Boomerasking: Khi hỏi chỉ để “mở lối” cho chuyện của mình

Bạn đã từng rơi vào một cuộc hội thoại nào đó, với nội dung đại loại thế này:

- A: Dạo này công việc ổn không?

- B: Tạm tạm, mọi thứ vẫn vậy thôi.

- A: Ôi! Mình thì bận tối mặt tối mũi, không có thời gian ngủ. Cuối tuần vẫn phải gặp anh C, chị D, tuần tới trình kế hoạch với sếp, tháng này phải đi công tác đến tận 5 ngày…

Nếu đã từng trò chuyện với một người như A, khả năng bạn vừa trải qua tình huống mà các nhà tâm lý học gọi đó là boomerasking. Và rất có thể, chính bạn cũng đã làm điều này đôi lần mà không để ý.

1. Boomerasking là gì?

Có thể nhiều bạn đã phần nào đoán được định nghĩa của thuật ngữ boomerasking từ ví dụ ở đầu bài. Boomerasking là một hành vi giao tiếp xảy ra khi ai đó đặt một câu hỏi, nhưng trong khi đối phương còn đang (hoặc chưa kịp) đưa ra câu trả lời, họ đã tự mình… trả lời câu hỏi đó. Tên gọi boomerasking được ghép từ boomerang (một cây gậy có đặc tính khí động học mà khi ném sẽ bay vòng và quay trở lại người ném) và asking (hỏi).

Chuỗi hành vi boomerasking, để dễ tưởng tượng, sẽ gồm 3 bước như sau:

1. Đặt câu hỏi

2. Nghe câu trả lời (hoặc không)

3. Boomerang - ngay lập tức kể câu chuyện của mình.

Theo nghiên cứu mới đây của Alison Wood Brooks (Harvard) và Michael Yeomans (Imperial College London), boomerasking thường được thực hiện ở 3 dạng chính:

a/ Ask-bragging (hỏi để khoe), ví dụ:

• Hè rồi cậu có đi đâu chơi không?
• …
• Vậy hả? Mình thì đi Thái với gia đình, lẽ ra đi biển nữa mà ba mình bận.

b/ Ask-complaining (hỏi để than), ví dụ:

• Đọc thông điệp cung hoàng đạo tuần mới chưa, tuần này của mày thế nào?
• …
• Ồ! Còn cung Xử Nữ của tao tuần này chán ghê, toàn mấy điều tiêu cực…

c/ Ask-sharing (hỏi để chia sẻ), ví dụ:

• Bạn đã từng hẹn hò anh nào là red flag chưa?
• …
• Chưa á hả? Mình thì rồi nhé, mới đầu thì vui lắm, khúc sau thì sợ tới già luôn. Thề là từ nay né mấy anh giống vậy.

2. Nguồn gốc của Boomerasking

Thuật ngữ Boomerasking được đặt ra bởi Alison Wood Brooks (Harvard Business School) và Michael Yeomans (Imperial College London) trong một nghiên cứu được đăng tải trên Journal of Experimental Psychology: General (tạm dịch: Tạp chí Tâm lý học thực nghiệm: Tổng quan) vào năm 2025. Đây là kết quả của một dự án nghiên cứu nhằm hiểu rõ hơn các hành vi giao tiếp xã hội mà hầu hết mọi người thực hiện một cách vô thức.

Thông qua quan sát, Brooks và Yeomans nhận thấy rằng trong các cuộc trò chuyện thông thường, rất nhiều người có thói quen hỏi một câu hỏi xã giao, nhưng ngay sau khi người khác trả lời, họ lập tức chuyển câu chuyện về bản thân mình. Khoảng 47% người tham gia khảo sát này nói rằng họ gặp trường hợp ask‑bragging, 39% là ask‑sharing và 14% là ask‑complaining.

3. Vì sao Boomerasking phổ biến?

a) Nhu cầu tâm lý cơ bản

Con người có hai nhu cầu cơ bản trong giao tiếp:

• Self-disclosure (bộc lộ bản thân): mong muốn chia sẻ thông tin về chính mình để tạo kết nối.
• Responsiveness (phản hồi người khác): mong muốn lắng nghe và thể hiện sự quan tâm đến người đối diện.

Boomerasking, do đó, thỏa mãn được cả hai nhu cầu này, vừa giúp người hỏi muốn tỏ ra lịch sự bằng cách đặt câu hỏi, vừa để tìm cơ hội để kể về mình.

b) Trào lưu “flex” trong thời đại mạng xã hội phát triển mạnh mẽ

“Có gì khoe nấy”, khi phong trào “flex” nở rộ ở Việt Nam, người ta thấy xuất hiện những bài đăng về khoe học vấn, khoe thành tích, khoe các trải nghiệm,...

