Vì đâu ta bồn chồn và lo âu trước thềm năm mới

Cột mốc chuyển giao năm cũ sang năm mới thường được mô tả với hi vọng và hạnh phúc. Nhiều người cảm thấy biết ơn khi nhìn lại những kỷ niệm, đồng thời lạc quan trước điều tốt đẹp chờ đón phía trước. Họ tận hưởng chuỗi ngày gặp gỡ, tiệc tùng cùng vô vàn lời chúc tụng tốt đẹp.

Tuy vậy, không phải tất cả chúng ta đều trải qua những ngày cuối năm trong cảm xúc tích cực. Giai đoạn này đem đến cho nhiều người cảm giác bồn chồn và bất an kéo dài. Phản ứng lo lắng này được gây ra bởi nhiều yếu tố, bao gồm cả cơ thể sinh học và niềm tin văn hóa.

Trên thực tế, nhiều nghiên cứu cũng đã chỉ ra kỳ nghỉ lễ có nguy cơ gây ra hoặc làm trầm trọng thêm các vấn đề tâm lý. Trong một khảo sát với 300 người của tổ chức Liên minh Quốc gia về Bệnh tâm thần (NAMI), khoảng 75% người được hỏi cảm thấy ngày nghỉ lễ khiến họ cảm thấy buồn hoặc không hài lòng.

Nỗi sợ trước tương lai không chắc chắn

Những cột mốc quy ước nhắc nhở chúng ta về tương lai phía trước. Khi con số 2022 trên tờ lịch chuyển thành 2023, ta biết rằng một “365 ngày” mới sắp đến. Chúng ta không thể biết chắc liệu chuỗi ngày tiếp theo sẽ mang đến điều gì.

Đối với nhiều người, cột mốc này là một tín hiệu cho những thay đổi tích cực. Họ có thể nhân dịp này để thay đổi công việc, chuyển nhà, hay thực hiện hàng loạt kế hoạch làm mới bản thân. Tuy nhiên, những thay đổi không chắc chắn này cũng trực tiếp gây nên cảm giác bất an và căng thẳng.

Cảm giác lo sợ tương lai được biết đến với cái tên anticipatory fear, mô tả nỗi sợ hãi hoặc lo lắng điều tồi tệ có thể xảy đến trong tương lai. Vì không thể hình dung chính xác 365 ngày tiếp theo diễn ra như thế nào, bộ não có thể mường tượng ra vô vàn viễn cảnh đen tối gắn liền với thảm họa và mất mát.

Nỗi sợ xuất phát từ hàng loạt tin tức bi quan mà các phương tiện truyền thông liên tục nhấn mạnh, hoặc đến từ chính trải nghiệm đau thương mà các cá nhân trải qua trong quá khứ. Trải nghiệm tiêu cực khiến ta cảm thấy lo lắng điều tương tự sẽ lặp lại trong tương lai.

Cùng với đó, những biến chuyển năm mới mang đến cũng khiến nhiều người lo ngại. Thay đổi đồng nghĩa với bỏ lại sự ổn định để bước ra khỏi vùng an toàn. Quá trình thích nghi và làm quen cuộc sống mới rất dễ khiến chúng ta áp lực và kiệt quệ.

Đứng trước quyết định bước ngoặt của cuộc đời, cảm giác e dè và lo lắng là điều khó tránh khỏi.

Niềm tin và kỳ vọng văn hóa

Giai đoạn chuyển giao sang năm mới chứa đựng vô vàn ý nghĩa được hình thành từ niềm tin văn hóa và kỳ vọng xã hội. Cứ mỗi dịp cuối năm đến, mỗi chúng ta được nhắc nhở về hàng loạt công việc cần thực hiện để “đón Tết”. Việc phải đáp ứng các kỳ vọng cũng góp phần gây ra nỗi lo âu và áp lực.

Ở nước ta, tồn tại quan niệm ngày đầu tiên của năm mới sẽ đại diện cho cả năm. Chính vì vậy, để chuẩn bị cho một ngày đầu năm thật hoàn hảo, là chuỗi ngày bận bịu sắm sửa, dọn dẹp và thu xếp “trăm công nghìn việc” đầy áp lực. Song hành với đó còn là cảm giác lo sợ điều xui rủi, bật ngờ sẽ xảy đến, gây ảnh hưởng đến cả năm.

Cuối năm cũng được coi là dịp hoàn hảo để nhìn lại một năm đã qua và lên kế hoạch cho năm tiếp theo. Chúng ta hẳn đã được chứng kiến nhiều bảng thành tích đáng ngưỡng mộ được chia sẻ khắp mạng xã hội. Theo ngay sau là danh sách mục tiêu và ước mơ mà chúng ta khao khát.

