2025, cuộc sống của chúng ta có giống như tiên đoán hàng trăm năm trước?

Con người có tính tò mò, đặc biệt là về tương lai. Ta thường tự hỏi: tuổi 25 mình sẽ ra sao?, khi 30 sẽ có gì trong tay?, hay thậm chí xa và rộng hơn, 100 năm sau, thế giới sẽ chứa đựng những điều gì?

Nhưng thử đảo ngược góc nhìn một chút.

Bạn đã bao giờ tự hỏi, tiền nhân đã tiên đoán ra sao về đời sống hiện tại của chúng ta? Liệu những tiên đoán nào đã thành sự thật, tiên đoán nào còn nằm lại trong trí tưởng tượng, và tiên đoán nào thậm chí, đã vượt xa cả mong đợi của con người? Hãy cùng thử làm một phép so sánh và đối chiếu nhé.

1. Tuổi thọ con người có thể lên đến 150 tuổi

Sir Ronald Ross - một bác sĩ người Anh đoạt Giải Nobel Y học vào năm 1902 với những nghiên cứu về sốt rét, tin rằng tuổi thọ con người sẽ không ngừng được kéo dài. Cụ thể, ông cho biết, với sự tiến bộ vượt trội của y học và công nghệ, đến năm 2025, con người hoàn toàn có thể sống tới 150 tuổi.

Tuy nhiên, tính đến hiện tại, theo ghi nhận của Kỷ lục Guinness Thế giới, người có tuổi thọ cao nhất mọi thời đại là cụ bà Jeanne Louise Calment (sinh ra ở Pháp), với 122 tuổi 164 ngày - một con số vẫn còn cách… xa với mốc 150 tuổi mà nhà khoa học đầu thế kỷ 20 từng kỳ vọng.

2025 dù chưa thể, nhưng không đồng nghĩa tương lai cũng thế. Một số nguồn tin cho biết, hàng loạt công ty Trung Quốc đang giới thiệu các công nghệ và loại thuốc chống lão hóa mới với hy vọng có thể giúp con người sống đến 150 tuổi.

Phát biểu với tờ New York Times, ông Lyu Qinghua, giám đốc công nghệ của Lonvi Biosciences - doanh nghiệp đang phát triển thuốc chống lão hóa dựa trên một hợp chất chiết xuất từ hạt nho, nhận định: “Tôi không tin rằng y học hiện đại có thể giúp con người bất tử. Nhưng sống đến 150 tuổi là điều chắc chắn có thể thực hiện. Trong vài năm tới, điều này sẽ thành sự thật.”

2. Phép màu nào cho thử nghiệm dịch chuyển tức thời?

Nghe như tất cả chúng ta đang du hành vào bộ phim khoa học viễn tưởng Star Trek hay sở hữu loại phép thuật “thần thánh” của các nhân vật trong bộ truyện từng được mê đắm thời thơ bé, Bảy Viên Ngọc Rồng. Phép thuật là phép thuật, nhưng ai cản nổi “trí tưởng tượng” của con người?

Trong bài đăng với tiêu đề The World in 2025: 10 Predictions Of Innovation (Tạm dịch: 10 dự đoán về đổi mới công nghệ cho thế giới vào năm 2025), Bộ phận Sở hữu trí tuệ & Khoa học của Thomson Reuters đã đưa ra những dự đoán về khả năng dịch chuyển tức thời. Tuy nhiên, bài đăng chỉ rõ sẽ không có “phép thuật” dịch chuyển nào cho con người mà chỉ dừng lại ở những dạng vật chất khác, và cần “một khoản đầu tư đáng kể cùng các thử nghiệm về dịch chuyển lượng tử để được triển khai.”

Trong suốt chiều dài lịch sử, con người đã không ngừng nghĩ đến việc sáng tạo ra cách giúp di chuyển nhanh chóng hơn, từ xe ngựa, xe đạp, xe máy, xe ô tô, máy bay, tên lửa,.... Vì vậy, “tham vọng” về một ngày di chuyển từ nơi này đến nơi khác mà không cần bất kì phương tiện nào cũng là điều dễ hiểu.

So sánh với thực tế, năm 2014, các nhà khoa học tại Đại học Công nghệ Delft (Hà Lan) lần đầu tiên chứng minh khả năng dịch chuyển lượng tử, khi truyền thành công thông tin mã hóa của một hạt hạ nguyên tử qua khoảng cách 3 mét với độ chính xác tuyệt đối. Nga cũng là một trong số các quốc gia bày tỏ “tham vọng” này, khi tuyên bố đổ 2,1 nghìn tỷ USD vào việc nghiên cứu công nghệ dịch chuyển tức thời, với mong muốn thành công vào năm 2035.

3. Năm 2025, thuốc lá sẽ biến mất?

Nếu có thể lên cỗ máy thời gian để đi ngược về năm 1925 và phong tặng giải thưởng người lạc quan số 1 thế giới, khả năng cao giải thưởng sẽ thuộc về Giáo sư Lowe, khi ông nhận định rằng sẽ không còn tồn tại thuốc lá trên đời vào năm 2025.

