Không phải ngẫu nhiên mà lực lượng lao động trẻ được xem là thế hệ “thường xuyên” nhảy việc. Báo cáo lương, thưởng, phúc lợi Việt Nam 2024 cho thấy thời gian gắn bó của Gen Z với một nơi làm việc chỉ khoảng 1,9 năm, thấp hơn khoảng 7 lần so với các thế hệ trước, nhất là khi so sánh với thời gian gắn bó trung bình khoảng 16 năm của thế hệ Baby Boomers (1946 - 1964).
Xu hướng này không chỉ xuất phát từ sự không phù hợp về môi trường hay văn hóa doanh nghiệp, mà còn đến từ nhu cầu cấp thiết về một mức lương xứng đáng với năng lực. Vì vậy, nhiều người lao động xem nhảy việc là phương án tăng thu nhập nhanh nhất.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng việc thay đổi công việc quá thường xuyên có thể tạo ra những rủi ro về thu nhập dài hạn và sự ổn định nghề nghiệp.
Cùng xem quan điểm đối lập của một Giám đốc và một Giảng viên tranh biện về đề tài này qua tập 6 của debait – một series của Onboardy, nơi tranh luận an toàn về những chủ đề “khó nói” khi đi làm.
Debater 1: Nhảy việc là cách tăng lương hiệu quả và thực tế nhất cho người lao động trong thời gian ngắn.
Lộ trình tăng lương nội bộ của các doanh nghiệp thường bị giới hạn bởi chu kỳ đánh giá định kỳ và ngân sách đã được phân bổ trước. Ngay cả những trường hợp được thăng chức cũng có thể không tạo ra bước tiến quá lớn về thu nhập, khi mức tăng trung bình chỉ khoảng 18–24% (theo báo cáo Talentnet - Mercer 2023). Những giới hạn này khiến người lao động khó đạt được sự bứt phá về mức lương trong một khoảng thời gian ngắn.
Ngược lại, khi chuyển sang một doanh nghiệp có quy mô, năng lực tài chính hoặc chế độ đãi ngộ tốt hơn, mức lương khởi điểm có thể cao hơn đáng kể so với mức tăng định kỳ. Dữ liệu công bố trong khảo sát trên 1.000 nhân viên toàn thời gian của SideHustles cũng cho thấy mức tăng thu nhập của nhóm nhảy việc vượt trội hơn hẳn 35%, cao gần gấp đôi so với nhóm gắn bó lâu dài.
Thậm chí, nếu chứng minh được kinh nghiệm và kỹ năng chuyên môn cao qua hồ sơ xin việc (CV, portfolio), người lao động hoàn toàn có thể chủ động thương lượng và đề xuất mức thu nhập cao hơn trong quá trình ứng tuyển.
Vậy nên có thể thấy rằng trong nhiều trường hợp, nhảy việc chính là cách tăng lương hiệu quả và nhanh nhất cho người lao động.
Debater 2: Nhảy việc nhiều thì làm sao tạo ra được nhiều giá trị, từ đó đảm bảo mức lương cao hơn vào lần sau?
Không phủ nhận rằng người lao động có thể tăng thu nhập so với công việc cũ khi họ chứng minh được giá trị thực tế (năng lực chuyên môn và thành tích rõ ràng) trong quá trình tuyển dụng. Tuy nhiên, những giá trị đó không thể hình thành trong thời gian ngắn mà đòi hỏi quá trình quan sát, thực hành, thử - sai và cải thiện liên tục.
Theo chuyên gia tư vấn nghề nghiệp Amanda Augustine, thời gian tối thiểu để một nhân sự chứng minh được hiệu quả và tạo giá trị rõ ràng thường phải từ 24 tháng trở lên. Đặc biệt đối với những công việc có độ phức tạp cao, nhân sự cần thời gian đủ dài mới có nền tảng vững chắc và hiểu sâu chuyên môn.
Khảo sát của Anphabe cho thấy 62% Gen Z Việt Nam nhảy việc ngay trong năm đầu tiên đi làm, nhiều người còn đổi việc vài lần chỉ trong một năm. Tạp chí VnBusiness cũng ghi nhận nhiều bạn trẻ đã thay đổi công việc đến 7 lần trong chưa đầy 2 năm.
Khi nhảy việc quá nhiều lần trong thời gian quá ngắn, người lao động thường chỉ kịp mang theo những trải nghiệm nửa vời từ nơi này sang nơi khác. Không có đủ thời gian để xây dựng kỹ năng chuyên sâu hoặc tích lũy thành tích rõ ràng, họ khó thuyết phục nhà tuyển dụng trả mức thu nhập vượt trội hơn so với công việc cũ.
