Liệu hợp tác với Đài Loan có thể giúp Việt Nam tăng trưởng bền vững hơn?

Kể từ khi Việt Nam chuyển sang nền kinh tế thị trường trong thời kì Đổi Mới năm 1986, Đài Loan và Việt Nam đã thành lập mối quan hệ hữu nghị, hỗ trợ lẫn nhau trong sự phát triển kinh tế của đôi bên.

Thành tựu của sự hợp tác này chính là tính tới năm 2020, thương mại song phương giữa hai nền kinh tế đã đạt 21 tỷ đô la Mỹ. Ngoài ra, kể từ những năm 1990, Đài Loan vẫn luôn nằm trong số 5 nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lớn nhất ở Việt Nam.

Đài Loan còn là thị trường tiếp nhận người lao động nhập cư Việt Nam lớn thứ hai thế giới. Số lượng du học sinh Việt Nam ở Đài Loan cũng dẫn đầu so với các nước khác. Trong hai năm qua, ​​nhiều công ty Đài Loan chuyển đến hoặc mở rộng hoạt động hiện có tại Việt Nam. Những điều này cho thấy mối quan hệ giữa hai bên càng khăng khít hơn bao giờ hết.

Mới đây, Đài Loan đã nộp đơn tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Sự kiện này có thể sẽ mang lại những tác động tích cực lên việc khai thác tiềm năng tăng trưởng kinh tế chung của cả hai bên. Đặc biệt, Việt Nam có thể học hỏi được rất nhiều từ thành tựu mà Đài Loan đạt được ở lĩnh vực năng lượng tái tạo và công nghệ bền vững hơn một thập kỷ qua.

Tham gia CPTPP để củng cố mối quan hệ hiện tại

Theo Tổ chức Thương mại Thế giới, 25% tổng giá trị thương mại của Đài Loan năm 2020 đến từ các giao dịch với những quốc gia thành viên của CPTPP. Vì thế, nếu thành công tham gia CPTPP, Đài Loan có thể hợp tác chặt chẽ hơn với các quốc gia này so với hiện tại.

Là một nền kinh tế định hướng xuất khẩu, tham gia CPTPP cũng sẽ giúp Đài Loan đến gần hơn với mục tiêu tiến vào nền kinh tế toàn cầu, đa dạng hóa danh mục đầu tư thương mại bên ngoài, cũng như bứt phá hơn trong ngành năng lượng xanh và công nghệ bền vững – hai lĩnh vực mà Đài Loan đang là đầu tàu trong khu vực.

Đài Loan, Việt Nam và năng lượng xanh

Trên thực tế, Đài Loan có thể mang lại cho Việt Nam nhiều lợi ích trong vấn đề phát triển kinh tế bền vững gắn liền với bảo vệ môi trường.

Hiện, Việt Nam, với tư cách là một quốc gia thành viên, phải tuân theo chương ‘Môi trường’ của CPTPP, nghĩa là các hiệp định quốc tế về thương mại và môi trường phải hỗ trợ lẫn nhau.

Trước thềm Hội nghị về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc (COP 26) vừa qua, Việt Nam cũng cam kết sẽ giải quyết dứt điểm nạn phá rừng vào năm 2030, chấm dứt sử dụng nhiệt điện than vào năm 2040. Ngoài ra, Thủ tướng Phạm Minh Chính còn cam kết Việt Nam sẽ đạt mức phát thải carbon ròng bằng ‘0’ vào năm 2050 và kêu gọi các nước phát triển hơn hỗ trợ Việt Nam để đạt được mục tiêu này.

Là nước có công suất điện mặt trời lớn nhất Đông Nam Á, Việt Nam cũng đang đạt được những bước tiến mới trong ngành năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, chúng ta còn cách mục tiêu rất xa khi tình hình chất lượng không khí ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh vẫn thường xuyên ở mức nguy hiểm và còn phải đối mặt với các vấn đề về nguồn nước ở khu vực phía Nam Đồng bằng sông Cửu Long.

Trong khi đó ở Đài Loan, luật được thông qua vào năm 2017 bắt chính phủ phải cam kết loại bỏ dần năng lượng hạt nhân, và đến năm 2025 phải có 20% điện năng được tạo ra từ các nguồn năng lượng tái tạo. Kể từ đó, nhiều sáng kiến ​​xanh đã được đưa ra và áp dụng ở Đài Loan với mục tiêu tối thượng là không còn phát thải khí nhà kính vào năm 2050.

Tiềm năng về năng lượng gió ở khu vực quanh bờ biển cũng được Đài Loan tận dụng triệt để. Vào năm 2019, Đài Loan đã cho ra mắt trang trại gió ngoài khơi thương mại đầu tiên ở bờ biển Miaoli với khả năng cung cấp điện cho 128.000 hộ gia đình.

Chẳng bao lâu, Đài Loan đã có thêm 105 dự án trang trại gió ngoài khơi đang ở nhiều giai đoạn phát triển khác nhau. Từ đó mở đường cho một lĩnh vực phát triển công nghiệp sinh thái mới, có tiềm năng thu hút các đối tác quốc tế, xây dựng cộng đồng chuyên môn ở địa phương, và đồng thời giúp ‘xanh hoá' quá trình sản xuất, tạo ra tính bền vững.