Năm 1925, Archibald Montgomery Lowe xuất bản một danh sách dự đoán cho 100 năm tiếp theo, với nhan đề The Future (Tương lai), trong đó có dự đoán thuốc lá sẽ không còn tồn tại. Ông sinh năm 1888, sau này trở thành kỹ sư, nhà nghiên cứu vật lý, nhà phát minh và là tác giả của hơn 40 cuốn sách. Người ta gọi ông là “cha đẻ của hệ thống khoa học vô tuyến” nhờ những công trình sáng tạo liên quan tới máy bay, tàu phóng ngư lôi và tên lửa.

Theo số liệu thống kê từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường vào tháng 5/2025, có hơn 15 triệu người hút thuốc tại Việt Nam. Đáng lo ngại hơn, thuốc lá mỗi năm gây ra trên 100.000 ca tử vong sớm, tương đương với gần 300 người chết mỗi ngày chủ yếu do các bệnh như ung thư phổi, tim mạch, đột quỵ và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính,...

Như vậy, lời tiên đoán của Giáo sư Lowe rất khó để trở thành sự thật, vì chỉ còn vài ngày nữa là hết năm 2025, mà thuốc lá thì cũng không thể “mọc cánh” biến khỏi Trái Đất nhanh như vậy được!

4. "Mặt đất di động" - chỉ cần đứng yên là có thể di chuyển?

Cũng trong danh sách dự đoán của mình, Giáo sư Archibald Montgomery Lowe hình dung về một tương lai nơi con người sẽ đi trên “slip sidewalks” - những con đường có thể chuyển động, đưa ta đến bất cứ đâu mà không cần phải bước đi cho… đỡ mệt. Nghe đến đây, ta có thể hình dung một phần về chiếc thang cuốn quen thuộc tại các trung tâm thương mại (escalator) và thang bộ hành ở sân bay (travelator).

Chiếc thang cuốn đầu tiên được đưa vào sử dụng vào tháng 6 năm 1919. Thang cuốn hiện nay chủ yếu phục vụ việc di chuyển theo phương thẳng đứng. Thang bộ hành và thang cuốn nhìn chung vẫn chỉ xuất hiện trong một số không gian nhất định. Còn viễn cảnh con người có thể đứng yên mà được đưa đi khắp nơi, nếu một ngày nào đó trở thành hiện thực thì sẽ là câu chuyện của tháng nào, năm nào trong tương lai cũng không rõ. Vậy nên, dự đoán của Giáo sư Lowe có thể xem như mới chỉ đúng một nửa.

5. Vượt trên tưởng tượng về sách được in trên lá niken, chúng ta có gì?

Cũng trong năm 1925, tờ Weekly Scotsman ở Edinburgh đã đưa ra dự đoán về một trong những viễn cảnh của năm 2025:

"Sách của năm 2025 có thể sẽ được in trên lá niken, loại lá nhẹ và mỏng đến mức một tập sách có thể chứa tới 30.000 trang, với độ dẻo và bền vượt xa giấy thông thường."

Quả là một ý tưởng thú vị và hợp lý lúc bấy giờ để cải tiến chất lượng của sách. Nhưng tự hào hơn nữa, ở thời điểm 2025, không chỉ là “lá niken”, con người đã tiến một bước thẳng đến việc phát minh ra sách điện tử, sách nói nhằm phục vụ cho nhiều mục đích và tệp khán giả khác nhau, chẳng hạn những người với thị lực kém có thể sử dụng sách nói bên cạnh việc đọc sách chữ nổi. Và dĩ nhiên, dung lượng của sách điện tử cũng vượt xa giới hạn 30.000 trang từng được hình dung.

Tiền sử của sách điện tử xuất hiện vào năm 1930. Nhưng đến năm 1971, Michael S. Hart - sinh viên Đại học Illinois mới chế tạo ra cuốn sách điện tử đầu tiên - Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ bằng máy tính lớn Xerox trong phòng thí nghiệm nghiên cứu của trường đại học. Vào năm 1993, sách điện tử được công ty Bibliobytes bắt đầu mở bán trực tuyến và tiếp tục phát triển đến thời điểm bây giờ.

6. "Hô mưa, gọi gió" không chỉ là ước muốn!

Tờ Collier's số ra ngày 28 tháng 5 năm 1954 đã dự đoán rằng nhân loại tương lai sẽ kiểm soát được thời tiết.

Bài báo mô tả một chiếc máy bay được điều động để làm tan một đám mây có nguy cơ hình thành lốc xoáy. "Trong thời đại của bom H (Hydrogen bomb) và các chuyến bay siêu thanh, khoa học hoàn toàn có thể tìm ra cách không chỉ làm tan các cơn lốc xoáy và bão mới hình thành, mà còn có thể tác động đến toàn bộ thời tiết của chúng ta ở mức độ vượt ngoài sức tưởng tượng".

