Được chuyển ngữ từ bài viết “The Guide to Being Miserable”, đăng tải trên blog cá nhân của tác giả Mark Manson.
Ngạn ngữ cổ có câu “Vẻ đẹp ở trong mắt kẻ si tình” (nguyên gốc: Beauty is in the eye of the beholder). Đại ý là một người hoặc vật thể xấu hay đẹp là tùy mắt người nhìn. Chỉ cần yêu vào là xấu cũng thành đẹp hết, mà ghét thì đẹp mấy cũng thành xấu.
Cách chúng ta nhìn cuộc đời cũng vậy. Dù bạn nhìn vào đâu và làm điều gì, thì cuối cùng chính bạn là người quyết định nó đẹp hay xấu, tốt hay tệ.
Tôi biết có những bạn chỉ thấy cuộc đời toàn màu hồng. Nhưng cuộc đời đầy rẫy đau khổ và tuyệt vọng. Bạn chỉ cần tìm là ra ngay một sa mạc vô tận của nỗi buồn, bất công và tiếc nuối, mà bạn có thể lao vào bất cứ lúc nào để rút cạn động lực của mình.
Không ít người cho rằng họ sẽ không bao giờ thực sự đau khổ, dù đã sống nhiều năm trên đời. Khi nhìn những người khốn khổ, họ nghĩ người ta sinh ra đã thế rồi. Số khác kém may mắn hơn thì sinh ra trong những gia đình khốn khổ, hoặc gặp phải những thầy cô hoặc bạn bè độc hại trong quá trình trưởng thành. Trông có vẻ không công bằng tí nào.
Nhưng đau khổ là thứ ai cũng có thể “đạt” được nếu tập trung vào nó. Bạn có thể đau khổ bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu. Đó là một lựa chọn đơn giản mà tôi có thể hướng dẫn bạn.
Bạn không cần phải lùn hay xấu, cũng không cần phải nghèo kiết xác và không có tài cán gì - bằng chứng là rất nhiều ngôi sao nổi tiếng đã tự kết liễu đời mình. Bạn cũng không cần một tiền sử bị quấy rối tình dục hay bị bỏ rơi từ nhỏ. Bạn chỉ cần thời gian để xoay chuyển tình thế và trở thành một kẻ thất bại.
Chỉ cần vài lựa chọn đơn giản, bạn hoàn toàn có thể đau khổ ngay lúc này. Để tiết kiệm thời gian cho bạn, tôi đã liệt kê 5 bí quyết quan trọng nhất để trở thành một kẻ khốn khổ:
1. Tập trung vào khía cạnh tệ nhất của mọi việc
Cái đẹp của việc làm người và sống trong một thế giới phức tạp là dù chuyện gì xảy ra, việc tìm ra điều gì tồi tệ về nó không bao giờ quá khó. Tâm trí bạn có thể hợp lý hóa hầu hết mọi thứ. Vậy tội gì mà không hợp lý hóa luôn việc mọi thứ đều sai? Đời cho mình nước chanh, thì mình phải đòi hỏi quả chanh chứ sao lại ngược đời như thế.
Người đồng tính giành được quyền bình đẳng hôn nhân? Rồi họ cũng sẽ già đi và chán nản trong tình yêu thôi. Được nhận vào một trường đại học tốt? Rồi bạn lại phải học nhiều hơn, stress hơn và có ít thời gian xã giao hơn. Mẹ bạn thắng xổ số hả? Xong phim, giờ bà ấy chỉ nghĩ bạn yêu bà vì tiền của bà thôi. Bạn gái bạn “thổi kèn”? Thì cô ấy phải đánh răng hai lần.
Thế giới có thể trở thành địa ngục, chỉ cần bạn cho phép.
2. Mang tâm lý nạn nhân mọi lúc, mọi nơi
Để giữ cho bạn đau khổ trong mọi vấn đề, thì nhận định này là quan trọng nhất: không có gì là lỗi của bạn, và bạn cũng không thể làm được gì để cải thiện tình hình. Cái gì sai đều là một bất công, mà bạn bất lực không thể thay đổi được.
