Trì hoãn từ đâu ra?
Tại sao bạn lại sợ hãi hoàn thành những mục tiêu to lớn có thể thay đổi cuộc sống?
Và tại sao bạn không phải người duy nhất trải qua điều này?
Am I the only one who sets monthly writing/editing goals and waits until the last week of the month to actually work on anything? #procrastination #WritingCommunity not #amwriting pic.twitter.com/4YhJIW53hN
— Taylor Fenner (@TaylorFenner) February 23, 2020
Hối hả để kịp hạn làm việc phút cuối hay thậm chí, bỏ dở một nhiệm vụ cần thiết là hậu quả của trì hoãn.
Có lẽ đã đến lúc ngừng chỉ trích hay phán xét việc trì hoãn và cho rằng nó là biểu hiện của lười biếng.
Tiến sĩ Robert Maurer, tác giả cuốn “The Kaizen Way”, đã giải mã được nguyên nhân của việc trì hoãn khi thực hiện các nghiên cứu về tâm lý học hành vi cùng bộ não con người.
Theo đó, sự trì hoãn có vẻ bắt nguồn từ rất xa xưa, từ những tổ tiên đầu tiên của con người.
Tại sao con người khó thực hiện những gì mình đề ra?
Tất cả những thay đổi trong cuộc sống, kể cả thay đổi tích cực như giảm cân, đọc sách, dậy sớm, học một ngôn ngữ mới…, đều khiến con người cảm thấy SỢ. Nỗi sợ đó bắt nguồn từ những đặc điểm trong bộ não đã tồn tại hàng triệu năm tiến hóa.
Ở phần não giữa của con người có cấu trúc hạch hạnh nhân, nó điều khiển phản xạ chống trả hoặc trốn chạy để đảm bảo cho sự sinh tồn của bản thân. Đồng thời nó cũng làm chậm, tê liệt các chức năng khác như lí trí, sáng tạo.
Một ví dụ đơn giản là nếu nhìn thấy một con sư tử chuẩn bị tấn công, bộ não sẽ bỏ qua thời gian suy nghĩ, đóng lại các chức năng không cần thiết, chỉ còn những phản xạ cơ bản như đánh trả hoặc bỏ chạy để sinh tồn.
Nhưng vấn đề là phản xạ này sẽ kích hoạt “chuông báo động” của bộ não bất cứ khi nào ta rời khỏi vùng an toàn. Do đó, đối diện với bất kì một thử thách, cơ hội, nhu cầu mới… nỗi sợ sẽ bật ra ở những cấp độ khác nhau.
“Để mai tính” – quốc ca của những con dân thích trì hoãn.
Do đó, cách giải quyết là không đánh thức “chuông báo động” của bộ não bằng việc đề ra những mục tiêu nhỏ, dễ làm, dễ hoàn thành…
Hãy cùng tìm hiểu 3 bước đơn giản mà cực kì hiệu quả dưới đây.
Bước 1: Đặt những câu hỏi không kích hoạt “chuông báo động”
Mệnh lệnh thường khiến bộ não bật khả năng phòng vệ và tạo ra những phản ứng chống đối.
Qua nhiều nghiên cứu, tiến sĩ Robert Maurer nhận ra những câu hỏi nhỏ kích thích suy nghĩ sáng tạo và vui vẻ, trái ngược với khi phải nhận mệnh lệnh. Nhờ đó, não bộ bắt đầu tập tư duy và suy nghĩ về vấn đề.
Ví dụ những câu hỏi nhỏ có thể đặt ra để cải thiện sức khỏe:
- Cách nào để mình uống đủ 2 lít nước mỗi ngày?
- Làm thế nào để ăn đúng giờ?
- Nếu sức khỏe là ưu tiên hàng đầu, mình sẽ phải làm gì khác?
Việc nhắc đi nhắc lại và nhớ về câu hỏi này sẽ giúp bộ não bắt đầu nghĩ ra những phương án giải quyết.
Lưu ý: câu hỏi nhỏ là những câu đề cập đến hành động có thể diễn ra ngay lập tức.
Kích thích hành động ngay là mục tiêu quan trọng nhất khi bạn tự đặt ra các câu hỏi.
Vì thế đừng đặt ra những câu hỏi quá lớn – những dạng câu đòi hỏi nhiều thời gian và quy trình để giải quyết. Chẳng hạn: “Làm thế nào để giảm cân trong 1 tháng tới?”, hay “Làm thế nào để giàu lên vào cuối năm nay?”… Thay vì kích thích não tìm câu trả lời, ta lại vô tình đặt ra áp lực tâm lý, đè nén sáng tạo.
Ngoài ra, chúng ta cần loại bỏ những câu hỏi độc hại, thiêng về chỉ trích bản thân. Mục tiêu của bạn là cải thiện tình hình chứ không phải nhấn mạnh hay khuếch đại khuyết điểm của mình.
Thay vì tự dằn vặt bằng những câu bi quan, hãy cố đặt những câu hỏi ngược lại. Ví dụ thay vì: “Sao mình béo thế?” thì là “Bản thân mình có gì hay nhỉ?”.
