Bạn có thực sự “lời” sau những đại lễ sale như Black Friday?

Bước sang những tháng cuối năm, không khí mua sắm lại rộn ràng: phố xá sáng đèn đón Giáng Sinh, nhà nhà tất bật chuẩn bị Tết, còn các trang thương mại điện tử thì dày đặc banner “sale khủng”. Người tiêu dùng thì tranh thủ tìm ưu đãi, khuyến mãi để sắm sửa quần áo, quà tặng, đồ trang trí hay nâng cấp thiết bị trong gia đình. Người bán thì tìm cách giảm giá, giveaway,... để thu hút khách hàng, thúc đẩy doanh thu. Tại Việt Nam, cuộc đua này còn sôi động hơn khi theo Milieu Insight , người Việt là nhóm có mức độ sẵn sàng “chờ Black Friday để chốt đơn” cao nhất Đông Nam Á.

Trong bối cảnh mỗi tháng đều có hàng loạt ngày đôi, ngày sale tại Việt Nam, vì sao chúng ta vẫn hào hứng lao vào các mùa săn sale cuối năm?

Điều gì khiến bạn khó vượt qua cám dỗ mua hàng không kiểm soát?

Đại lễ giảm giá - Đại lễ Dopamine

Không gian ngập tràn những mặt hàng mới mẻ, bắt mắt và nhiều chủng loại, đi kèm những lời chào mời hấp dẫn bằng những con số giảm giá “không thể từ chối” chắc chắn sẽ khơi dậy cảm giác muốn khám phá, muốn trải nghiệm của nhiều người. Và khi “săn được” món đồ ao ước đã lâu, cảm giác chiến thắng của người tiêu dùng dễ kích hoạt Dopamine. Chính cơ chế khoái cảm này biến mùa khuyến mãi thành một “nút bấm” cảm xúc: biết là không quá cần, nhưng vẫn muốn sở hữu để thỏa mãn sự phấn khích tức thời.

Văn hóa Trị liệu mua sắm (Retail therapy) - Văn hóa tiêu tiền để hạnh phúc

Trong nền kinh tế hiện đại, tiêu dùng được đóng khung như một hoạt động mang lại niềm vui và phần thưởng. Trẻ em đi trung tâm thương mại để “giải trí”, người lớn tặng quà để khẳng định tình cảm; mua sắm dần trở thành phương thức xoa dịu, tự thưởng và biểu đạt cảm xúc. Khi mùa khuyến mãi tràn về, thông điệp “mua để hạnh phúc” càng được củng cố, khiến ví tiền dễ… mỏng đi mà ta không thấy sai sai.

Trải nghiệm săn sale qua không gian số: Nhanh, gọn, hấp dẫn

Các sàn thương mại điện tử tối ưu từng bước trong hành trình mua hàng: gợi ý thông minh, thanh toán chỉ vài chạm, “giao nhanh 2 giờ”, hoàn tiền, mã giảm, voucher xếp chồng… Tất cả khiến quá trình mua sắm trở nên trơn tru đến mức gần như không có ma sát. Không phải chen lấn, không phải chờ đợi, không sợ ánh nhìn của người khác - chỉ còn bạn và vô số lựa chọn.

Không lạ khi 65% người Việt tham gia Black Friday chọn mua sắm online (Milieu Insight). Cộng thêm các phương thức tín dụng như Buy Now Pay Later, người dùng có thể “rinh ngay” sản phẩm mà chưa cần trả tiền. Theo MoMo, 90% người dùng ủng hộ tính năng Ví Trả Sau, minh chứng rõ rệt cho sức hút của việc “mua trước nghĩ sau”.

Bên cạnh đó, những tín hiệu như “Tiết kiệm X%”, “Chỉ hôm nay”, “Giá thấp nhất” đều dẫn về một điểm chung: chúng tác động trực tiếp vào cảm xúc, khiến chúng ta đưa ra quyết định theo bản năng thay vì lý trí. Những lời kêu gọi khẩn trương, con số phần trăm ấn tượng hay đồng hồ đếm ngược khiến cảm giác FOMO (“mất là tiếc lắm”) lấn át câu hỏi quan trọng nhất: mình có thực sự cần món này không?

Thực tế, các đợt sale cuối năm từ đại lễ Black Friday đến dọn kho (clearance sale) đều phục vụ mục tiêu rất rõ ràng của người bán: đẩy hết hàng tồn để giảm chi phí kho bãi, xoay vòng vốn và mở đường cho bộ sưu tập mới.