Debater 1: Kinh nghiệm đa dạng nhờ nhảy việc hợp lý cũng tạo ra giá trị giúp người lao động đạt mức lương cao hơn.
Giống như vận động viên cần lấy đà trước khi thực hiện cú nhảy, nhảy việc với mục tiêu và sự chuẩn bị rõ ràng cũng có thể giúp người lao động tạo ra giá trị thực.
Thông qua việc trải nghiệm ở nhiều mô hình công ty khác nhau, nhân sự có thể phát triển khả năng thích ứng, tư duy linh hoạt và năng lực giải quyết vấn đề đa chiều. Đây đều là những yếu tố có giá trị thực tế đối với doanh nghiệp, và là nền tảng để người lao động không bị “mắc kẹt” trong một vai trò không còn mang lại cơ hội phát triển.
Mặt khác, ở thời đại mà tốc độ học hỏi tăng nhanh chóng nhờ công nghệ, thời gian để tích lũy chuyên môn không còn dài như trước. Trong nhiều trường hợp, 6 tháng là thời gian đủ để một nhân sự nắm vững kỹ năng cần thiết, tích lũy kinh nghiệm và kỹ năng chuyên sâu.
Vì vậy, vấn đề không nằm ở số lần chuyển việc, mà nằm ở mức độ chất lượng của từng trải nghiệm đó. Nếu mỗi lần dịch chuyển giúp người lao động học thêm điều mới, mở rộng kỹ năng, tiếp cận thị trường khác hoặc thoát khỏi môi trường không phù hợp, thì nhảy việc cũng là một cách tối ưu hóa thu nhập và tốc độ phát triển nghề nghiệp.
Debater 2: Kinh nghiệm đa dạng không phải lúc nào cũng là lợi thế.
Sự “đa dạng” chỉ thực sự trở thành lợi thế khi nó gắn với một quỹ đạo phát triển rõ ràng, tức là mỗi lần chuyển việc đều có định hướng, sự chuẩn bị để học hỏi, nâng cấp được một kỹ năng, hoặc mở rộng phạm vi trách nhiệm. Tuy nhiên, không phải ai cũng có khả năng học hỏi nhanh, thuần thục kỹ năng mới chỉ trong vài tháng, hay có định hướng rõ ràng cho công việc.
Hơn nữa, yêu cầu công việc của mỗi công ty thường khác nhau, nên không có gì đảm bảo rằng kinh nghiệm ở công ty này sẽ sử dụng được cho công ty khác. Do đó, trong nhiều trường hợp, nhảy việc (vì muốn được tăng lương mà không cân nhắc kỹ càng các yếu tố khác) chỉ khiến kinh nghiệm của ứng viên trở nên rời rạc, làm giảm uy tín trong mắt nhà tuyển dụng.
Điều này cũng cản trở người lao động khi muốn thăng tiến lên các vị trí hứa hẹn thu nhập cao hơn như Lead hay Manager. Bởi những vai trò này cần chứng minh năng lực qua nhiều giai đoạn của từng dự án, khả năng nhìn sâu và bao quát vấn đề - chứ không nhất thiết là kinh nghiệm “đa dạng” ở nhiều công ty. Vì vậy, dù số năm đi làm thực tế có thể đã vượt mốc thâm niên tối thiểu nhưng những người nhảy việc quá nhiều vẫn rất khó để được giao các vị trí lương cao.
Kết
Suy cho cùng, điều quan trọng không nằm ở số lần chuyển việc, mà nằm ở chiến lược nghề nghiệp của mỗi cá nhân. Dù quyết định nhảy việc hay gắn bó lâu dài, mấu chốt để người lao động đạt được mức thu nhập tương xứng và con đường sự nghiệp bền vững là phải có mục tiêu rõ ràng và không ngừng nâng cao giá trị bản thân trên thị trường lao động.
debait là một không gian tranh biện an toàn cho những quan điểm đối lập về văn hoá đi làm và phát triển sự nghiệp. Một “sân chơi” nơi mọi tiếng nói đều được lắng nghe công bằng, giúp mỗi người có cơ hội bày tỏ góc nhìn, thấu hiểu đối phương và tìm ra hướng tư duy nghề nghiệp phù hợp cho riêng mình.
Tập 6 với sự góp mặt của chị Thùy Minh (COO @Vietcetera) và anh Quốc Thông (Giảng viên Tư duy phản biện) đã khép lại mùa đầu tiên của debait. Khán giả có thể theo dõi toàn bộ nội dung của debait trên kênh YouTube chính thức của Onboardy.
Nếu bạn có góc nhìn khác về chủ đề “Nhảy việc là cách tăng lương nhanh nhất”, hoặc bất kỳ câu chuyện nào liên quan đến chủ đề này trong hành trình sự nghiệp, hãy chia sẻ với Onboardy tại đây.