Sex Education 4 - "Phát súng" mở đầu cho cuộc chiến mới của người trẻ

Trải qua nhiều thập niên, chịu ảnh hưởng từ những bộ phim kinh điển như Rebel Without A Cause, Breakfast Club,... thể loại teen drama đã hình thành nên những hình mẫu nhân vật kinh điển. Từ những kẻ bắt nạt vai u thịt bắp tới mọt sách đầu to kiếng cận, từ cô gái tóc vàng ngu ngốc đến nam thần vạn người mê,... tất cả tạo nên một mã định danh rất riêng cho thể loại này.

Vào năm 2019, Sex Education chính thức ra mắt và ngay lập tức nhận được sự chú ý của khán giả qua cách mà TV show này đã cách tân và đổi mới những hình mẫu cũ. Qua 5 năm, Sex Education chính thức nói lời chào tạm biệt và để lại một mã định danh mới, tích cực và thấu hiểu hơn. Tôi mong muốn mã định danh này sẽ tiếp tục xuất hiện trong những bộ phim teen drama trong tương lai.

Một môi trường mới, một câu hỏi mới

Sau nỗ lực cứu vãn không thành công của hiệu trưởng Hope, trường trung học Moordale bị cắt tài trợ và buộc phải đóng cửa. Những học sinh tại Moordale chính thức chuyển tiếp đến Canvendish College.

Xuyên suốt 3 mùa phim đầu tiên, bối cảnh trường học duy nhất mà khán giả thấy là Moordale, một ngôi trường tương tự như bất kì ngôi trường nào xuất hiện ở các bộ phim teen drama. Một ngôi trường với hiệu trưởng xấu tính, nơi học sinh nói xấu sau lưng nhau và những tên bắt nạt thoải mái lộng hành.

“Trời, mọi thứ khác quá,” Otis dường như nói lên suy nghĩ của khán giả khi vừa đặt chân vào Cavendish. Từ cầu trượt trong nhà đến bồn tắm âm thanh, từ việc xây dựng nhà vệ sinh phi giới tính đến loại bỏ hoàn toàn giấy khỏi môi trường học tập, Cavendish dường như sở hữu tất cả những tính chất cần thiết để bất kì học sinh nào cũng cảm thấy an toàn để học tập và bộc lộ bản thân.

Sự ngạc nhiên và cảm giác "lạc loài" của nhóm học sinh Moordale khi mới bước chân vào Cavendish dường như phản ánh chính cảm xúc của những khán giả đang xem phim. Ngôi trường sở hữu tất cả chính sách tiến bộ nhất của nền giáo dục hiện lên đầy khác biệt, thậm chí kì quặc đối với nhiều khán giả.

Trong một bối cảnh mà kiến thức về sức khỏe tâm lý vẫn chưa được giảng dạy tại số lượng lớn trường học, tại một thời điểm mà mạng xã hội đang bình thường hóa việc học sinh gặp vấn đề tâm lí vì áp lực học tập, việc Sex Education 4 lựa chọn Cavendish làm bối cảnh chính có lẽ đã đặt ra một câu hỏi mà bất kì ai trong chúng ta cũng nên bắt đầu tự vấn: “Liệu chúng ta có đang quá quen với những điểm lỗi trong hệ thống giáo dục? Vì sao tới tận bây giờ, chúng ta vẫn chưa bắt đầu đấu tranh cho một môi trường tốt hơn?”

Vì sao “nhồi nhét” tính đa dạng là một điều cần thiết?

Giữa thời điểm mà câu hỏi ‘có cần thiết không?’ liên tục xuất hiện xoay quanh những bộ phim có nhân vật thuộc cộng đồng yếu thế, Laurie Nunn và đội ngũ của Sex Education đã tạo ra mùa 4 với tâm lí: “Chúng tôi muốn bộ phim này có thể mang tính bao hàm (inclusivity) nhiều nhất có thể.”

Chân thành với thương hiệu của Sex Education, Laurie Nunn tiếp tục đưa những chủ đề phức tạp, những trăn trở rất riêng của người trẻ làm đề tài trong mùa 4. Mối quan hệ chớm nở của Meave và Otis một lần nữa gặp trở ngại khi cả hai học cách yêu xa. Quá trình đối diện giữa đức tin và sự tự do giới tính của Eric hay hành trình chữa lành của Aimee qua nghệ thuật một lần nữa cho thấy sự “thấu hiểu” của ekip Sex Education.

Cùng câu chuyện của những nhân vật quen thuộc, Sex Education 4 lựa chọn hướng sự chú ý vào những trăn trở của cộng đồng chuyển giới. Đồng hành cùng Cal, một người chuyển giới phi nhị nguyên là cặp đôi Abbi, một người chuyển giới nữ và Roman, một người chuyển giới nam. Tất cả đều được thủ vai bởi chính những diễn viên thuộc cộng đồng này.

