1. Systemic racism là gì?
Systemic racism /sɪˈstiːmɪk ˈreɪˌsɪz(ə)m/ (danh từ) là tình trạng phân biệt chủng tộc ở nhiều cấp độ và hệ thống trong xã hội.
Nạn nhân của systemic racism thường là người thuộc chủng tộc thiểu số, ít có tiếng nói trong thể chế chính trị. Ví dụ, ở nhiều nước phương Tây như Mỹ và Anh, họ là người gốc Phi, Á, người thổ dân.
2. Nguồn gốc của systemic racism?
Khái niệm này được dùng lần đầu vào năm 1967 bởi hai nhà hoạt động nhân quyền Stokely Carmichael và Charles V. Hamilton (Theo Wikipedia).
Họ chỉ rằng, khác với sự kỳ thị đơn thuần (tức người này ghét người kia), systemic racism là một thế lực bao trùm lên cả xã hội khiến người da màu không thể thăng tiến.
Systemic racism hiện diện ở một số khía cạnh như:
Kinh tế: Lương trung bình của người da màu thấp hơn người da trắng dù có cùng bằng cấp và ngành nghề
Giáo dục: Họ có ít cơ hội tiếp cận và hoàn thành giáo dục hơn
Luật pháp: Họ không được hưởng quá trình thi hành luật pháp công bằng (bị đàn áp bởi cảnh sát, bị khép án nhanh và chịu án nặng hơn)
Giải trí: Người da màu ít được xuất hiện trong vai chính của các bộ phim lớn hoặc nếu có thì chỉ được đóng vai phản diện.
3. Vì sao system racism trở nên phổ biến?
Thực tế là, systemic racism đã tồn tại rất lâu trước khi người ta bắt đầu nói hay viết về nó.
Đây là vấn đề dai dẳng ở các xã hội đa chủng tộc, nhất là các xã hội có lịch sử đô hộ được xây dựng từ nền tảng bất bình đẳng, trao quyền cho một dân tộc áp bức dân tộc khác.
Ví dụ, ở Mỹ, cách đây chỉ 100 năm, người da màu còn không được xem là công dân. Cách đây 50 năm, người da màu vẫn không được ở chung một khu phố, học chung một trường học với người da trắng.
Và cách đây vài giây, họ vẫn phải đấu tranh vì sự sống của mình.
Về cơ bản, systemic racism chưa bao giờ biến mất. Nó chỉ lắng xuống rồi trồi lên khi có những vụ tai nạn, bạo hành người da màu vượt quá sức chịu đựng của cộng đồng.
Và mỗi lần là những khuôn mặt, những cái tên, những lời kêu cứu mới.
4. Dùng từ systemic racism như nào?
Tiếng Anh
A: Why is the Black Lives Matter movement so huge right now?
B: People want to protest the systemic racism that has existed for centuries.
Tiếng Việt
A: Sao phong trào Black Lives Matter lại mạnh mẽ vậy?
B: Vì người ta muốn phản đối chế độ systemic racism đã tiếp diễn mấy thế kỷ nay.