Nghệ sĩ mùi hương dưới trải nghiệm của Rei Nguyễn

Mang trong mình niềm say mê với mùi hương từ bé, đã sớm nhận ra hướng đi cho mình. Sau khi tốt nghiệp ngành Thiết kế nước hoa và Liệu pháp mùi hương tại Tokyo, cô trở về Việt Nam và sáng lập thương hiệu NOTE — The Scent Lab. Rei cũng là người Việt đầu tiên đầu tiên tổ chức thành công triển lãm mùi hương tại Nhật.

Gặp gỡ Rei tại cửa hàng NOTE đầu tiên sắp khai trương tại Thảo Điền, Quận 2, chúng tôi bị ấn tượng bởi năng lượng tươi mới và gần gũi của cô. Trong chuyên mục Nghề Lạ kì này, hãy cùng Vietcetera tìm hiểu rõ hơn về nghệ sĩ mùi hương — perfume artist, qua lời chia sẻ và tâm sự của Rei về nghề và ngành.

Nghệ sĩ mùi hương và nhà sáng lập NOTE — The Scent Lab. | Nguồn: Cơ Nguyễn cho Vietcetera

Rei có thể miêu tả công việc của một nhà điều chế mùi hương?

Mình nghĩ để trả lời câu hỏi một cách chính xác, mình sẽ giải đáp một vài nhận định sai lầm của nghề này.

Người ta thường cho rằng chỉ có người làm hương mới có thể xác định đâu là mùi hương đẹp. Nhưng thật ra là không phải. Khứu giác của mỗi người là một món quà rất đặc biệt, ai cũng có một cách cảm nhận hương thơm rất khác nhau.

Một mùi hương không đẹp, không thơm, có nghĩa là mùi hương đó chưa chạm được đến bạn. Người làm hương chỉ cần tạo ra được mùi hương đẹp, đủ để chạm đến cảm xúc của người mặc, chứ không cần hướng đến điều gì quá trừu tượng và cao siêu.

Một mùi hương không đẹp có nghĩa là mùi hương đó chưa chạm được đến bạn. | Nguồn: Cơ Nguyễn cho Vietcetera

Thứ hai, mọi người thường nghĩ điều hương là một nghề khá… bay bổng. Nhưng thật ra, công việc này đòi hỏi người làm phải có một sự cân bằng về cảm xúc và lý trí. Nếu người làm hương có nhiều cảm xúc nhưng lại không có óc phân tích tốt, họ sẽ khó tạo ra được một mùi hương đẹp. Ngược lại, nếu họ có kỹ thuật tốt nhưng lại không truyền tải một câu chuyện hay niềm yêu mến của mình, thì mùi hương sẽ chỉ thơm, chứ không thể lay động cảm xúc của người khác.

Còn một điều nữa liên quan đến tính chất công việc. Mình được biết đến nhiều nhờ việc có kinh doanh, được gặp gỡ nhiều đối tác cũng như các bạn tại workshop làm hương. Nhưng đặc trưng công việc này là phải ngồi phòng lab khá nhiều, và ở một mình khá nhiều. Nói cách khác, nghề làm hương là một hành trình khá cô đơn.

Được biết, Rei có thiết kế nước hoa cho doanh nghiệp dưới dạng B2B. Làm sao để Rei xác định được mùi hương phù hợp cho khách hàng?

Làm nước hoa cho doanh nghiệp là một câu chuyện hoàn toàn khác! Yêu cầu về brief của mình đối với khách hàng doanh nghiệp rất dài và chi tiết. Hai bên sẽ cần ngồi với nhau 2 buổi đầu tiên chỉ để xác định họ mong muốn điều gì từ sản phẩm, từ chất lượng đến bao bì.

Brief càng chi tiết, mùi hương làm ra sẽ càng chính xác hơn. Nếu khách hàng không rõ họ muốn gì ở sản phẩm, trách nhiệm của mình là hướng dẫn họ tìm ra câu trả lời. Và điều quan trọng nhất khi làm nước hoa cho thương hiệu là người làm mùi hương không được bỏ cái tôi cá nhân của mình vào.

Yêu cầu thú vị nhất mà Rei từng được nhận là gì? Kết quả thế nào?

Gần đây Rei đang có một dự án làm cologne — nước hoa cho nam, với concept (chủ đề) là barbershop (tiệm cắt tóc nam) của những năm 1920s. Đây là một concept khá nam tính và mang nét cổ điển, jazzy.

Thông thường, các mùi hương cologne thường mang chủ điểm citrus (chi cam chanh) như cam bergamot, chanh lemon… với làn hương tươi mát. nước hoa nam sẽ mang các mùi như cam hoặc chanh giúp giải nhiệt trong thời tiết nóng. Thử thách ở đây là làm sao để tạo ra một mùi hương đột phá hơn như vậy, nhưng không quá cá tính để phù hợp với khí hậu tại Việt Nam.

Rei có thể chia sẻ về thương hiệu Note — The Scent Lab của mình?

