Mary Sue - Hoàn hảo cũng có tội

1. Mary Sue là gì?

Mary Sue được dùng phổ biến nhất với vai trò là một danh từ, chỉ những nhân vật hư cấu hoàn hảo trong phim/truyện, thường là nữ. Họ “tốt gỗ, đẹp luôn nước sơn”, đại diện cho chính nghĩa và được mọi người yêu mến. Thế nhưng cụm từ thường được dùng với sắc thái tiêu cực, mỉa mai.

Phiên bản nam của Mary Sue được gọi là Marty Stu hoặc Gary Stu.

2. Nguồn gốc của Mary Sue?

Mary Sue xuất phát là tên của nhân vật nữ chính trong một truyện ngắn châm biếm của tác giả Paula Smith, xuất bản trên tờ fanzine của Star Trek vào năm 1973.

Tại đây, Paula không chỉ chế giễu các fanfic “hoàn hảo đến trôi tuột” đang nổi lên lúc bấy giờ, mà còn cả cách các tác giả cố lồng ghép ước muốn của bản thân vào cốt truyện để sống một cuộc đời “siêu nhân”, bất chấp logic.

3. Vì sao Mary Sue trở nên phổ biến?

Độ phổ biến của thuật ngữ này bùng nổ là nhờ sự phát triển của các forum tiểu thuyết mạng, đặc biệt là fanfiction, từ những năm 2000.

Cơ hội được viết và chia sẻ tác phẩm của riêng mình một cách dễ dàng trong thời đại Internet khuyến khích nhiều người viết không chuyên bắt đầu sáng tác. Điều này dẫn đến khả năng xuất hiện Mary Sue càng cao.

Theo tác giả Paula Smith và giảng viên biên kịch Cynthia W. Walker trên tờ Tranformative Works and Cultures, “Mary Sue gần như là giai đoạn không thể tránh khỏi của một người viết”. Việc thiếu kinh nghiệm, trải nghiệm sống, kèm xu hướng yêu thái quá các nhân vật đầu tay có thể là nguyên nhân.

Ngoài ra, cái tên Mary Sue còn là một đề tài nóng tại các nhóm bình luận về phim, truyện thịnh hành. Trong đó, nổi bật là sự việc biên kịch Max Landis của bộ phim Chronicle tweet kết tội rằng Rey là “nhân vật chính tệ nhất của Star Wars”. Cô có kỹ năng siêu việt của thợ máy, chiến binh, phi công, sử dụng thần lực điêu luyện, và còn đánh thắng cả Kylo Ren – một Jedi có nhiều kinh nghiệm hơn. Hermione của Harry Potter cũng bị nằm trong tầm ngắm.

Lúc này cư dân mạng bắt đầu đặt ra câu hỏi: Nếu ngay cả các nhân vật được nhiều người yêu thích như thế cũng có khả năng bị gắn nhãn là Mary Sue, thì định nghĩa Mary Sue cần được cập nhật thêm thế nào?

Theo Overly Sarcastic Production, Mary Sue phải là nhân vật chính duy nhất trong phim/truyện, hoặc ít nhất là tạo cảm giác như vậy. Những hành động "không cần lý giải thêm" của họ làm méo mó các quy luật của thế giới xung quanh.

Trong khi đó, nhiều bộ phim anh hùng, tuy cũng tạo hình ảnh nhân vật chính gần như hoàn hảo nhưng không bị cáo buộc là Mary Sue. Đó là nhờ cốt truyện có nhiều tuyến nhân vật song song, được khắc hoạ khá rõ nét, hỗ trợ cho mạch truyện chung.

Trong phim tình cảm lãng mạn, drama châu Á, có một ví dụ được cho là điển hình của Mary Sue là Ngụy Anh Lạc trong series Diên Hi Công Lược. Cô có thể cư xử ngang tàng bất chấp vai vế của người đối diện mà không mảy may lo sợ, đồng thời có khả năng giải quyết mọi vấn đề dễ dàng.

Trong manga Nhật, bạn cũng có thể dễ tìm thấy các Mary Sue hay Gary Stu. Nhiều trong số đó thậm chí còn được tạo ra một cách cố ý, nhắm đến độc giả vị thành niên.

Lý giải hiện tượng tương tự tại Trung Quốc, giáo sư tâm lý học Yang Rong cho rằng trẻ vị thành niên thường có cảm giác mình nhỏ bé, yếu thế điển hình. Họ mang trong mình khát vọng trưởng thành, được kiểm soát mọi thứ. Và Mary Sue gián tiếp thoả mãn nhu cầu đó. Mặt khác, Mary Sue cũng mang lại một khuôn mẫu về nhân cách lý tưởng cho các thanh thiếu niên noi theo.

Có lẽ vì vậy, mà dù kẻ yêu người ghét, Mary Sue vẫn luôn tìm được một chỗ đứng trong văn hoá đại chúng.

4. Cách dùng Mary Sue?

Tiếng Anh

A: This character is such a Mary Sue. At first I found her interesting, but now she's just boring.

B: Well, but you ended up reading the whole story!

Tiếng Việt

A: Nhân vật này Mary Sue quá trời quá đất. Ban đầu tôi còn thấy cổ thú vị, nhưng giờ thì chỉ thấy chán.

B: Nhưng bà vẫn đọc đến hết truyện được kìa!