Những năm gần đây, AI đang ngày một chiếm ưu thế trong nhiều ngành nghề. Đặc biệt nhiều phần mềm như ChatGPT đã có thể nghe, hiểu, sáng tạo nội dung và xử lý các tác vụ không kém gì con người. Vậy giữa một thế giới mà AI đang ngày một chiếm lĩnh, điều gì khiến con người luôn nắm giữ thế mạnh trong công việc, không thể bị máy móc thay thế?
Đó chính là LQ (love quotient) - chỉ số của tình yêu thương, lòng trắc ẩn và khả năng đặt mình vào góc nhìn của người khác. Đây là những điều mà AI hay máy móc không bao giờ có.
Love quotient là gì?
Love quotient là khái niệm dùng để đánh giá khả năng yêu thương, đồng cảm, lòng trắc ẩn và các mối quan hệ lành mạnh của một người. Chỉ số này là tổng hòa các đánh giá của trí tuệ cảm xúc (emotional intelligence), kỹ năng giao tiếp và khả năng thiết lập các mối quan hệ ý nghĩa với người khác.
LQ xuất hiện lần đầu trong một bài diễn thuyết của Jack Ma tại Toronto năm 2017. Trong đó, tỷ phú 60 tuổi cho rằng: “Tôi tin rằng nếu một người muốn thành công, họ phải có EQ cao, nếu một người không muốn thua cuộc nhanh chóng, họ phải có IQ cao. Nhưng nếu muốn được tôn trọng, họ phải có LQ cao”.
LQ tiếp tục được bàn thảo rộng rãi sau bài phát biểu của nhà báo Chandra Kishor Lal năm 2019. Sau IQ và EQ, đây có thể là “chỉ số thông minh” tiếp theo được chú ý trong khía cạnh phát triển con người, đặc biệt trong lĩnh vực tuyển dụng.
LQ được thể hiện như thế nào?
Theo tác giả, nhà cố vấn kinh doanh người Mỹ Chris Wise, LQ thể hiện qua những hành động đơn giản như quan tâm, lắng nghe, cảm thông, chia sẻ, giúp đỡ, tôn trọng và biết ơn. Khác với những thước đo khoa học như IQ (chỉ số thông minh) hay EQ (chỉ số cảm xúc), LQ là thước đo về tâm hồn, về trái tim.
Do đó, chỉ số LQ không dựa trên trình độ học vấn hay năng lực chuyên môn mà phụ thuộc vào tấm lòng và sự chân thành của một người. Đây là điều quan trọng trong bối cảnh mạng xã hội phát triển, và chúng ta có xu hướng giao tiếp qua mạng nhiều hơn, dẫn đến tình trạng “gần mặt” nhưng vẫn “cách lòng”.
Theo GS. TS. Phạm Quang Minh, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, LQ giúp ta nhận ra nhu cầu thừa nhận cảm xúc của mình cũng như của người khác. Đây là tiền đề quan trọng giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp, cũng như mức độ tương tác giữa các cá nhân trong một cộng đồng (trường học, doanh nghiệp…).
Sự khác biệt giữa LQ và EQ
Cùng là chỉ số liên quan đến cảm xúc con người, song điểm khác biệt lớn nhất giữa LQ và EQ nằm ở mức độ trải nghiệm. Nếu như EQ giúp ta nhận biết được cảm xúc đang diễn ra, cũng như cách cảm xúc ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp của chúng ta. Trong khi đó, LQ phản ánh khả năng ta thể hiện tình yêu với chính mình và những người khác.
Chẳng hạn một người có thể nghiên cứu sâu về tình yêu, trong một cuộc hội thoại có thể hiểu rõ đối phương có cảm xúc gì. Tuy nhiên đó chưa chắc đã là một người tình cảm, hoặc biết cách thể hiện tình cảm của mình với người khác. Nói một cách ngắn gọn, EQ giúp ta hiểu về cảm xúc, nhưng LQ mới giúp ta hiểu nó từ góc độ tinh thần và áp dụng hiệu quả trong cuộc sống.
LQ có thể được phát triển và cải thiện qua thời gian và trải nghiệm cuộc sống. Cũng ở ví dụ trên, nếu người này trải qua một biến cố lớn, họ có thể đồng cảm hơn với nỗi đau của người khác. Điều này giúp họ trân trọng người thân, bạn bè hoặc coi trọng việc thể hiện tình cảm hơn so với trước đây.
Dù vậy, việc nâng cao LQ không có nghĩa chúng ta phải yêu thương người khác một cách vô điều kiện. Quan trọng là ta biết yêu thương một cách hợp lý, tùy theo mức độ quan trọng và tác động của mỗi người đến cuộc sống của chúng ta.
Làm thế nào để nâng cao LQ?
Theo Chris Wise, LQ có thể được phát triển theo 2 cách. Một là mở rộng hiểu biết về tình yêu và bản chất của nó, hai là học cách yêu thương chính mình và những người xung quanh.
Trong đó việc học cách yêu bản thân là gốc rễ. Bởi nếu không thể yêu thương chính mình, ta cũng không thể trao đi tình yêu thương hay lòng trắc ẩn với người khác. Vì vậy, chúng ta có thể bắt đầu học cách “yêu lấy chính mình” qua 4 bước:
Chăm sóc sức khỏe thể chất
Bắt đầu từ việc cơ bản như ăn uống lành mạnh, thường xuyên tự nấu ăn, tích cực tập thể dục, giữ vệ sinh cá nhân và nơi ở.
Chăm sóc sức khỏe tinh thần
Nghỉ ngơi điều độ, làm điều mình thích, thực hành thiền định hoặc viết nhật ký hằng ngày. Thi thoảng bạn cũng nên khám phá những thú vui mới, hoặc đi du lịch để “F5” tinh thần.
Chấp nhận những khuyết điểm của mình
Yêu bản thân không chỉ là yêu những ưu điểm hay thế mạnh, mà còn là chấp nhận những khuyết điểm của chính mình.
Một cách giúp bạn thực hành điều này, là ngừng so sánh khi thấy người khác làm tốt một khía cạnh mà bạn thấy khó khăn. Bởi khi hiểu rằng mình không hoàn hảo, bạn sẽ trở nên thấu hiểu hơn với khuyết điểm của người khác, hoặc bình tĩnh hơn khi mọi việc không như ý.
Xây dựng “chốn an toàn” ở chính mình
Thông thường khi gặp những cảm xúc tiêu cực, ta có xu hướng tìm cách trốn tránh bằng các “lối thoát” như đồ ăn hoặc các chất kích thích. Chúng giúp tăng dopamine “ăn liền”, làm tê liệt bất kỳ cảm xúc tiêu cực nào nảy sinh.
Thế nhưng thầy Thích Nhất Hạnh từng dạy, “lối ra tùy thuộc đường vào nội tâm”. Chỉ khi thừa nhận cảm xúc đang diễn ra, ta mới có thể đối diện với chúng, từ đó tìm ra cách vượt qua hoặc nhờ sự trợ giúp từ người khác.