Những khuôn mẫu vô hình cản trở ta tiến xa

Chúng ta lớn lên với những hình mẫu có sẵn về tính cách và thành công. Người hướng ngoại thường được xem là tự tin, quyết đoán, phù hợp với vị trí lãnh đạo. Ngược lại, người hướng nội dễ bị đánh giá là thiếu chủ động, khó thăng tiến. Nhưng liệu những nhãn dán đó có thực sự phản ánh đầy đủ con người chúng ta?

Trong tập Dive with Cát Thảo tuần này, tiến sĩ Stewart Desson có cơ hội chia sẻ về cách các khuôn mẫu vô hình có thể cản trở sự phát triển cá nhân và tập thể. Là nhà sáng lập Lumina Learning, ông được biết đến với hành trình phá bỏ định kiến trong đo lường tâm lý.

Với chuyên môn trong lĩnh vực tâm lý học kinh doanh, ông Stewart Desson giúp các tổ chức tối ưu hóa năng lực nhân sự và không ngừng nghiên cứu về lãnh đạo, sự đa dạng và cách con người tương tác với nhau trong môi trường làm việc.

Tính cách không phải là một nhãn dán

Sau khi thực hiện một bài trắc nghiệm tâm lý, Stewart Desson nhận ra chúng ta đang bị gò ép vào những khuôn mẫu quá cứng nhắc. Nhiều công cụ đo lường tâm lý phổ biến hiện nay vẫn đang tiếp tục làm điều đó. Những bài trắc nghiệm tính cách truyền thống thường buộc ta phải lựa chọn giữa hai thái cực: lý trí hay cảm xúc, sáng tạo hay kỷ luật, hướng nội hay hướng ngoại.

Nhưng thực tế, không ai chỉ thuộc về một nhóm cố định. Một người có thể vừa quyết đoán trong công việc nhưng lại mềm mỏng trong các mối quan hệ cá nhân. Một người tưởng chừng cứng rắn cũng có lúc trở nên nhạy cảm để lắng nghe và thấu hiểu. Chúng ta cần nhìn nhận tính cách như một phổ rộng với nhiều sắc thái dao động tùy theo hoàn cảnh.

Từ đó ông tìm kiếm một cách tiếp cận khác linh hoạt hơn để đánh giá con người. Câu trả lời của ông là Lumina Spark – một công cụ đo lường tính cách không phân loại con người vào những nhãn dán cố định. Thay vì hỏi "bạn là người lý trí hay cảm xúc?", công cụ này cho phép người dùng thấy họ có thể là cả hai, tuỳ vào tình huống cụ thể.

Làm chủ bản thân trước khi làm chủ thành công

Chúng ta thường tìm kiếm sự thay đổi từ bên ngoài mà quên rằng yếu tố cốt lõi nhất để phát triển bền vững là hiểu rõ chính mình. Khi càng nhận thức rõ về bản thân, từ cảm xúc, thói quen đến điểm mạnh, điểm yếu, ta càng dễ dàng điều chỉnh hành động và ra quyết định đúng đắn hơn.

Ông Desson từng dễ bị cuốn vào những ý tưởng mới mà không kịp đánh giá tính khả thi. Nhưng ông nhận ra một khoảng dừng khi đếm từ 1 đến 10. Đây chính là cơ hội để ta lựa chọn cách phản hồi phù hợp thay vì chỉ hành động theo bản năng. Khi học cách quan sát cảm xúc và suy nghĩ trước khi quyết định, ta còn xây dựng được cách làm việc hiệu quả hơn với người khác.

Khi mỗi người hiểu rõ mình giỏi ở đâu và cần cải thiện điểm yếu nào, họ sẽ học cách điều chỉnh, thích nghi và tiếp tục hoàn thiện chính mình. Từ đó, họ có thể hợp tác tốt với những người xung quanh, tạo ra môi trường làm việc cởi mở và đạt hiệu suất cao hơn.

Không cá nhân nào là hoàn hảo, nhưng một tập thể thì có

Nhiều người nghĩ rằng một đội nhóm hoạt động trơn tru là khi mọi người luôn đồng thuận quan điểm của nhau. Nhưng thực tế, chính những ý kiến trái chiều mới tạo ra đột phá. Một tổ chức mạnh không phải nơi tất cả đều có chung góc nhìn, mà là nơi sự khác biệt được tôn trọng và tận dụng để ra quyết định tối ưu nhất.

Một người sáng tạo có thể đưa ra những ý tưởng táo bạo, nhưng cần một người thực tế để biến chúng thành hành động. Một người quyết đoán có thể giúp nhóm tiến nhanh hơn, nhưng sẽ hiệu quả hơn nếu có người thận trọng giúp đánh giá rủi ro. Những quan điểm đối lập không làm suy yếu đội nhóm, mà giúp mọi quyết định trở nên toàn diện hơn.

Hiểu được điều này ở vị trí một nhà lãnh đạo, ông Desson dần học cách đặt câu hỏi để tìm ra giá trị từ những góc nhìn khác biệt. Khi gặp một quan điểm trái ngược, thay vì bác bỏ ngay lập tức, ông học cách lắng nghe và khai thác giá trị từ đó.

Đến Nơi Rồi là một cuốn hồi ký đặc biệt, một câu chuyện tràn đầy cảm xúc. Cuốn sách không chỉ mở ra một góc nhìn mới về lịch sử, về lòng yêu nước của những người con xa xứ nói chung và hành trình di cư tị nạn của người Việt Nam nói riêng mà còn đưa ra nhiều đề tài đáng suy ngẫm về nghĩa vụ gia đình, các quan hệ xã hội, thực trạng phân biệt chủng tộc cùng nhiều giá trị tinh thần phong phú khác.

Tìm hiểu thêm về sách tại Tiki, Shopee & TikTok Shop.