NOTE chính thức thành lập từ tháng 10 năm 2019; tuy ra mắt chưa đến 1 năm nhưng NOTE mang một DNA rất rõ. NOTE không mang những hình ảnh mơ mộng, mà thay vào đó là đậm chất craftsmanship. Các lọ nến và hộp sáp hương gỗ đều được đội ngũ tự sản xuất, vì vậy các sản phẩm của NOTE có nét rất thô mộc và tinh giản. Bản sắc của NOTE là “elegancy over roughness” — sự giao thoa giữa mạnh mẽ và đằm thắm với những mùi hương dịu nhẹ.

Bước đi đầu tiên của NOTE là các hương phẩm như nến thơm và tinh dầu. Nhưng Rei cũng đã ấp ủ cho mình một perfume bank (ngân hàng hương) khá phong phú. Các dòng nước hoa niche sẽ sớm được tung ra trong tương lai gần thôi!

Cá nhân Rei muốn mọi người nhớ đến NOTE bởi mùi hương đầu tiên. Mình muốn khách hàng mua sản phẩm vì họ yêu thích mùi hương nơi đây, cũng như những giá trị mà thương hiệu đang mang lại. Sau đó, Rei có thể tự tin mang NOTE đi xa hơn nữa, và nói rằng “đây là sản phẩm của chúng tôi.”

Rei muốn mọi người nhớ đến NOTE bởi mùi hương đầu tiên. | Nguồn: Rei Nguyễn

Rei có cái tên nào trong ngành làm nguồn cảm hứng?

Có ba cái tên ảnh hưởng đến cách Rei làm nghề cũng như cách sống. Đầu tiên là Sophia Grojsman, người phụ nữ có niềm say mê đặc biệt với hoa hồng. Đối với Sophia, mặc một mùi hương cũng giống như nghe một bản nhạc. Mùi hương gắn liền với cảm xúc, và người kiến tạo được cảm xúc qua mùi hương là người biết truyền tải cảm xúc vào mùi hương đó. Mình cảm thấy rất đồng điệu với những chia sẻ và quan điểm của Sophia.

Người thứ hai là Edmond Roudnitska, cha đẻ của Diorissimo — hương nước hoa lily of the valley (hoa linh lan). Đây là loài hoa yêu thích của Christian Dior, nhưng lại không thể chiết xuất tinh dầu để làm hương. Edmond đã dành 10 năm trời, mỗi ngày ra vườn ngửi linh lan, rồi thử đi thử lại để mô phỏng được mùi hương chuẩn nhất. Cả cuộc đời Edmond không có nhiều mùi hương. Nhưng những mùi ông làm ra đều là được yêu thích qua nhiều thế hệ. Đối với mình, Edmond là tấm gương vĩ đại của sự kiên nhẫn.

Cuối cùng là cô giáo của Rei ở Nhật, cô Satori Osawa. Cô là người đã dạy mình rằng: một mùi hương đẹp xuất phát từ một tâm hồn đẹp. Mùi hương là nơi mà người nghệ sĩ gửi gắm những tâm tư, vì vậy hãy sống đẹp để tạo ra những mùi hương đẹp.

Đâu là điểm bắt đầu cho những ai muốn theo đuổi công việc này? Những kỹ năng cần thiết của một nhà điều chế mùi hương là gì?

Mọi người có thể tìm hiểu các khoá học tại Pháp để được đào tạo chính quy. Nhật Bản cũng là một nơi lý tưởng. Một chút vốn kiến thức nhỏ về hoá học cũng sẽ là một lợi thế.

Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là sự nhạy bén của khứu giác. Quá trình ngửi hương đòi hỏi sự phối hợp giữa kỹ năng phân tích và cảm nhận. Người làm hương cần có khả năng ghi nhớ nguyên liệu và những đặc điểm hương trong đầu.

Đối với người làm hương, quan trọng nhất là sự nhạy bén của khứu giác. | Nguồn: Cơ Nguyễn cho Vietcetera

Hơn nữa, công việc điều hương cũng cần có sự nhất quán. Không như một bản nhạc hay thước phim, mùi hương chỉ có thể được cảm nhận và ghi nhớ bằng khứu giác. Hơn nữa, mỗi người có một cách cảm nhận hương rất khác nhau, và không ai có thể nói rằng bạn đang làm đúng hay sai. Vì vậy, việc nhất quán trong thao tác ngửi cũng như điều chế hương sẽ tạo ra một mùi hương chuẩn và thống nhất.

Làm hương cũng cần có sự lồng ghép cảm xúc của người nghệ sĩ. Khi nói đến việc thưởng thức mùi hương, hương đạo Koudou không dùng từ ngửi (嗅ぐ) mà dùng từ nghe (聞く) — tức là nghe bằng cả trái tim. Hành động này hướng đến sự tịnh tâm và hướng vào bên trong mỗi người. Bạn không cần phải vào rừng hay lên núi để đi tìm sự tịnh tâm. Tịnh tâm là khi chúng ta dốc hết lòng mình vào một điều gì đó; và đó cũng là cách để tạo ra một mùi hương đẹp đúng nghĩa.