Đi qua những gì được viết về Sex Education 4, không quá ngạc nhiên khi tính bao hàm của bộ phim này trở thành một chủ đề bàn tán sôi nổi. Song song với lời khen, không ít khán giả đã đặt ra câu hỏi rằng liệu sự hiện diện của những nhân vật chuyển giới có cần thiết hay không khi Sex Education không thật sự tập trung phát triển họ.

Câu hỏi này có lẽ sẽ được giải quyết khi ta nhìn nhận rằng bản thân sẽ không hỏi câu hỏi tương tự khi chúng ta thấy người da trắng hay dị tính trên màn ảnh. Tính tái trình hiện vốn dĩ quan trọng vì chúng “hợp thức hóa” sự hiện diện của cộng đồng thiểu số trên màn ảnh, lẫn trao cơ hội cho diễn viên thuộc những cộng đồng này.

Việc “nhồi nhét” (theo ngôn ngữ của các chỉ trích) nhiều nhân vật đa dạng chủng tộc, giới tính, thể trạng có lẽ sẽ không còn cần thiết khi và chỉ khi chúng ta nhận ra rằng chỉ riêng sự xuất hiện của họ trên màn ảnh thôi đã là một thắng lợi cho cuộc chiến đấu tranh công bình trên thế giới.

"Phát súng" mở đầu

Trong một bối cảnh mà hàng loạt nơi trên thế giới đã và đang loại bỏ sự hiện diện của các kiến thức liên quan đến chủng tộc, LGBTQ+ khỏi trường học, tại một thời điểm mà quyền được chuyển giới và tự do cơ thể của trẻ dưới vị thành niên đang dần bị xóa bỏ, Sex Education 4 như một lời tuyên chiến với một hệ thống đang đe dọa đến quyền tự do và sự an toàn của người trẻ.

Khi thế giới điện ảnh liên tục bị chỉ trích vì “lạm dụng” yếu tố đa dạng chủng tộc, giới tính, cơ thể, thì Sex Education chọn dành ra hơn 5 phút để giải thích cặn kẽ vì sao khả năng tiếp cận (accessibility) cho người khuyết tật là tối cần thiết. Đơn giản vì đội ngũ của bộ phim này hiểu rằng đây là kiến thức mà ai cũng nên tiếp cận để giúp thế giới trở nên tốt đẹp hơn.

Khi đa số cuộc tranh cãi giữa tôn giáo và LGBTQ+ chỉ dừng lại ở việc phân cực và chỉ trích phía còn lại, thì Sex Education chọn hướng sự quan tâm đến những cá nhân đứng giữa hai thế giới như Eric. Đơn giản vì khi mục đích của một cuộc tranh cãi được đơn giản hóa thành loại bỏ phía đối nghịch, chúng ta đã vô tình quên mất những vấn đề rất thật của các cá nhân đứng giữa.

Sex Education chắc chắn là một TV series không hoàn hảo trong cách kể chuyện, hay cân bằng giữa các tuyến truyện. Thế nhưng, Sex Education đã làm được chuyện mà ít TV series nào trên thế giới làm được, xác định sứ mệnh của bộ phim và theo đuổi chúng tới cùng.

Xem lại TV series này, tôi nhận ra thứ đọng lại không phải là những tuyến truyện lớn, không phải sự phát triển qua năm tháng của những nhân vật chính. Thứ đọng lại trong tôi là những khoảnh khắc.

Khoảnh khắc Maeve cùng 2 người phụ nữ xa lạ nắm tay nhau và tạo sóng trong phòng chờ trước khi họ phá thai. Khoảnh khắc những nhân vật nữ vốn có những bất hòa trước đó cùng Aimee bước lên chiếc xe buýt nơi cô từng bị xâm hại tình dục. Khoảnh khắc Eric khoác lên những bộ cánh lộng lẫy, quyết định cho phép bản thân bộc lộ cá tính và sự tự do giới tính.

Sức mạnh của Sex Education, với tôi, chắc chắn là cách mà bộ phim này có thể cho khán giả hiểu được tầm quan trọng của việc đấu tranh cho công bình chỉ với những khoảng khắc nhỏ này. Chúng chọn cách tiếp cận những vấn đề vốn được cho là “nặng nề” qua một lăng kính cá nhân, cho khán giả thấy được vì sao những người thuộc cộng đồng yếu thế cần có được sự tự do và quyền tự chủ mà xã hội đang tước đi của họ.

Tôi chọn gọi Sex Education 4 là một "phát súng mở đầu" như một niềm hy vọng. Một niềm hy vọng rằng với những gì đội ngũ của Sex Education đã làm được, với những thành công không thể chối cãi của họ, chúng ta sẽ được tiếp tục chứng kiến sự xuất hiện của những TV series như vậy. Những TV series được tạo ra với một lời nhắn gửi đến những cá nhân đang gặp khó khăn trên thế giới rằng: “Chúng tôi thấy bạn.”