1. Con ông cháu cha là gì?
Con ông cháu cha (COCC) là một thành ngữ, dùng để chỉ con cháu của những người có quyền lực và vai vế xã hội. Những người này thường giành được quyền lợi nhờ uy quyền của người thân, hơn là nhờ khả năng của bản thân. Con ông cháu cha thường được dùng theo nghĩa không quá tích cực.
Trong tiếng Anh, con ông cháu cha cũng có thành ngữ tương ứng là “born with a silver spoon in one's mouth”.
2. Nguồn gốc của con ông cháu cha là gì?
Nguồn gốc của con ông cháu cha khá đa dạng. Theo tiến sĩ ngôn ngữ học Đỗ Anh Vũ, con ông cháu cha khởi nguồn từ Thiên Chúa Giáo.
Theo đó, “con ông” ở đây là chỉ con ông trùm, vốn là người quản lý sinh hoạt của các xóm đạo. Còn “cháu cha” chính là cháu của linh mục, hay còn gọi là cha xứ trong nhà thờ.
Thời gian đầu, thành ngữ này được dùng với hàm ý những người quen của các vị cha xứ sẽ được ưu ái hơn trong các Giáo xứ. Tuy nhiên về sau này, thành ngữ được mở rộng nghĩa để chỉ con cháu của những nhân vật quyền cao chức trọng.
Cũng có một ý kiến khác, dựa vào việc thành ngữ tiếng Việt có quy luật phải xen kẽ hai từ ghép với nhau. Ví dụ “con cháu" và “ông cha” sẽ thành con ông cháu cha; “bướm ong” và “chán chường” thành bướm chán ong chường; “đau nhức” và “đầu óc” thành đau đầu nhức óc.
3. Con ông cháu cha phổ biến như thế nào?
Con ông cháu cha tồn tại xuyên suốt chiều dài lịch sử, cả ở phương Đông lẫn phương Tây. Cuối thời Trung Cổ và đầu Phục Hưng, nổi tiếng có Gia tộc Medici của Ý. Con cháu của gia tộc này đã xây dựng nên một đế chế tài chính và chính trị lớn nhất châu Âu bấy giờ.
Xuất thân từ những người dân bình thường, từng thế hệ nhà Medici đã nâng đỡ nhau, dùng quyền lực để cai trị những vùng đất lớn, đồng thời tạo ảnh hưởng kinh tế - chính trị - tôn giáo sâu rộng. Không chỉ nhận tước hiệu Đại Công tước, nhà Medici còn đóng góp ba Giáo hoàng cho Giáo hội Công giáo Roma.
Hiện nay, chúng ta cũng biết đến gia tộc Trump, nổi tiếng với Donald Trump - Tổng thống thứ 45 của nước Mỹ. Thời Trump còn tại nhiệm, những thành viên của gia đình ông lần lượt nắm những chức vụ quan trọng trong chính quyền. Trong đó nổi bật là vợ chồng Jared Kushner và Ivanka Trump, khi cả con gái và con rể của Trump đều giữ chức vụ Cố vấn Cấp cao của Tổng thống.
Tại Việt Nam, những trường hợp con ông cháu cha chủ yếu được nhắc đến với hàm ý không quá tích cực. Trong thời điểm dịch bệnh, đã có nhiều drama nổi lên, mà nhân vật chính trong đó chính là những con ông cháu cha.
Mới đây, trên mạng xã hội xuất hiện dòng trạng thái của một cô gái, khoe được chọn loại vaccine để tiêm. Cô gái gửi lời cảm ơn tới "ông ngoại" vì đã giúp mình có được quyền lợi. Sau khi gặp phản ứng mạnh mẽ của dư luận, dòng trạng thái đã bị xóa.
Không lâu trước vụ việc này, mạng xã hội cũng từng dậy sóng với chia sẻ của một bạn trẻ. Trong status của mình, cô khoe rằng đã được người bố cấp giấy thông hành để lưu thông qua các chốt kiểm soát phòng chống COVID-19.
Qua điều tra xác minh, người bố là Giám đốc Hợp tác xã môi trường Phú Nhuận ở TPHCM đã ký giấy rồi gửi cho con gái, dù bạn này không phải thành viên của Hợp tác xã.
4. Dùng con ông cháu cha như thế nào?
A: Này, lớp cấp 3 của em tao có thằng kia mới 16 tuổi mà đã ngày nào cũng lái Lamborghini đến trường mày ạ.
B: Chắc là con ông cháu cha đấy, chứ 16 tuổi làm gì đã kiếm được nhiều tiền mà mua xế xịn. Nó thậm chí còn chưa có bằng lái xe nữa!