OT có phải là thước đo cho sự cống hiến của nhân viên?

Tăng ca (Overtime - OT) là một phần quen thuộc của môi trường công sở. Có người OT vì coi đó là trách nhiệm, có người ở lại làm thêm vì áp lực công việc, cũng có người sợ bị đánh giá nếu về sớm.

Ở một số ngành đặc thù như thương mại điện tử, truyền thông hay sự kiện, OT gần như là điều hiển nhiên. Ngoài lý do cá nhân hay đặc thù nghề nghiệp, tình trạng tăng ca còn có thể phản ánh văn hóa và cách vận hành của mỗi tổ chức.

Với nhiều lý do như vậy thì liệu OT có là thước đo đánh giá sự cống hiến của nhân hay không?

Đây là đề tài tranh biện trong tập 5 của – một series của Onboardy, nơi tranh luận an toàn về những chủ đề “khó nói” khi đi làm.

Debater 1: Nhân viên OT mới là nhân viên cống hiến và có trách nhiệm.

Việc nhân viên sẵn sàng OT cho thấy tinh thần chủ động dành thêm thời gian ngoài 8 tiếng tối thiểu để đầu tư vào công việc. Đặc biệt trong những giai đoạn cao điểm như chạy dự án, triển khai chiến dịch hay xử lý sự cố, làm thêm giờ chính là cách để đảm bảo tiến độ công việc. OT còn giúp tạo nên hình ảnh của một người cộng sự đáng tin cậy, luôn đặt trách nhiệm tập thể lên hàng đầu.

Ở góc độ của người quản lý, OT là minh chứng rõ ràng nhất về mức độ cam kết của người nhân viên với công việc. Năng lực chuyên môn cần thời gian để đánh giá và OT không đồng nghĩa với năng lực chuyên môn cao, nhưng nó chắc chắn khẳng định nhân viên đó không bỏ mặc nhiệm vụ, không đẩy phần khó cho người khác và nghiêm túc với vai trò của mình.

Đối với nhiều lĩnh vực có tính bộc phát cao như dịch vụ, truyền thông, hay tổ chức sự kiện, việc sẵn sàng làm việc ngoài giờ là một điều kiện tiên quyết để duy trì hoạt động.

Chẳng hạn, một chuyên viên tư vấn hoặc chăm sóc khách hàng từ chối hỗ trợ qua điện thoại lúc 8 giờ tối chỉ vì… đã hết giờ làm. Hành động này dẫn đến việc giải quyết sự cố bị gián đoạn và có thể làm khách hàng không hài lòng. Những tình huống như vậy chính là minh chứng rõ ràng nhất cho thấy tầm quan trọng không thể thiếu của việc tăng ca.

Nếu nhân viên nào cũng ngại tăng ca thì ai đảm bảo công việc được vận hành liên tục? Ai sẽ là người hỗ trợ khách hàng kịp thời và đúng lúc?

Debater 2: Nhân viên làm việc không năng suất và doanh nghiệp vận hành không hiệu quả thì mới dẫn đến OT.

Thay vì đánh giá nhân viên dựa trên số giờ họ ở lại văn phòng, nhà lãnh đạo cần tập trung vào hiệu suất và kết quả công việc đạt được. Thậm chí, nếu doanh nghiệp phải phụ thuộc vào việc nhân viên tăng ca mới duy trì được sự vận hành và uy tín, thì vấn đề chính nằm ở năng lực tổ chức và quản trị nguồn lực của doanh nghiệp.

Với những ngành nghề đòi hỏi hoạt động liên tục 24/7, doanh nghiệp có thể giải quyết bằng cách tổ chức làm việc theo ca kíp. Khi lịch trực được sắp xếp rõ ràng, khách hàng sẽ luôn có người hỗ trợ và nhân viên sẽ được nghỉ ngơi đúng giờ. Còn với các lĩnh vực tổ chức sự kiện, thay vì cho nhân sự OT để xử lý sự cố, doanh nghiệp cần quản lý chặt chẽ từ khâu chuẩn bị, tập dợt để giảm thiểu rủi ro ngay từ đầu.

Ngoài làm suy giảm hiệu suất, khả năng tập trung, khả năng sáng tạo thì OT còn là nguyên nhân của kiệt sức (burnout) nơi công sở.

Một người quản lý giỏi không chỉ cần tầm nhìn chiến lược mà còn phải có khả năng phân bổ nguồn lực, xây dựng quy trình và quản lý khối lượng công việc hợp lý cho nhân viên. Một tổ chức phát triển bền vững cần có kế hoạch quản lý rủi ro và xây dựng đội ngũ kế thừa để hạn chế tối đa tình trạng OT ở nhân viên.

Debater 1: Dù nhân viên làm việc năng suất, hay doanh nghiệp đang vận hành ổn định thì vẫn có lúc cần OT.

Không phải lúc nào OT cũng là hậu quả của làm việc không năng suất và doanh nghiệp vận hành không ổn định. Bởi vì ngay cả trong những tổ chức quản trị nguồn lực hiệu quả thì nhu cầu tăng ca vẫn là một phần tất yếu của quá trình phát triển nghề nghiệp.

