5 Kênh YouTube giúp rèn kỹ năng “nhìn thấu lòng người”

Thí nghiệm xã hội (social experiment) là hình thức nghiên cứu giúp nhà xã hội học, tâm lý học đánh giá hành vi con người trước một tình huống nhất định.

Thí nghiệm xã hội không phải là một điều gì đó quá phức tạp hoặc chỉ diễn ra trong phòng thí nghiệm. Trong một số trường hợp đặc biệt, các “trò chơi khăm” (prank) cũng được tính là thí nghiệm xã hội.

Show nổi tiếng What Would You Do của John Quiñones là một dạng thí nghiệm xã hội. Format của chương trình là dàn dựng các tình huống khó xử ở nơi công cộng và thu lại phản ứng của người ngoài cuộc. Việt Nam cũng có chương trình với format tương tự là Camera Giấu Kín.

Nếu muốn hiểu về cách con người phản ứng trước một tình huống cụ thể. Dưới đây là 5 kênh YouTube dành cho bạn.

1. Jubilee

Jubilee thường mời một hoặc nhiều người tham gia vào những tình huống khác nhau (trả lời câu hỏi, chơi game, nói chuyện), thông qua đó tạo điều kiện để họ chia sẻ quan điểm, góc nhìn về vấn đề đặt ra.

Không khí của những buổi nói chuyện có đủ cung bậc hỉ, nộ, ái, ố, lúc vui tươi, cảm động, khi thì căng thẳng, quyết liệt. Trên trang giới thiệu, Jubilee cho biết mong muốn tạo ra trải nghiệm và kết nối có ý nghĩa giữa người với người. Mục đích cuối cùng là thúc đẩy người trẻ tạo ra ảnh hưởng tích cực tới xã hội.

Một số series nổi bật

• Spectrum: Bước trên 1 thang đo được vẽ dưới đất để thể hiện mức độ đồng tình trước một vấn đề chung. Nhóm người tham gia có thể là drag queen, người mắc chứng tự kỷ, những bạn trẻ Gen Z.
• Both Sides: Các cặp đôi cùng chia sẻ quan điểm, kinh nghiệm của họ về tình yêu và về nửa kia. Điểm hay ở đây là họ không nghe thấy đối phương đang nói gì.
• Odd Man Out: Giống với game ma sói, dân làng cùng bàn bạc để loại sói ra. Nhóm dân làng ở đây có thể là người hướng nội, còn sói là người hướng ngoại. Hoặc dân làng là trai thẳng, còn sói là trai “cong”.
• Ask Me Anything: Một nhân vật đặc biệt (thầy tu, thầy bói, triệu phú…) trả lời câu hỏi từ một người bất kỳ.
• Sex Ed: Series giáo dục giới tính đúng nghĩa. Các nhân vật (người dị tính, đồng tính, người còn trinh, ngôi sao phim khiêu dâm…) nêu quan điểm của họ về vấn đề tình dục.

Video viral nhất

Khi dùng ứng dụng hẹn hò, ta có rất nhiều lựa chọn tiềm năng, không người này thì thôi, ta qua người khác. Vậy nếu chuyện tương tự xảy ra trong đời thực, bạn có ứng xử với đối phương như cách bạn tương tác trên ứng dụng không?

2. Cut

Video đầu tiên được Cut đăng tải vào năm 2014, có tên “Celebrity Quotes About Cats” (người nổi tiếng nói gì về mèo). Sau một thời gian, họ tiếp tục ra lò series “100 Years of Beauty” (vẻ đẹp qua 100 năm) và nhận được sự hưởng ứng lớn.

Cut có nhiều nét tương đồng với Jubilee. Cả hai đều chia nội dung thành nhiều series cùng chủ đề đa dạng. Tuy nhiên, xét theo số lượng video, Cut có phần nhỉnh hơn đôi chút.

Một số series nổi bật

• Keep it 100: 100 người cùng trả lời một câu hỏi, thực hiện thử thách hoặc chia sẻ trải nghiệm cá nhân.
• 1000 to 1: Một nhóm 7 người cùng tranh luận và quyết định xem ai là người phù hợp nhất để nhận 1000$.
• Parents Explain: Cha mẹ giải thích cho con nhỏ về những vấn đề nhạy cảm, khó nói, như vấn đề giới tính, sinh đẻ có kế hoạch, cách sử dụng băng vệ sinh, cách để ứng xử đúng mực với cảnh sát...
• Lineup: Series “đinh” của Cut. Tại đó, một người sẽ đánh giá một nhóm người. Ví dụ đoán xem ai ngủ với nhiều người nhất, đoán xu hướng tính dục, đánh giá mức độ hấp dẫn, đánh giá trình độ học vấn. Series này giúp ta hiểu định kiến đang chi phối con người như thế nào.