Nếu để ý, bạn sẽ thấy nhiều người chịu trách nhiệm cho những điều không mấy đẹp đẽ trong cuộc sống. Có người phải làm việc nhiều hơn, nhưng họ hiểu đó là điều tất yếu khi được thăng chức lên quản lý. Có người phải đóng thuế cao hơn, nhưng là vì thu nhập của họ tăng. Các tổ chức từ thiện không xóa sổ được bệnh AIDS, nhưng ít ra họ ngăn chặn nó lây lan ở châu Phi.
Dù họ thành công, nhưng bạn thấy họ “dốt” lắm. Tại sao phải đứng ra nhận trách nhiệm và cố gắng cải thiện tình hình, khi bạn có thể đóng vai nạn nhân vĩnh viễn, đòi hỏi người khác phải liên tục cảm thông và hỗ trợ?
Khi trở thành ma cà rồng cảm xúc, bạn có thể phàn nàn không hồi kết về những bất công mà bạn phải chịu đựng suốt cuộc đời. Bởi chỉ cần lãng phí thời gian và năng lượng của mọi người xung quanh là bạn đã thấy thỏa mãn rồi.
3. Luôn nghĩ rằng không một ai trên đời hiểu bạn
Từ giờ trở đi trên đời chỉ có 2 loại người: 1/ Những người đồng tình với bạn và 2/ Những người sai. Điều bạn nhận ra khi đau khổ là đa số mọi người không hiểu bạn.
Họ không bao giờ có thể hiểu những gì bạn đã trải qua. Nếu họ hiểu mẹ bạn đã la mắng bạn nhiều thế nào, hay người yêu bạn đã đòi chia tay qua tin nhắn ra sao, thì họ mới thấy được sự cô đơn khủng khiếp trong cuộc sống hàng ngày của bạn.
Nhưng điều đó chẳng bao giờ xảy ra. Bạn bơ vơ một mình trên hành tinh hơn 8 tỉ người, vì những vấn đề của bạn là độc nhất vô nhị. Những ai đang cố gắng kết nối hay thấu cảm với bạn, chẳng qua chỉ để tỏ vẻ trịch thượng hay thao túng bạn thôi.
4. Cãi cùn về tất cả mọi thứ
Nếu mọi việc của bạn đều tệ và chẳng ai chịu hiểu bạn, thì về lý đương nhiên bạn phải cãi lại người ta. Bạn phải nói cho người ta hiểu rằng họ đã sai về mọi thứ thế nào.
Luật này rất quan trọng khi có ai cố tìm cách giúp bạn. Vì để giúp được bạn, thì họ phải hiểu bạn. Mà như vậy thì bạn phải giải thích cho họ rằng, họ hiểu sai tình cảnh của bạn ra sao.
Chẳng hạn họ khuyên bạn tìm việc mới, hoặc làm freelance để có thể nghỉ công việc tồi tệ hiện tại. Nhưng họ đâu hiểu được rằng, thị trường việc làm đang tối tăm như tiền đồ chị Dậu, và làm freelance quá bấp bênh cho lối sống của bạn.
Và bạn không tốt nghiệp trường top, nên bạn lại phải giải thích cho họ rằng, bạn không có các mối quan hệ đủ mạnh để tìm được việc tốt, hoặc bắt đầu một thứ gì xứng đáng.
Thế nên hiện giờ bạn chỉ có thể ở lại công việc tồi tệ với đồng lương còm cõi này, chịu đựng ông sếp và các đồng nghiệp tồi tệ trong ít nhất 8 tiếng mỗi ngày. Để rồi đến tối bạn có thể về nhà và tạm quên nó trong vài tiếng, hoặc thỉnh thoảng vài năm có thể đi nghỉ mát một lần.