Kỳ vọng này trở nên đặc biệt khó khăn với người vừa trải qua một năm không mấy thành công, hay vẫn ở trong giai đoạn mông lung của cuộc đời. Sự so sánh xã hội càng khiến những khó khăn này trở nên trầm trọng hơn. Khi đem thành tích người khác ra đối chiều, họ cảm thấy bản thân yếu kém và thất bại.

Cuối cùng, những ngày cuối năm không thực sự là một quãng thời gian nghỉ ngơi. Trên thực tế, đây là dịp cao điểm để các công ty, doanh nghiệp “chạy” doanh số. Áp lực công việc cũng vì thế mà được đẩy lên đỉnh điểm.

Một ngày cuối năm tưởng chừng hạnh phúc có thể phải lấp đầy bởi danh sách công việc, căn phòng chờ lau dọn và những buổi gặp gỡ, tiệc tùng liên miên.

Để những cột mốc không còn là ác mộng

Năm mới, sinh nhật, hay bất kỳ cột mốc thời gian quan trọng nào khác, đều có nguy cơ khiến chúng ta cảm thấy áp lực và lo lắng. Chúng ta rồi sẽ đón thêm rất nhiều cột mốc khác trong cuộc đời. Vậy nên điều quan trọng là ta có được các biện pháp riêng để đương đầu với những giai đoạn đầy âu lo này.

Tôn trọng cảm xúc bản thân

Nếu bạn cảm thấy lo âu khi đứng trước các cột mốc quan trọng, hãy biết rằng đây là một cảm xúc rất phổ biến. Hãy biết rằng ở ngoài kia cũng có nhiều người đồng cảm khi trải qua điều tương tự. Bạn không cần phải cảm thấy dằn vặt hay tội lỗi khi không thể cảm thấy tràn đầy năng lượng tích cực.

Thay vì tìm cách kháng cự hay gồng mình để tỏ ra vui vẻ, hãy thừa nhận và tôn trọng những điều bạn cảm thấy. Đây là bước đầu tiên để chúng ta nhận ra và giải tỏa cảm xúc tiêu cực. Từ đó có thể cải thiện được tinh thần của bản thân.

Làm những điều khiến bản thân hạnh phúc

Việc chạy theo kỳ vọng về sự hoàn hảo có thể khiến chúng ta kiệt quệ và thất vọng. Chỉ riêng áp lực về “một ngày mỹ mãn” cũng đã khiến mọi thứ không trọn vẹn như chúng ta mong đợi. Thay vào đó, hãy dành thời gian cho những điều thực sự khiến bản thân cảm thấy có ý nghĩa.

Tâm sự với gia đình và bạn bè, chia sẻ nỗi lo âu với đồng nghiệp, tranh thủ xem bộ phim yêu thích, hay tập trung hoàn thiện dự án cá nhân. Những việc này sẽ giúp tâm trí bạn khuây khỏa và thoát ra khỏi nỗi ám ảnh về tương lai.

Cùng với đó, ta cũng có được sự kết nối với bản thân và những người xung quanh. Điều này đặc biệt quan trọng để giúp bản thân không ở trong trạng thái cô đơn trong giai đoạn lo âu này.

Chuẩn bị cho giai đoạn này

Để những ngày cuối năm không trở thành “mớ bòng bong” của việc nhà lẫn lộn việc công ty, hãy chuẩn bị cho giai đoạn này càng sớm càng tốt.

Bắt đầu từ việc chia nhỏ công cuộc dọn dẹp nhà cửa. Biến quá trình lau dọn, sắp xếp nhà cửa trở thành một quá trình định kỳ hàng ngày. Điều này sẽ giảm thiểu áp lực của nỗi ám ảnh mang tên “tổng vệ sinh” mỗi dịp cuối năm.

Nếu bạn muốn nhìn lại và lên kế hoạch cho năm mới, hãy tìm kiếm cho bản thân những phương pháp thực tiễn và phù hợp. Tận dụng những lợi ích của quá trình này để nhìn ra những mặt tích cực và tiêu cực của bản thân, từ đó trở thành bước đệm cho những năm tiếp theo.

Kế hoạch cho năm mới hãy xuất phát từ nhu cầu của chính bạn. Việc so sánh bản thân với người khác có thể là nguồn cơn của những suy nghĩ tự hạ thấp mình. Hãy hỏi bản thân thực sự mong muốn điều gì cho tương lai. Chúng ta nên tập trung vào những thay đổi nhỏ, và lặp lại đủ nhiều để tạo ra những thành tựu lớn hơn.

Vượt một hành trình dài, chuyến xe Home Love đã mang một mùa Tết tròn vẹn đến với các em bé tại Khao Mang, Mù Cang Chải. Home Love - dự án ra đời từ sự sẻ chia, là một trong những hoạt động chính trong hành trình vì cộng đồng của công ty Tài chính số Home Credit tại Việt Nam. Tết 2023, hãy cùng Home Credit lan tỏa yêu thương, và tựu chung một mùa Tết tròn Tết vui tại đây nhé!