Anthology: Mảnh ghép nhỏ, chủ đề lớn

1. Anthology là gì?

Anthology, theo từ điển Merriam-Webster, là một từ thường được dùng trong ngữ cảnh xuất bản và in ấn mang nghĩa là những mẩu truyện, đoạn văn, bài thơ,... được tổng hợp và đưa vào một tuyển tập.

Trong điện ảnh, anthology, hay phim hợp tuyển là một thể loại phim gồm những bộ phim ngắn được tổng hợp lại thành một bộ phim dài.

Với 3 câu chuyện riêng biệt cùng khai thác chất liệu huyền thoại đô thị (urban legends), Chuyện Ma Gần Nhà chính là một bộ phim thuộc thể loại hợp tuyển.

2. Anthology bắt nguồn từ đâu?

Gần như không có một khởi nguồn cụ thể, thể loại phim hợp tuyển có được sự phổ biến rộng rãi qua thành công của Creepshow vào thập niên 80. Với sự tham gia của Stephen King trong vai trò biên kịch, bộ phim thu về 21 triệu đô doanh thu và ngay lập tức trở thành một hiện tượng văn hóa đại chúng Mỹ.

Thành công thương mại từ Creepshow đã trở thành nền tảng cho sự ra đời hàng loạt của những bộ phim hợp tuyển thuộc thể loại kinh dị. Mãi cho đến những năm gần đây, thể loại này mới có những bước đi tách rời khỏi dòng phim kinh dị, điển hình là The Ballad of Buster Scruggs của anh em nhà Coen và The French Dispatch của Wes Anderson.

Tại Việt Nam, dù nhận được nhiều đánh giá chỉ ra sự rời rạc vốn luôn là một điểm yếu của các bộ phim hợp tuyển, đã phần nào chứng minh được tiềm năng thành công thương mại của thể loại này.

3. Vì sao anthology phổ biến?

Khi một nhà làm phim mới bước chân vào con đường đạo diễn, họ thường sẽ khó nhận được những khoản đầu tư và nhân lực đủ để tạo ra những bộ phim dài. Vì thế, đa phần sự nghiệp của những nhà làm phim này sẽ bắt đầu với những bộ phim ngắn.

Tuy nhiên, những bộ phim ngắn đa số sẽ không có chỗ đứng trong các phòng chiếu phim thương mại. Chúng gần như chỉ được công chiếu ở liên hoan phim và những nền tảng trực tuyến.

Anthology với tính chất là tuyển tập của những bộ phim ngắn, cho phép những nhà làm phim nhỏ có cơ hội đưa sản phẩm của họ đến với lượng khán giả đại chúng thông qua những suất chiếu trong các rạp phim.

Ngoài ra, thể loại hợp tuyển còn được lựa chọn bởi những nhà làm phim tên tuổi khi chúng cho phép họ khám phá và khai thác nhiều câu chuyện khác nhau mà không bị giới hạn bởi một câu chuyện dài nhất định.

4. Thế nào là một bộ phim hợp tuyển hiệu quả?

Từ khóa chính cho một bộ phim anthology hiệu quả là sự liên kết. Sự liên kết này không đơn giản chỉ nằm ở thể loại phim. Một bộ phim hợp tuyển hiệu quả hướng tới một chủ đề chung, nơi những bộ phim ngắn sẽ thể hiện một hướng tiếp cận riêng.

Đơn cử như Wild Tales, một điểm sáng tiêu biểu của điện ảnh Argentina. Khai thác sự bất bình đẳng thu nhập và cách mà hệ thống nhà nước được tạo ra để dành riêng lợi thế cho một nhóm nhỏ những người có tầm ảnh hưởng, mỗi câu chuyện của Wild Tales thể hiện một mặt rất riêng của chủ đề này.

Nếu như phần phim ngắn thứ tư kể về một người đàn ông liên tục bị quấy rối và gây khó dễ bởi chính quyền thành phố, thì ở phần phim tiếp theo, Wild Tales lại khai thác âm mưu đổ tội giết người lên người làm vườn của một gia đình giàu có.

5. Những bộ phim anthology tiêu biểu

Three… Extremes

Với mong muốn tạo ra những bộ phim ngắn vượt khỏi các giới hạn thường thấy của thể loại kinh dị Châu Á. Three… Extremes bao gồm 3 bộ phim ngắn với chủ đề xoay quanh sự đố kị, đến từ 3 nhà làm phim tiêu biểu: Fruit Chan, Park Chan-wook và Takashi Miike.

V/H/S

V/H/S là một franchise kinh dị khá nổi tiếng trong văn hóa đại chúng Mỹ. Chúng là tập hợp của những bộ phim kinh dị ngắn thuộc thể loại found-footage của nhiều nhà làm phim độc lập. Hiện franchise này đã đi tới bộ phim thứ 4, V/H/S/94, vừa ra mắt vào năm 2021.

The French Dispatch

The French Dispatch là một ví dụ tiêu biểu cho cách mà thể loại hợp tuyển đã nâng tầm ý tưởng chủ đạo của bộ phim. Là một tập hợp những câu chuyện đến từ một tờ báo, những bộ phim ngắn này đã thể hiện được sự quái dị và sáng tạo vốn luôn hiện hữu trong cách làm phim của đạo diễn Wes Anderson.