Lý giải vì sao chúng ta có nhu cầu khoe khoang và thể hiện bản thân, nghiên cứu của Scopelliti và các cộng sự của ông vào năm 2015 chỉ ra rằng, khi chúng ta khoe, chúng ta thường nghĩ rằng người nghe sẽ cảm thấy vui lây. Nhưng sự thật lại không như thế.

Con người thường dự đoán sai cảm xúc của người nghe. Người khoe thường đánh giá thấp mức độ khó chịu hoặc bực bội mà đối phương có thể trải qua. Nghiên cứu này cũng phát hiện thêm một điểm thú vị, đó là những lời khoe thành tích thường được chính người khoe ghi nhớ nhiều nhất. Ngược lại, những lời khoe về tiền bạc, tài sản, quyền lực hay địa vị lại là thứ người nghe nhớ lâu hơn, và… thường sẽ theo chiều hướng tiêu cực.

c) Hiểu sai về lịch sự và xã giao

Trong nghiên cứu của mình, Brooks và Yeomans cũng chỉ ra rằng phần lớn mọi người không cố ý thực hiện hành vi boomerask. Vì khi booomerask, họ đều tin rằng mình đang mở đầu cuộc trò chuyện một cách thân thiện và đang lịch sự quan tâm đến người khác. Bằng cách đặt câu hỏi trước, họ nghĩ đó là cách “mềm mại” để bắt đầu câu chuyện về bản thân mà không bị cho là tự kỷ hay khoe khoang.

Tuy nhiên, mọi thứ không như mơ khi thực tế đi ngược với mong đợi của họ. Việc không phản hồi câu trả lời của người khác trước khi chuyển sang kể chuyện của mình dễ khiến người nghe cảm thấy bị bỏ qua hoặc bị xem nhẹ. Những gì người hỏi xem là yếu tố cần có để khiến cuộc trò chuyện trở nên mượt mà, lại thường bị người nghe nhìn nhận như “bait-and-switch” (mồi nhử) - hỏi chỉ để làm nền cho câu chuyện của họ.

4. Có nhất thiết phải tránh Boomerasking?

Việc Boomerasking quá nhiều và không đúng người, đúng thời điểm… rất dễ gây ra ấn tượng xấu. Tuy nhiên, trong một số tình huống, chẳng hạn để tạo điểm chung, kết nối với đối phương, “luyên thuyên” một chút về sở thích của bản thân cũng là một sự lựa chọn không tệ, chẳng hạn: “Bạn thích xem phim Hàn à? Mình cũng là một tín đồ của phim Hàn đây…”

Nhưng để tránh Boomerasking quay ngược làm ảnh hưởng đến mối quan hệ của bạn, lời khuyên thật lòng là bạn hãy dành thời gian thực sự để nghe và phản hồi, tránh nhảy ngay vào câu chuyện của mình mà chưa bày tỏ sự quan tâm tới câu trả lời của người kia.

Có một cách giao tiếp đã được nghiên cứu - mang tên Dual-promotion - cho thấy rằng chúng ta hoàn toàn có thể chia sẻ thành tựu cá nhân mà không làm giảm thiện cảm của người nghe, bằng cách đan xen việc công nhận người khác khi nói về thành tựu của chính mình.

Và, hãy hỏi vì bạn thật sự tò mò.

Tôi tin rằng, khi thuật ngữ Boomerasking được nhắc đến nhiều hơn và nhiều người biết đến nó hơn, nó đã chạm đến một trong những vấn đề cốt lõi trong đời sống - đó là khả năng lắng nghe và được lắng nghe. Vội vàng chuyển câu hỏi thành câu chuyện của chính mình có thể thỏa mãn nhu cầu bộc lộ bản thân, nhưng đồng thời cũng dễ bỏ lỡ khoảnh khắc thực sự kết nối với người khác.

Giá trị của một cuộc trò chuyện, đến cuối cùng, cũng không nằm ở việc bạn kể được bao nhiêu về chính mình. Bạn có thể dừng lại ở đâu, hiểu đối phương bao nhiêu phần trăm trong câu chuyện mà họ kể, trước khi bạn mong cầu người khác cũng lắng nghe và hiểu cho mình?

4. Cách dùng Boomerasking?

Tiếng Anh

A: What kind of phone are you using?

B: I’m using an Oppo.

A: Oh really? I just got the iPhone 17 yesterday - what a hit to my wallet.

B: Are you boomerasking? I didn’t even ask you.

Tiếng Việt

A: Cậu đang dùng điện thoại hiệu gì vậy?

B: Mình dùng Oppo.

A: Ừm vậy hả? Mình mới tậu con Iphone 17 hôm qua, xót ví quá.

B: Cậu đang boomerasking à? Mình đâu có hỏi cậu đâu.