Như các vị thần trong những câu chuyện thần thoại, có thể hô mưa, gọi gió, xóa tan mây đen, điều khiển được thời tiết có lẽ là ước mơ ngàn đời của con người, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra theo chiều hướng không mấy tích cực.

Nhiều nỗ lực kiểm soát thời tiết đã diễn ra. Theo Reuters, Bộ Tài chính Trung Quốc đặt mục tiêu sử dụng công nghệ gieo mây nhằm tạo hơn 60 tỷ m3 mưa bổ sung mỗi năm tính từ năm 2020. Năm 2015, bang Maharashtra, Ấn Độ chi 4,5 triệu USD để gây mưa nhờ kỹ thuật gieo mây trong một đợt hạn hán nghiêm trọng kéo dài.

Hay mới đây, công nghệ đuổi mây (cloud seeding) của Nga, được nhìn nhận như một trong những thử nghiệm táo bạo nhất của con người nhằm can thiệp vào tự nhiên, cũng đã gây ra nhiều tranh luận. Một số người tò mò với phát minh mới này, trong khi các quan điểm khác cho rằng, công nghệ đuổi mây thực tế không thể “tạo mưa từ trời quang”, mà chỉ có tác dụng thúc đẩy quá trình vốn có sẵn. Khi không có mây đủ dày và ẩm thì công nghệ này hoàn toàn vô nghĩa.

7. Một số tranh ảnh khác khắc họa cuộc sống tương lai của con người

Bên cạnh những tiên đoán được xây dựng trên nền tảng khoa học, không ít người, đặc biệt là các họa sĩ, cũng đã phác họa tương lai theo cách rất riêng, bằng trí tưởng tượng thuần túy và cảm giác thời đại của họ.

Dưới đây là những tác phẩm không trực tiếp dự đoán về năm 2025, nhưng phản ánh cách con người ở các thế kỷ trước từng hình dung về cuộc sống hôm nay:

Bức tranh Le Sortie de l'opéra en l'an 2000 (Tạm dịch: Rời nhà hát opera vào năm 2000) của họa sĩ người Pháp Albert Robida được khắc họa vào năm 1902, mô tả một khung cảnh náo nhiệt với hàng chục cỗ máy bay lượn, từ phương tiện cá nhân, taxi đến xe buýt, bay rợp trời phía trên những mái nhà của thủ đô Paris. Thiết kế của những phương tiện này lấy cảm hứng từ các loài sinh vật biển, như xe buýt hình cá voi, khiến bầu trời trông chẳng khác nào một mê cung khổng lồ.

Nếu bộ truyện hoạt hình Doraemon cho rằng đến tận thế kỷ 22, con người mới sở hữu bảo bối chong chóng tre, thì họa sĩ người Pháp Jean-Marc Côté, từ năm 1899, đã khắc họa bức tranh minh họa người đưa thư biết bay, được cho là tưởng tượng của ông về cuộc sống một thế kỷ sau đó.

Việc di chuyển muôn nơi bằng đường hàng không ở hiện tại không phải là điều viển vông, sự xuất hiện của máy bay đã làm thuận tiện hơn quá trình di chuyển của con người. Thế nhưng, những thiết bị, phương tiện như “chong chóng tre” hay “ô tô biết bay” (flying car) vẫn còn nằm ở những gạch đầu dòng trong tương lai.

Một bức ảnh khác của họa sĩ Jean-Marc Côté dự đoán nghề thợ cắt tóc và làm đẹp sẽ bị robot thay thế. Ngày nay, tại một số quốc gia, nhiều robot đã được chế tạo để thực hiện các công việc như gội đầu, mát xa hay sấy khô tóc để hỗ trợ người bệnh và giảm gánh nặng cho người chăm sóc.

Đồng ý rằng công nghệ đã phát triển nhanh với tốc độ và tương lai khó hình dung, y học giờ đây đã xuất hiện robot mổ não ứng dụng trí tuệ nhân tạo, hay thậm chí thành công trong việc đưa robot vào ca phẫu thuật ghép tim với độ chính xác cao, nhưng nếu hỏi có sẵn sàng “giao phó” đầu mình cho một robot sử dụng các vật sắc nhọn "múa may" hay không, cá nhân tôi câu trả lời vẫn là: chưa đủ can đảm.

Kết

Tất cả những tiên đoán cho tương lai kể trên, dù dựa trên căn cứ khoa học hay trí tưởng tượng bay bổng, nhìn chung đều hướng đến một mục tiêu duy nhất: mong đợi cuộc sống trở nên tốt đẹp, tiện nghi hơn, phá vỡ những giới hạn về sáng tạo, khai phá tiềm năng trau dồi và học hỏi của con người.

Nếu một lúc nào đó, đặc biệt trong thời điểm cuối năm, bạn cảm thấy “quay cuồng” với sự phát triển thần tốc của nhân loại, mệt mỏi và đôi chân không thể tiếp tục chạy, đây là lúc bạn nên dành thời gian nhìn lại chặng đường đã qua, đánh giá và ăn mừng những thành tựu đã đạt được, đồng thời lập kế hoạch để tiếp tục tiến về phía trước.