Trong lĩnh vực năng lượng mặt trời, Đài Loan cũng đang vươn lên mạnh mẽ. Vào tháng 3 năm nay 2021, Taipower đã khởi động nhà máy điện mặt trời lớn nhất của hòn đảo ở Đài Nam, một nhà máy 150 megawatt, đủ công suất để cung cấp năng lượng cho 50.000 ngôi nhà và giảm đến hơn một tỷ tấn khí thải carbon trong quá trình sản xuất (Nguồn: taiwantoday.tw).

Dù các dự án môi trường quy mô khổng lồ cần được chính phủ hoặc doanh nghiệp tài trợ, nhưng chính hành động và đóng góp của những cá nhân và cộng đồng nhỏ lẻ mới là động lực chính giúp phát triển bền vững ở Đài Loan lớn mạnh và đạt tầm ảnh hưởng lớn như hiện tại.

Một ví dụ cho điều này là Sunny Founder, nền tảng đầu tư năng lượng mặt trời hướng tới cộng đồng. Ở Sunny Founder, mọi người có thể đầu tư vào các sáng kiến ​​năng lượng xanh với mức phí ít nhất là 450 đô la Mỹ, và được cam kết chia cổ tức trong vòng hai tháng với tỷ suất hoàn vốn trung bình là 6%.

Về bản chất, những nhà đầu tư này không chỉ đang mua cổ phần của một công ty mà còn của văn hóa bền vững – vừa có thể nâng cao tài sản cá nhân, vừa tăng cường sức khỏe cho môi trường xung quanh.

Công nghệ mang đến sự bền vững cho sản xuất

Dù biện pháp bảo vệ môi trường hữu hiệu nhất là tạo ra nguồn năng lượng thân thiện với môi trường ở quy mô quốc gia, nhưng thiết lập một nền văn hoá bền vững ở tất cả các cấp các ngành cũng quan trọng không kém.

Theo số liệu do Statista thu thập thì ở Việt Nam và Đài Loan, khoảng 30% GDP mỗi nền kinh tế là đến từ các ngành sản xuất, nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản.

Đây là những ngành nghề có đóng góp rất lớn trong việc thúc đẩy kinh tế, nhưng cái giá phải đánh đổi lại thường là sự thoái hoá môi trường.

Tuy nhiên, điều này có thể sẽ không còn là vấn đề đáng lo ngại trong tương lai khi công nghệ càng phát triển tinh vi hơn và các doanh nghiệp đáp ứng được yêu cầu kinh doanh thân thiện với môi trường ở Việt Nam.

Tại Việt Nam, một trong những sáng kiến mang tính đột phá trong vấn đề này là “Race To The Top” (Vươn tới đỉnh cao) – một chương trình hợp tác đa phương giữa chính phủ, các tổ chức dân sự xã hội, và các thương hiệu quốc tế lớn bao gồm Levis, GAP và Puma.

“Race To The Top” thúc đẩy và tạo điều kiện cho các hoạt động sản xuất bền vững trong ngành giày dép và may mặc – ngành xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam với 2,5 triệu người lao động.

Trong khi đó ở Đài Loan có SINGTEX Industry – một trong những nhà cung cấp hàng đầu về hàng dệt may thân thiện với môi trường nhưng vẫn mang tính chức năng cao. Vải của họ được các thương hiệu lớn như Adidas, Nike và Patagonia sử dụng.

Trái ngược với “Race To The Top” tìm sự hỗ trợ từ bên ngoài để thực hiện các phương pháp bền vững, SINGTEX giải quyết vấn đề từ trong ra ngoài ở cấp độ chuỗi cung ứng, tạo ra các loại vải riêng từ rác thải hữu cơ tái sử dụng như bã cà phê và hạt thầu dầu. Các loại vải của SINGTEX được sử dụng bởi những thương hiệu cùng chung chí hướng tạo ra một nền kinh tế tuần hoàn.

Mặc dù hai tổ chức này có vẻ không liên quan với nhau, nhưng thực ra SINGTEX là một trong số các công ty Đài Loan đã mở hoạt động tại Việt Nam thông qua công ty con Magictex.

Các nhà sản xuất hàng dệt may khác như Far Eastern, Makalot và Eclat của Đài Loan cũng đang hoạt động tại Việt Nam. Đây đều là những nhà cung cấp vải hàng đầu thế giới, và họ đã và đang nỗ lực tăng cường kết hợp phát triển bền vững vào quá trình sản xuất.

Đã đến giai đoạn phát triển bền vững

Quay trở lại câu hỏi chính của chúng ta ở đầu bài: Hợp tác kinh tế giữa Đài Loan và Việt Nam càng chặt chẽ hơn sẽ mang lại lợi ích gì?

Rõ ràng là việc tăng cường sự hỗ trợ và hợp tác lẫn nhau không chỉ thúc đẩy sự phát triển kinh tế nói chung, mà còn có thể mang lại một tương lai ‘xanh’ hơn cho hai bên.

Và khi cả hai nền kinh tế cùng bắt tay để đạt được hiệu quả sinh lợi, sự phát triển tổng thể trong khu vực sẽ là mang lại lợi ích lâu dài về sau.

Chuyển ngữ bởi Bích Trâm