Mức độ bất hạnh của bạn có thể khiến nhiều người choáng ngợp. Đôi khi họ giả vờ hiểu và đồng tình với bạn, nhưng thực ra vì họ thương hại bạn. Nhớ nhắc họ đừng hành xử kiểu giả trân như vậy, bởi họ đâu thể hiểu được nỗi đau đang bao trùm lấy từng phút giây trong đời bạn.
Một số người cố đi xa hơn để cảm thông sẽ bảo rằng, họ hiểu hết cảm xúc của bạn hiện tại. Đó toàn là những kẻ kiêu ngạo, vì họ có phải là bạn đâu mà dám nghĩ là họ hiểu!
5. Cay nghiệt và đánh đồng càng nhiều càng tốt
Khi tất cả mọi người đều sai, đến một thời điểm nào đó, họ sẽ giống hệt nhau. Lại chẳng thế, khi mà ai cũng sai về một vấn đề nào đó, và mọi thứ đều rối tung cả lên thì bạn còn cần phải phân biệt họ làm gì?
Lối suy nghĩ này cũng giúp bạn thực hành việc tự cho mình là đúng - đỉnh cao của việc trở thành một kẻ đau khổ, đáng ghét. Khoảng cách tiền lương giữa nam và nữ vẫn tồn tại? Tiêu diệt hết đàn ông trên thế gian này đi. Người nghèo hưởng phúc lợi xã hội? Một lũ ăn hại vô dụng.
Nhưng tất nhiên là bạn không làm gì với mấy vấn đề này. Bởi bạn là một vị thánh vô danh, chịu đựng mọi bất công của nhân loại mà không bao giờ đòi hỏi họ phải trả ơn. Phải thế bạn mới duy trì được vai trò là nạn nhân của xã hội, và luôn có điều gì đó để cãi cùn với người ta.
Vì sao bạn lại muốn đau khổ?
Đọc xong đống trên chắc sẽ có bạn nghĩ, ôi đúng là mình khổ quá rồi. Nhưng sao lúc nào mình cũng muốn đau khổ thế này?
Rất vui vì bạn đã hỏi.
Khi bạn đau khổ, sẽ luôn có người cố gắng giúp bạn thấy tốt hơn. Nếu bạn chưa từng cảm nhận được ngần ấy sự tôn trọng, yêu thương hay quan tâm như vậy trong đời, bạn sẽ nhận ra đây là cách tốt nhất để thu hút sự chú ý. Người ta sẽ làm mọi cách giúp bạn thấy tốt hơn, và sẽ cho bạn sự công nhận mà bạn vốn khao khát bấy lâu nay.
Khi bạn đau khổ, bạn có thể thấy an toàn trong vai nạn nhân thay vì bất an khi gánh trách nhiệm. Hành động và thay đổi thế giới thật đáng sợ. Và thà buồn bã còn hơn là sợ hãi.
Khi bạn đau khổ, sẽ chẳng ai đòi hỏi hay kỳ vọng gì ở bạn. Bạn sẽ luôn có lý do chính đáng, hoặc một ai đó để đổ lỗi khi có chuyện không như ý (mà vốn dĩ mọi thứ đã, và sẽ luôn như vậy).
Khi bạn đau khổ, bạn sẽ cảm thấy cả thế giới đang chống lại bạn. Nó hơn nhiều so với việc chấp nhận rằng thế giới hầu như không để ý đến bạn, và bạn phải làm việc hết mình mới có được sự ngưỡng mộ và tầm ảnh hưởng mà bạn luôn khao khát.
Khi bạn đau khổ, bạn có thể chờ người khác đến cứu rỗi thay vì tự cứu chính mình. Bạn có thể giả vờ rằng cả thế giới ghét mình, đến mức không ai nhận ra bạn ghét chính mình đến mức nào. Bạn có thể né tránh sự thật rằng bạn đã bị tổn thương sâu sắc ở đâu đó, và một ngày nào đó, mọi chuyện sẽ ổn thôi.