Bước 2: Tạo những hành động nhỏ đến mức không thể chối từ
Hành động nhỏ bé chính là bước quan trọng tiếp theo để bạn tạo thay đổi.
"Hành trình vạn dặm bắt đầu từ một bước chân." – Lão Tử.
Hãy bắt đầu bằng những hành động nhỏ, nhỏ đến mức không thể tin nổi. Ví dụ như khi học một ngôn ngữ mới, hãy đề ra cho mình một mục tiêu là một từ mới mỗi ngày. Nghe dễ dàng quá phải không?
Mấu chốt ở đây là bạn đưa ra một hành động nhỏ đến mức não bộ không thể từ chối, không đủ sức kích hoạt sự sợ hãi.
Tương tự, tiến sĩ Robert Maurer đã nêu ra hàng loạt ví dụ mà ông đã nghiên cứu và tư vấn thành công cho rất nhiều bệnh nhân tâm lí của mình:
- Ngưng việc chi tiêu quá mức: Bỏ đi một món hàng nào đó khỏi giỏ hàng trước khi đến quầy tính tiền.
- Bắt đầu tập thể dục: Chỉ đứng và dậm chân tại chỗ mỗi sáng vài phút.
- Ngủ thêm giấc: Mỗi tối chỉ cần đi ngủ sớm hơn vài phút.
- Dọn dẹp nhà cửa: Chọn một khu vực trong nhà và dọn dẹp trong năm phút.
Hãy nhớ rằng, nỗ lực thực hiện càng lớn thì càng dễ gây phản tác dụng vì chúng sản sinh ra stress và giảm bớt năng lượng tích cực – nguyên liệu cần thiết để bền bỉ duy trì mục tiêu.
Tuy nhiên, bạn có thể bắt đầu hoài nghi rằng: “Những bước đi nhỏ như vậy thì chừng nào mới đạt được kết quả?”.
Một khi bắt tay vào thực hiện, bạn sẽ nhận ra trở ngại không lớn như bạn tưởng.
Vậy thì bạn cần hiểu rằng: Khi thực hiện những hành động nhỏ, bạn đang làm giảm đi sự sợ hãi và tạo lập một thói quen mới. Não của bạn sẽ tái tạo những nơ-ron thần kinh mới và bắt đầu chấp nhận nhiều tiềm năng hơn. Ví dụ đối với những người đã làm quen được vài phút tập thể dục, họ sẽ bắt đầu có xu hướng tăng thời gian tập lên thành 10 phút, 15 phút, 20 phút…
Bước 3: Tự thưởng để tích cực duy trì thói quen
Phần thưởng nhỏ không chỉ là những sáng kiến hữu hiệu để hoàn thành công việc, mà còn là phương pháp tối ưu để duy trì thói quen.
Hãy tập trung vào phần thưởng khi cám dỗ xuất hiện. Thậm chí nâng phần thưởng lên thành một nỗi ám ảnh nhỏ. Từ điều đó, sự thèm muốn phần thưởng sẽ dẫn dắt thành vòng lặp thói quen.
Nếu muốn giảm cân? Hãy bắt đầu suy nghĩ về phần thưởng của mình (càng chi tiết càng tốt). Chẳng hạn: cảm giác tự hào khi bước lên cân mỗi ngày hay thân hình gọn gàng, gợi cảm khi mặc một bộ đồ tắm quyến rũ.
Một món quà nho nhỏ sẽ giúp duy trì động lực để bạn tạo lập thói quen.
Phần thưởng nhỏ cần thỏa mãn ba điều kiện:
- Phù hợp với mục tiêu bạn đề ra.
- Phù hợp với bản thân bạn.
- Miễn phí hoặc rất ít tốn kém.
Sau một thời gian, khi não bộ của bạn đã tái lập trình và tạo ra các thói quen mới, bạn có thể cân nhắc việc bỏ các phần thưởng nhỏ vì chúng không còn ảnh hưởng động lực của bạn nữa.
Lời kết
Như vậy, để đạt được các mục tiêu đề ra thì quan trọng nhất là bạn không được kích hoạt “chuông báo động” trong não.
Bạn sẽ dần cảm thấy con người mình thay đổi bằng cách thực hiện ba bước:
- Đặt câu hỏi nhỏ cho bản thân.
- Thực hiện những hành động nhỏ đến mức bản thân không thể từ chối.
- Tạo ra những phần thưởng nhỏ để duy trì thói quen.
Và đừng quên một tinh thần lạc quan, vui vẻ sẽ giúp bạn duy trì mục tiêu. Chúc bạn luôn thành công trong cuộc sống!
Bài viết được thực hiện bởi Anh Vũ.
Xem thêm:
[Bài viết] Vì sao chúng ta thường trì hoãn việc soạn hành lý sau mỗi chuyến đi?
[Bài viết] Đừng tìm thêm động lực nữa, điều bạn cần là xây dựng thói quen