Còn người tiêu dùng? Chúng ta thường mua được “nhiều hơn với cùng số tiền”, nhưng không phải lúc nào đó cũng là tin tốt. Nhiều món chỉ được mua vì “giảm sâu”, rồi nằm im trong ngăn tủ, trên kệ, hay trong thùng carton chưa bóc và theo thời gian trở thành một dạng “rác” trong chính căn nhà mình.

Săn sale không phải là con đường tiết kiệm bền vững

Về lý thuyết, săn sale nghe rất hấp dẫn: giá giảm, chi phí tiết kiệm, mua được món mình thích với “deal hời”. Nhưng trong thực tế, khái niệm “tiết kiệm bằng cách mua thêm” lại chứa đựng một nghịch lý không dễ nhận ra.

Thứ nhất, mức giảm giá không phải lúc nào cũng thật. Nhiều nhà bán lẻ có thể giữ nguyên giá sản phẩm nhưng gắn mác “khuyến mãi”, hoặc tăng giá nhẹ trước thời điểm sale rồi giảm trở lại mức ban đầu vào ngày hôm đó. Người mua tin rằng mình đang “chốt đơn giá tốt”, nhưng thực chất chỉ đang mua đúng mức giá bình thường.

Thứ hai, các đại lễ sale như Black Friday tạo ra hiệu ứng tâm lý khiến người dùng dễ mua vượt nhu cầu. Dòng chữ “giảm sâu”, “chỉ hôm nay”, “sắp hết hàng” kích hoạt cảm giác cấp bách, khiến quyết định mua diễn ra nhanh hơn khả năng suy xét. Không bất ngờ khi khảo sát của ngân hàng Starling (Anh) cho thấy: 90% người mua chi tiêu vượt dự tính trong dịp Black Friday.

Vậy nên, nếu mục tiêu thật sự là tiết kiệm, săn sale không hẳn là chiến lược bền vững nhất là khi chiêu trò định giá ngày càng tinh vi, còn chi tiêu của chúng ta lại dễ tăng nhanh hơn mức giảm giá được quảng cáo.

2 tip bảo vệ túi tiền mùa săn sale cuối năm

Black Friday đang đến gần và nếu bạn muốn vượt qua cám dỗ giảm giá một cách tỉnh táo, dưới đây là hai chiến lược dựa trên và , đã được điều chỉnh để phù hợp với thói quen mua sắm hiện nay.

Tip 1: Ngân sách Lí trí

Bước 1: Ấn định ngân sách dành cho Black Friday.
Bạn có thể tham khảo Nguyên tắc 6 chiếc lọ, dành 10% thu nhập tháng cho nhóm chi tiêu Hưởng thụ. Hoặc linh hoạt điều chỉnh con số này dựa trên mức mua sắm trung bình của bạn trong các tháng gần đây.

Bước 2: Lập danh sách những món cần mua.
Ước lượng tổng chi phí để đảm bảo danh sách “to-buy” không vượt ngân sách đã đặt ra từ đầu.

Cách chọn món cần mua:

• Xác định giá trị ưu tiên: bạn coi trọng mẫu mã đẹp, độ bền, hay thương hiệu?
• Lựa chọn sản phẩm phù hợp với giá trị đó, thêm vào giỏ từ trước, rồi chờ đúng thời điểm khuyến mãi.

Tip này phù hợp với: Người muốn siết chi tiêu, muốn “dứt khoát” với cơn cuồng sale và tránh mua thêm ngoài kế hoạch.

Yêu cầu: Kỷ luật bản thân, nếu bạn chưa thực sự tự tin về điều này, hãy thử Tip 2.

Tip 2: Ngân sách Chilling

Bước 1: Xác định ngân sách tương tự Tip 1.
Bước 2: Chia ngân sách này thành hai phần:

• Một phần cho những món cần mua
  
• Một phần cho những món ngẫu hứng mà bạn vô tình lướt thấy và thực sự yêu thích

Các tiếp cận này giữ được trải nghiệm khám phá và cảm giác “săn được món hời”, nhưng vẫn giúp bạn kiểm soát tổng chi tiêu.

Tip này phù hợp với: Những ai vẫn muốn tận hưởng không khí Black Friday, trải nghiệm săn đồ mới lạ nhưng vẫn giữ được ranh giới an toàn cho ví tiền.

Tạm kết

Mua sắm giảm giá vẫn có thể là một cách tiết kiệm thông minh, đặc biệt khi được “sự kiện hóa” thành những ngày lễ lớn, khiến trải nghiệm mua hàng trở nên hấp dẫn và vui hơn. Chìa khóa nằm ở việc đặt ranh giới rõ ràng cho danh mục mua sắm: khi biết kiểm soát, bạn vừa hòa nhập với lối sống tiêu dùng hiện đại, vừa đạt được hiệu quả tài chính như mong muốn.