Nghề điều hương cũng đòi hỏi sự kiên nhẫn rất cao. Bạn sẽ cần rất nhiều thời gian và nỗ lực để có được mùi hương vừa ý, cũng như đạt được sự am tường trong nghề. Và vì đây là công việc nghiên cứu, mỗi ngày bạn sẽ gặp rất nhiều thử thách trên chính bàn hương của mình.

Những thử thách trong nghề này là gì?

Đối với một thị trường non trẻ như Việt Nam thì ngành nước hoa có rất nhiều thử thách. Tuy vẫn được đón nhận tốt trong những năm gần đây, thị trường nước hoa nội địa so với thế giới vẫn còn rất mới và chưa có được một hệ sinh thái dồi dào. Việc chưa có nhiều thương hiệu nội địa cũng khiến cho người tiêu dùng cảm thấy mơ hồ, bởi họ chưa định hình được những tiêu chuẩn về nước hoa tại Việt Nam, nên sẽ không thể xác định được đâu là những sản phẩm chất lượng.

Ngành nước hoa tại Việt Nam có rất nhiều thử thách. | Nguồn: Cơ Nguyễn cho Vietcetera

Thứ hai là về nhân lực. Không phải ai cũng can đảm để đi trên hành trình “kén cá chọn canh" này. Bản thân mình cũng chưa có gì để chứng minh cho mọi người tiềm năng của thị trường. Tìm đồng đội trong ngành này rất khó, bởi tính chất công việc yêu cầu người làm cần có đủ đam mê và nhiệt huyết với mùi hương.

Cuối cùng là thiếu thốn về mặt nguyên liệu. Việc có thể tiếp cận các nguyên liệu chuẩn tại Việt Nam là một trở ngại lớn, cả về chất lượng và giá thành. Có thể hiểu đơn giản thế này: Một lọ nước hoa thường được hoàn thiện từ khoảng 100 nguyên liệu khác nhau. Đối với một thương hiệu khởi nghiệp, việc phải đầu tư quá nhiều vào nguyên liệu là một thách thức lớn về tài chính.

Nhưng thử thách nào cũng có cơ hội. Không cần phải là người đầu tiên, Rei chỉ muốn là người tạo ra nền móng để toàn ngành cùng phát triển. Mình muốn xây dựng sự nghiệp từ một phạm vi mà mọi người đều có thể hưởng lợi và phát triển. Một thị trường nếu muốn lớn mạnh cần phải phát triển tổng thể, chứ không thể dừng lại ở một vài cái tên.

Mình đã bắt đầu với các buổi workshop làm hương, nhằm truyền tải tình yêu và và nét đẹp của nghệ thuật khứu giác đến cộng đồng. Đây cũng chính là sứ mệnh gắn liền với sự phát triển của NOTE — The Scent Lab.

Một workshop làm nến Giáng sinh của NOTE vào tháng 12 năm ngoái. | Nguồn: Rei Nguyễn

Hiện tại, mình đang cùng một số chuyên gia phát triển một tổ chức cho ngành làm hương tại Việt Nam. Họ đều là những người đã có rất nhiều cống hiến cho ngành. Mình muốn cùng họ tạo ra một môi trường lành mạnh và cung cấp những kiến thức chuẩn xác, từ đó tạo ra xương sống phát triển ngành vững chắc.

Một ngày bình thường của Rei diễn ra thế nào?

Mỗi sáng trước khi bắt đầu công việc, mình luôn thực hành luyện mũi; mình ngửi từ 10 đến 20 mùi hương. Việc luyện tập này sẽ duy trì độ nhạy bén của khứu giác, giúp mình làm việc hiệu quả hơn.

Trong ngày, nếu không phải ra ngoài và gặp các bên đối tác, mình sẽ làm công việc nghiên cứu và hoàn thiện công thức. Bên cạnh đó, mình còn cập nhật những kiến thức và tin tức mới trong ngành. Vào buổi tối, mình thường tiếp tục làm hương, đôi khi là viết lách. Mình thường viết trên blog cá nhân, hoặc có những thứ mình chỉ viết cho bản thân thôi.

Vào cuối tuần, mình thường dành ra từ 1 đến 2 tiếng để tổ chức các workshop. Do phần lớn thời gian phải ngồi trong lab, nên cả tuần mình không gặp ai cả. Workshop là nơi mình được gặp gỡ nhiều người hơn.

Nếu có một hương nước hoa đại diện cho cá nhân Rei, đó sẽ là mùi gì?

Đó sẽ là mùi hoắc hương. Đây là một mùi hương họ gỗ và có mùi khá nồng. Cá nhân Rei rất yêu những mùi hương gần với đất, như mùi rêu, gỗ. Ban đầu, bạn sẽ thấy mùi hương này có phần xa lạ và khó gần. Nhưng càng về sau, vẻ đẹp của hoắc hương sẽ càng rõ hơn, mang lại một cảm giác rất tin cậy, vững chãi và… nam tính!