Với nhiều nhân viên, dù đã hoàn thành nhiệm vụ trong giờ hành chính, họ vẫn chủ động dành thêm thời gian để luyện tập, thực hành, đào sâu chuyên môn, và hoàn thiện những nhiệm vụ đòi hỏi sự tập trung cao. Mục đích là để tăng tốc quá trình học hỏi.

Tầm quan trọng của OT còn được thể hiện trong những giai đoạn nhân viên nhận nhiệm vụ mới hay tham gia các dự án có độ phức tạp cao. Vì khi đó, kể cả những người làm việc vốn đã hiệu quả thì 8 tiếng vẫn có thể không đủ để tiếp thu và hoàn thành công việc.

Như câu nói “Work smarter, not harder”, chúng ta thường đề cao tính hiệu quả khi làm việc. Tuy nhiên, với những bạn trẻ ở giai đoạn đầu sự nghiệp, trước hết phải có năng lực, trải nghiệm và nền tảng đủ vững. Các bạn không thể bỏ qua giai đoạn đầu tư thời gian để làm quen, học việc, học từ những sai sót và rèn luyện kỷ luật, để từ đó tạo đà thăng tiến. Nói cách khác, cần “work hard” đủ để “work smart”.

Bên cạnh đó, trong trường hợp doanh nghiệp có chính sách phụ cấp hay thưởng theo giờ, OT còn là cách để người lao động tăng thêm một khoản thu nhập ngoài giờ, còn công ty thì đạt được mục tiêu kinh doanh – được lợi cho cả 2 bên.

Debater 2: OT không thể nào giúp người lao động phát triển tối đa, mà chính người lao động cần tự cải thiện bản thân.

Tại sao không thể làm việc vừa chăm chỉ vừa hiệu quả? Trên thực tế, 2 khía cạnh đó không nhất thiết phải tiếp biến nhau mà có thể đồng hành song song. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa vào thời gian tăng ca, người lao động sẽ khó có thể phát triển toàn diện.

Không phải lúc nào tăng ca cũng có thể cải thiện kỹ năng. Trong trường hợp bạn OT để xử lý những công việc lặp đi lặp lại, bạn sẽ chỉ làm nhanh hơn những tác vụ bạn đã biết mà không mở rộng được tư duy, không nâng cấp được kỹ năng, không cải thiện được năng lực. Khi đó, cho dù bạn OT thêm hàng trăm giờ thì vẫn sẽ đứng yên ở đúng vị trí cũ.

OT không chỉ tiêu tốn sức lực của cá nhân mà còn kéo theo chi phí vận hành cho tổ chức (điện, nước, không gian làm việc,...). Thêm vào đó, không phải doanh nghiệp nào cũng cần nhân viên tăng ca, và không phải doanh nghiệp nào cũng chi trả xứng đáng với công sức và thời gian mà người lao động bỏ ra.

Nhiều bạn trẻ thường xuyên OT không phải vì khối lượng công việc quá lớn, mà vì họ chưa làm đúng cách, chưa sắp xếp thời gian tối ưu, hoặc chưa biết áp dụng công cụ hỗ trợ. Thay vì dùng thời gian tăng ca để giải quyết công việc trước mắt, họ nên tập trung vào các hình thức đầu tư dài hạn: ghi chú, học hỏi ngay khi nhận được phản hồi, hoặc quan sát và học tập từ tiền bối. Ngoài ra, việc dành thời gian ngoài giờ hành chính để tham gia khóa học, trau dồi kỹ năng cá nhân hóa theo lộ trình của bản thân mới là khoản đầu tư bền vững cho sự phát triển nghề nghiệp.

Kết

Tranh luận về việc có nên xem OT là thước đo cống hiến không chỉ nằm ở số giờ nhân viên ở lại văn phòng, mà nằm ở cách doanh nghiệp và người lao động hiểu đúng về giá trị của thời gian lao động. OT có thể phản ánh tinh thần sẵn sàng và trách nhiệm trong những thời điểm nhất định, nhưng nó không thể đại diện cho năng suất, năng lực hay tinh thần trách nhiệm của một con người.

Một tổ chức muốn phát triển bền vững nên đánh giá nhân viên dựa trên toàn bộ quá trình làm việc. Một nhân viên giỏi cũng nên để tâm đến sức khỏe tinh thần và biết đặt giới hạn giữa công việc cũng như đời sống cá nhân.

debait là một không gian tranh biện an toàn cho những quan điểm đối lập về văn hoá đi làm và phát triển sự nghiệp. Một “sân chơi” nơi mọi tiếng nói đều được lắng nghe công bằng, giúp mỗi người có cơ hội bày tỏ góc nhìn, thấu hiểu đối phương và tìm ra hướng tư duy nghề nghiệp phù hợp cho riêng mình.

Chương trình được phát sóng vào 18h tối thứ Bảy hàng tuần trên kênh YouTube chính thức của Onboardy.

Nếu bạn có góc nhìn khác về chủ đề “Nhân viên OT mới là cống hiến”, hoặc bất kỳ câu chuyện nào liên quan đến chủ đề này trong hành trình sự nghiệp, hãy chia sẻ với Onboardy tại đây.