha sĩ nói với tôi rằng cô ấy thích việc làm sạch răng cho mọi người. Cô xem mỗi chiếc răng bẩn mà mình bắt gặp như một viên kim cương thô và thích nhìn thấy một chiếc răng bám vôi trở thành viên ngọc trai sáng bóng.
Tôi không biết bạn cảm thấy sao, nhưng tôi thà dọn phân chuột trên sàn tàu điện ngầm còn hơn là phải nhìn vào miệng của ai đó và cạo vôi răng cho họ cả ngày.
Nhưng cô ấy lại nghĩ khác, cô coi trọng công việc và bệnh nhân của mình. Cạo vôi răng ngày qua ngày không phải là điều quá kinh khủng đối với cô.
Bạn có thể thích tính toán và lập ngân sách tài chính cho mình, sửa chữa những vật dụng quanh nhà, đánh bóng đồ nội thất, hoặc trò chuyện với người bạn lúc nào cũng than vãn về cuộc đời trong khi ai cũng quá ngán ngẩm với câu chuyện của họ.
Hầu hết mọi người đều ghét những điều này. Đây là lý do mà họ trả (rất nhiều) tiền để người khác làm nó thay cho họ.
Khi lướt web, đâu là nơi tôi dành nhiều tâm trí và năng lượng nhất?
Tôi đã từng viết về việc nếu bạn phải tìm kiếm đam mê nghĩa là bạn chẳng đam mê gì ngay từ đầu.
Nếu có một thứ chiếm phần lớn thời gian, năng lượng nhưng mãi mà bạn chẳng tìm ra đó là gì thì 1) bạn đang ngó lơ hoặc chẳng thật sự thích điều này lắm, hoặc 2) bạn làm và nghĩ về nó nhiều đến mức chẳng còn nhận ra rằng điều đó không “bình thường”.
Tôi đã từng dành hàng giờ trên các diễn đàn để viết về bất kỳ thứ gì mà mình quan tâm: chính trị, âm nhạc, thể thao, các mối quan hệ,... Tôi chẳng bao giờ nghĩ rằng đa phần mọi người không làm điều đó cho vui.
Tôi chưa từng cho rằng mình là một nhà văn. Nhưng vẫn là tôi, bỏ ra hàng giờ để viết lách, mài dũa các ý tưởng, thử nghiệm giọng văn, phát triển phong cách của riêng mình. Giờ đây công việc toàn thời gian của tôi là viết sách và blog.
Cảnh báo: Đừng nhầm lẫn giữa những gì bạn coi trọng và bị cưỡng bách.
Một tay nghiện ngập đề cao rượu bia nhưng nó bắt nguồn từ cơn nghiện. Ví dụ này dù hiển nhiên nhưng cũng diễn ra tương tự với các hoạt động giải trí. Tôi thích trò chơi điện tử, nhưng rồi qua nhiều năm tôi nhận ra đó chỉ là cách để lẩn tránh, không phải là giá trị cốt lõi của mình.
Bạn có thể rất thích có một cơ thể đẹp. Để đạt được nó bạn không ngừng tập luyện, uống các loại sinh tố và duy trì 3% lượng mỡ trong cơ thể. Điều đó tuyệt đấy. Nhưng bạn có bao giờ nghĩ đến việc trở thành một huấn luyện viên thể hình bởi vì bạn đề cao lối sống lành mạnh và muốn mọi người cũng có được điều đó? Hay bạn chỉ tập luyện như cách để trừng phạt bản thân, để thoát khỏi thực tại mà mình không muốn đối mặt?
Và đây là mấu chốt: bạn cần phân biệt khi nào mình làm một việc bởi bản thân coi trọng nó, hay là chỉ đang muốn chạy trốn khỏi những gì quan trọng trong đời. Đây không phải là một câu hỏi đơn giản. Thông thường bạn sẽ phải thử và thất bại nhiều lần cho đến khi tìm ra nó.
Còn tiếp...
Được chuyển ngữ từ bài viết "How to find the perfect career" đăng tải trên blog cá nhân của tác giả Mark Manson.