Não ra sao khi ta “thăng hoa” trong cuộc yêu?

Khi ta đạt cực khoái, một cảm giác sung sướng tột độ sẽ lan ra khắp cơ thể. Vậy não đã tạo ra những cảm giác có một không hai ấy như thế nào?

Để tìm hiểu điều này, các nhà khoa học đã chụp cộng hưởng từ (fMRI) não của những người đạt cực khoái khi đang “xếp hình”. Kết quả cho thấy, nhiều khu vực khác nhau trong não bộ như vùng dưới đồi, đồi thị và vỏ não cảm quan sinh dục đã “phối hợp ăn ý” để dẫn dắt chúng ta lên đỉnh.

Lên đỉnh khiến ta “mất não” tạm thời

Việc lên đỉnh có thể khiến bạn trở nên táo bạo và có xu hướng ra các quyết định liều lĩnh hơn, dù bình thường bạn vốn không có máu mạo hiểm. Điều này là do vỏ não quỹ đạo (lateral orbitofrontal cortex) của bạn đã bị “tắt nguồn” tạm thời. Đây là cơ quan điều khiển kỹ năng lý luận, ra quyết định và đánh giá ý kiến.

Theo nhà tâm lý học lâm sàng Daniel Sher chia sẻ trên Insider, khi quan hệ tình dục, máu dồn tới tay, chân và vùng dưới để hỗ trợ ta lên đỉnh nhanh hơn. Vì vậy mà lượng máu lên não ít hơn, khiến phần não này giảm hoạt động xuống mức tối thiểu.

Kết quả là ta ít suy nghĩ hơn, đồng thời giảm sợ hãi và lo âu - những yếu tố có thể làm gián đoạn sự kích thích và khoái cảm đạt được trong quá trình này. Thực tế trong nhiều trường hợp, vỏ não quỹ đạo có thể “tắt nguồn” khi gặp kích thích liên quan đến tình dục như xem phim khiêu dâm hoặc nhìn thấy cơ thể người khác giới.

Dopamine khiến ta hưng phấn cực điểm

Dopamine là chất dẫn truyền thần kinh khiến con người khao khát và nỗ lực để đạt một mục tiêu nào đó. Hormone này được sản sinh ra từ vùng não bụng (ventral tegmental area), rồi được giải phóng tới vùng nhân và vỏ não trước trán. Vì dopamine khiến cơ thể dễ chịu và thôi thúc được lặp lại cảm giác này, nó còn được gọi là hormone phần thưởng.

Trong trải nghiệm tình dục, chúng ta đạt “thành tựu” lớn nhất khi lên đỉnh. Vì vậy mà trong khoảnh khắc này, não đã sản sinh một lượng dopamine lớn hơn bình thường, giúp cảm giác sung sướng nhanh chóng lan tỏa khắp cơ thể. Nhờ cơ chế tìm kiếm phần thưởng, ta có xu hướng tìm cách lên đỉnh nhiều hơn để lặp lại cảm giác dễ chịu do dopamine mang lại.

Một điều cần chú ý là hormone này cũng làm giảm khả năng tư duy lý trí. Nói cách khác, quá nhiều dopamine có thể dẫn đến “nghiện” quan hệ, vì vậy cần chú ý thái độ và khả năng của đối phương để không bên nào “ngã ngựa” (chứng mệt lả hoặc đột quỵ trong quan hệ tình dục, trong một vài trường hợp có thể dẫn tới tử vong).

Oxytocin giúp điều hòa toàn thân trong êm dịu

Còn được gọi là “hormone tình yêu”, oxytocin được sản sinh ở tuyến yên và giải phóng ở vùng dưới đồi. Nó đóng vai trò thúc đẩy tình cảm, giúp chúng ta tăng cảm giác gần gũi với người khác. Chính vì vậy, việc âu yếm cơ thể nhau trong trải nghiệm tình dục là cách gia tăng oxytocin hữu hiệu.

Khác với dopamine kích thích một trải nghiệm tình dục mãnh liệt, oxytocin chịu trách nhiệm “làm dịu” cơ thể. Vì ở thời điểm ta lên đỉnh, hệ thần kinh phó giao cảm (parasympathetic nervous system) cũng bắt đầu quá trình điều hòa toàn thân. Quá trình này góp phần giảm nhẹ cảm giác co cơ và một số cơn đau lúc lên đỉnh, giúp ta và bạn tình gắn kết hơn.

Bên cạnh đó, não phụ nữ có xu hướng tiếp tục giải phóng oxytocin sau khi đạt đỉnh, trong khi quá trình này ngừng lại ở não nam giới. “Đây có thể là nguyên nhân phụ nữ thường muốn tiếp tục được âu yếm sau khi lên đỉnh”, nhà tâm lý học Daniel Sher chia sẻ.

Cần lưu ý gì sau khi “thăng hoa”?

Cảm giác lên đỉnh thường kéo dài khoảng 20 giây đến 2 phút. Giống như đi tàu lượn siêu tốc, đây là thời điểm dopamine và oxytocin được tiết ra nhiều nhất. Ngay sau đó, tâm trạng bạn sẽ bắt đầu “lao dốc”. Cảm giác này còn được gọi là post-coital dysphoria (PCD) hay post-sex blues (nỗi buồn hậu quan hệ).

Bên cạnh đó, tình dục là lúc ta thấy những gì bản năng nhất ở nhau. Nhưng ngay khi cơn thăng hoa kết thúc, ta có thể thấy mặc cảm về những gì mình vừa làm. Đây chính là post-nut clarity (phút tỉnh táo sau khi lên đỉnh) - nguyên nhân phổ biến khiến nhiều cuộc yêu không kết thúc êm đẹp.

Vì những lý do trên, bạn không nên ngủ ngay hoặc rời đi sau trải nghiệm lên đỉnh. Để tránh một cuộc yêu “đầu voi, đuôi chuột”, bạn nên chú ý đến việc chăm sóc thể chất và tinh thần hậu tình dục (aftercare) cho cả mình và đối phương.

Các bạn có thể cùng âu yếm, tắm chung, massage hoặc xem một bộ phim lãng mạn. Theo chuyên gia tình dục Kristine D’Angelo, quá trình này khuyến khích giao tiếp cởi mở và thắt chặt mối quan hệ giữa hai người, giúp trải nghiệm trở nên trọn vẹn về cả tình dục và tình cảm.