Video viral nhất

Santa Claus - ông già Noel là một nhân vật mang tính biểu tượng của nền văn hóa phương Tây. Ông già Noel ấm áp và dễ thương như thế, nhưng có phải đứa trẻ nào cũng mến ông không?

3. HiHo Kids

HiHo Kids là một nhánh của Cut. Năm 2015, Cut ra mắt series “Kids Try” với khách mời chỉ toàn các em nhỏ. Series này thành công đến nỗi được tách ra thành một kênh YouTube riêng mang tên HiHo Kids.

Sau này, ngoài thức ăn, các bé còn được tiếp xúc với bạn bè, người trưởng thành và thực hiện các thí nghiệm xã hội chương trình đưa ra. Vì đối tượng chính là trẻ con nên khán giả sẽ quan sát được những phản ứng chân thật và tự nhiên nhất của khách mời.

Một số series nổi bật

• Kids Try: Mỗi tập những đứa trẻ sẽ được dùng thử những món chúng không quen ăn, như đặc sản của các quốc gia trên thế giới, đồ ăn dành cho người già, món ăn ưa thích của mẹ.
• Kids Meet: Các bé được gặp gỡ và nói chuyện với khách mời đặc biệt (nhà virus học, chuyên gia hẹn hò, bà cụ 101 tuổi, hacker…).
• Kids Describe: Nghĩ về một chủ đề cụ thể như người yêu tương lai, coronavirus, nữ quyền, tình trạng nóng lên toàn cầu, sau đó các bé mô tả, hình dung về viễn cảnh đó. Một illustrator sẽ vẽ lại theo trí tưởng tượng của chúng.

Video viral nhất

Trẻ em thường được biết đến như những “sinh vật” hiếu động, luôn đầy năng lượng và sẵn sàng lăn xả vào mọi cuộc chơi. Vậy nếu các bé bị bắt phải ngồi im như tượng trước những những cám dỗ, chúng có vượt qua nổi không?

4. The Daily Dropout

The Daily Dropout không đầu tư, dàn dựng nhiều như các kênh YouTube trên mà chủ yếu xoay quanh prank. Cụ thể, diễn viên sẽ hỏi hoặc yêu cầu người lạ làm điều gì đó. Ví dụ: “Bạn có đang tìm vợ/chồng không?”, “Anh làm sugar daddy của em được không?”, “Tôi có thể ôm bạn được chứ?”.

Không chỉ hỏi han đơn thuần, các diễn viên còn dàn dựng tình huống kỳ quái như đứng sát người đi đường, giả vờ ngủ dựa vào người khác, khóa mắt với người lạ. Các tình huống giả định không cần đầu tư quá nhiều, nhưng dễ dàng thu hút hàng triệu lượt xem. Thứ đắt nhất trong các video của Daily Dropout là phản ứng của người đi đường. Nếu phải dùng 3 tính từ mô tả về Daily Dropout, đó sẽ là: bất ngờ, kỳ quái, hài hước.

Video viral nhất

Bạn đang tận hưởng ánh nắng đẹp trên bãi biển thơ mộng, bỗng một người lạ từ đâu bước đến và nằm bẹp trên chiếc khăn tắm của bạn. Bạn sẽ phản ứng thế nào?

5. Treeman

Đại diện cuối cùng đến từ châu Á. Treeman cũng thực hiện loạt thí nghiệm xã hội ở nơi công cộng như The Daily Dropout. Trong khi The Daily Dropout mang tinh thần vui vẻ như show nổi tiếng Just For Laughs Gags, thì Treeman lại hướng đến các video có nội dung nghiêm túc hơn, giống với What Would You Do.

Một số series nổi bật

• Social Experiment: Diễn viên giả vờ rơi vào tình huống khó khăn, như bị bắt nạt, bắt cóc, ngất xỉu trên đường. Mỗi một người đi đường trông thấy cảnh tượng đó sẽ phản ứng theo một cách khác nhau.
• Street Interview: Người đi đường bộc bạch tâm sự cá nhân qua những câu hỏi bất ngờ, hoặc đôi khi họ được yêu cầu làm một hành động ý nghĩa. Ví dụ “Kể về bạo lực học đường bạn từng gặp”, “Già đi là cảm giác như thế nào?”, “Gọi điện cho con và nói ‘ba mẹ thương con’”.
• Funny Street Test: Dàn dựng các tình huống vui, mang tính giải trí cao, như đưa một đồ vật bất kỳ cho người đang nghe điện thoại, ngã trước mặt người lạ, nhìn chằm chằm vào người đi đường.

Video viral nhất

Không phải đứa trẻ nào cũng được trang bị đầy đủ kiến thức giới tính để nhận ra thay đổi của cơ thể khi bước vào tuổi dậy thì. Nếu bắt gặp một cô bé lần đầu có kinh nguyệt nhưng không nhận ra điều đó, bạn sẽ làm gì để giúp bé?