COVID-19 được sinh ra từ phòng thí nghiệm không còn là thuyết âm mưu?

Đã có khoảng 3,5 triệu người thiệt mạng vì COVID trên toàn thế giới.

Tuy đã có vaccine nhưng nguồn gốc của virus vẫn còn là một ẩn số. Giả thuyết virus là sản phẩm của phòng thí nghiệm một lần nữa được đem ra cân nhắc, dù trong quá khứ nhiều lần bị gọi là thuyết âm mưu.

Ai là bệnh nhân số 0?

Bệnh nhân số 0 là thuật ngữ để chỉ người đầu tiên bị nhiễm bệnh. Hiểu về bệnh nhân số 0 giúp các nhà khoa học tìm được nguồn bệnh và cách nó lây lan trong cộng đồng. Từ đó, dự đoán các nguy cơ tiềm ẩn cũng như biện pháp để chống lại dịch bệnh trong tương lai.

Đã có nhiều nghiên cứu về virus Corona nhắc tới việc dịch bệnh đã xuất hiện ngoài xã hội sớm hơn thời điểm dịch bùng phát. Theo các nhà nghiên cứu của trung tâm INT của Ý, virus có thể đã tồn tại trong cộng đồng từ khoảng tháng 09/2019 với tỷ lệ tử vong thấp hơn hiện tại.

Các nhà khoa học của Anh cũng tin rằng có khả năng virus đã tồn tại từ khoảng tháng 9 - tháng 12 trước khi tiến hóa thành một biến chủng có khả năng tác động lên con người. Tuy nhiên, khi đấy, những nghiên cứu đều xoay quanh những biến chủng có khả năng di truyền gần với virus từ dơi. Từ đó tạo ra sự hạn chế trong việc nghiên cứu những biến thể khác của virus.

Gần đây nhất, ông Yu Chuanhua, Giáo sư Thống kê Sinh học tại Đại học Vũ Hán, cho biết rằng dữ liệu ghi lại được vào cuối tháng 9, có một phụ nữ 61 tuổi (tạm gọi là bệnh nhân Su) qua đời không rõ nguyên nhân. Đây có khả năng cao là bệnh nhân số 0 của virus.

Trong khoảng 14/11 - 21/11/2019 có thêm 2 bác sĩ ở Vũ Hán nghi nhiễm COVID. Tuy nhiên, Trung Quốc đã hoàn toàn phủ nhận những thông tin này và cho rằng có sự nhầm lẫn trong việc lưu trữ thông tin. (Nguồn: CRUX)

Vậy nên, cho tới hiện tại vẫn chưa có sự thống nhất về bệnh nhân đầu tiên của COVID. Tuy vậy, các nhà khoa học cùng chia sẻ một điểm chung là có khả năng virus này đã tồn tại lâu hơn ngoài xã hội, trước thời điểm bùng phát dịch.

Truyền thông “ưu ái" giả thuyết COVID tới từ tự nhiên

Liệu con người hay tự nhiên là kẻ mở chiếc hộp Pandora cho COVID-19?

Theo như lý thuyết dao cạo Occam, những thứ đơn giản thường là đúng, thì giả thuyết COVID-19 là sản phẩm của tự nhiên, tới từ dơi, dường như lại hợp lý hơn cả. Truyền thông cũng “ưu ái" gọi giả thuyết COVID được con người tạo ra là một thuyết âm mưu.

Vox đã có một bài vạch trần (debunk myth) để giải thích rằng COVID không thể tới từ phòng thí nghiệm. Vox đã so sánh câu chuyện virus được sinh ra từ phòng thí nghiệm Trung Quốc với cốt truyện điệp viên trinh thám.

Đa số những nghiên cứu về nguồn gốc virus bấy giờ đều tập trung nói về sự tương đồng về mặt di truyền giữa virus xuất phát từ dơi (tương tự như virus Sars). Trên tờ Lancet, một bản in uy tín về khoa học cũng đã khẳng định “chắc nịch" rằng phải đấu tranh tới cùng vì những thuyết âm mưu cho rằng COVID không xuất phát từ tự nhiên.

Trước những bằng chứng mới về giả thuyết phòng thí nghiệm được tung ra thì Đảng Cộng Hòa, cũng như một số ký giả chính thống đã chỉ trích các phương tiện truyền thông vì không cân nhắc kỹ hơn giả thuyết COVID bị rò rỉ trong phòng thí nghiệm.

Việc chỉ thiên vị một giả thuyết làm giảm mức độ hiểu biết về virus, cũng như tác động của nó lên xã hội trong tương lai. Chỉ khi hiểu rõ được nhiều khía cạnh về mức độ lây truyền của virus, ta mới có thể dần loại bỏ được giả thuyết không hợp lý.

Sự thay đổi của dư luận có thể tác động lên hướng điều tra của WHO. Đồng thời điều này cũng giúp kiểm chứng những thông tin tình báo của Mỹ dưới góc độ khoa học.

Quay lại với Vox và bài viết hùng hồn về việc “debunk myth" thì nhiều bằng chứng đã chỉ ra rằng Vox đã “sửa bài" (Nguồn: reclaimthenet.org). Thay vì sử dụng ngôn ngữ khẳng định chắc chắn, Vox chuyển sang dùng những từ mang tính dự đoán hơn: “có lẽ”, “dường như là",...

Khẩu chiến người “đùn" kẻ “đẩy"

Ngày 23/05/2021, tờ Wall Street Journal đã cung cấp thông tin tình báo: 1 tháng trước khi dịch bệnh nổ ra, 3 nhà nghiên cứu từ Viện Virus học Vũ Hán đã đến bệnh viện để chăm sóc y tế.

Ngay lập tức, ông Triệu Lập Kiên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc liền bác bỏ thông tin này và cáo buộc Mỹ tuyên truyền thông tin sai sự thật.

Cuộc chiến đi tìm nguồn gốc của COVID không đơn thuần là chiến trường của những nhà khoa học mà còn là một cuộc đấu chính trị căng thẳng giữa 2 quốc gia. Nhất là khi hiện tại, nhiều nhà khoa học Trung Quốc đang yêu cầu điều tra ngược lại phòng thí nghiệm của Mỹ.

Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học tin rằng những thông tin tình báo của Mỹ sẽ giúp mở ra một hướng đi mới cho cuộc điều tra. Ít nhất, các nhà khoa học sẽ thoải mái nghiên cứu mà không còn bị dán mác là “thuyết âm mưu". Nhiều nhà khoa học đã bắt đầu đặt cả 2 giả thuyết tự nhiên và phòng thí nghiệm lên cùng một bàn cân để so sánh và đối chiếu.

Cho tới hiện tại, phát hiện mới về một hàng 4 axit amin, không thể tồn tại trong môi trường tự nhiên có trong virus COVID phần nào đã củng cố cho thông tin tình báo của Mỹ. Tuy nhiên vẫn không thể loại trừ khả năng COVID thực sự xuất phát từ tự nhiên sau đó được nuôi trong phòng thí nghiệm.

Ta có thể thấy kịch bản cũ của truyền thông đã lặp lại tương tự cách đây 1 năm. Thay vì tung hô giả thuyết COVID tới từ tự nhiên như trước, giả thuyết phòng thí nghiệm lại đang là “nguồn cảm hứng vô tận" cho báo đài.

Tình hiện tại đang có quá nhiều luồng ý kiến từ các tổ chức khác nhau dẫn đến sự thiếu đồng thuận trong kết luận. Sau gần 2 năm lộng hành, quê hương của Cô Vy vẫn mãi chỉ là giả thuyết.