“Tình dục không giống như phim khiêu dâm đâu!” là khẳng định của nhiều chuyên gia tiên phong trong lĩnh vực giáo dục giới tính ở Việt Nam. Nói về câu chuyện con người có thể làm nhau “lên đỉnh” trong những cuộc yêu sao cho chính xác, trong thực tế, là vô cùng khó đối với điều kiện của đất nước ta hiện nay.
Trong khi hằng hà sa số những thể loại khiêu dâm đã được phổ biến theo cơ chế thị trường, cùng những chương trình giáo dục giới tính chặt chẽ được ban hành trong nhiều năm nay trên thế giới, thì ở Việt Nam, câu hỏi khiến nhiều nhà giáo dục đau đầu vẫn là “dạy về tình dục sao cho không thô.”
Thiếu đi cơ chế giáo dục cụ thể, không ai đủ sẵn sàng trước các sản phẩm mang yếu tố khiêu dâm, vốn được sản xuất hàng loạt để xếp được vào mọi ngăn tủ trong một trung tâm mua sắm. Về lý thuyết, xã hội loài người có bao nhiêu vai vế, thì những vai vế đó đều có thể quan hệ tình dục với nhau trên phim ảnh, bất kể độ phi lý và nguy hiểm. Bên cạnh nội dung không phù hợp, thì với tư cách một ngành công nghiệp, nhiều “công nhân” trong cỗ máy sản xuất porn làm việc trong môi trường tệ hại.
Pháp luật cũng đã ban hành nhiều quy định nhằm cấm đoán porn nhưng đều không hiệu quả. Dễ hiểu, tình dục là một phần cơ bản của cuộc sống, vì thế nếu chỉ cấm đoán mà thiếu đi yếu tố giáo dục, thì người ta sẽ tìm mọi cách để tìm đến các sản phẩm có yếu tố khiêu dâm. Liệu có cách nào để sản xuất porn một cách “đạo đức” hơn? Hãy cùng tìm hiểu về khái niệm Ethical porn qua số Triết Xuất lần này.
Ethical porn là gì?
Ethical porn là một dạng nội dung khiêu dâm được sản xuất ra với yếu tố đề cao phúc lợi của cả người sản xuất và người tiêu dùng. Nói cách khác, khi đưa yếu tố đạo đức vào một sản phẩm khiêu dâm, nhà sản xuất tính đến hai điều kiện: (1) Bộ phim đó tái hiện lại chính xác nhất những gì xảy ra trong một cuộc yêu; (2) Diễn viên trong set sản xuất được đáp ứng đẩy đủ quyền lợi lao động.
Đạo đức trong sản xuất nội dung
Sản xuất nội dung khiêu dâm có đạo đức là một thử thách đối với các nhà sản xuất. Là một loại hàng hoá đại trà, để có lợi nhuận, porn phải phục vụ được thị hiếu của phần đông khách hàng của thể loại này. Và các thống kê đều chỉ ra rằng, số người xem là nam cao áp đảo so với mọi giới tính khác. Cụ thể, theo tờ Psychology Today, 75% khách hàng của PornHub là nam giới.
Vì vậy, vấn đề lớn nhất đối với các sản phẩm dạng này là xu hướng mô tả các cuộc yêu theo nhãn quan của nam giới (male gaze). Nhiều nội dung còn có tính chất thù ghét phụ nữ (misogyny), bạo lực, và thiếu tôn trọng yếu tố quan trọng nhất trong tình dục - sự đồng thuận.
Để đảo ngược thực tế này, các nhà sản xuất porn cho ra đời các thể loại thay thế, phổ biến nhất là feminist porn (phim khiêu dâm có tính chất nữ quyền). Các hãng porn hứa hẹn rằng, thể loại này sẽ bán cho khán giả những trình hiện về tình dục phù hợp với nhãn quan của nữ giới và tất cả các xu hướng tính dục đa dạng chứ không chỉ là nam thẳng.
Nhiều nhà sản xuất cam kết, diễn viên khiêu dâm sẽ không còn chỉ là nam-nữ dị tính, có ngoại hình đẹp theo tiêu chuẩn công nghiệp, mà còn là người ở nhiều xu hướng tính dục, nhiều nhóm sắc tộc và có ngoại hình đa dạng. Từ đó, ngành công nghiệp này sẽ giảm thiểu được tình trạng bất bình đẳng giữa các nhóm lao động của mình.
Đạo đức trong đối xử với người lao động
Vấn đề được nhiều nhà hoạt động xã hội đặt ra ở nền công nghiệp khiêu dâm truyền thống là người lao động trong lĩnh vực này không được đáp ứng đủ điều kiện làm việc tối thiểu. Tương đồng với sự kỳ thị xảy ra trong lĩnh vực lao động tình dục nói chung, diễn viên khiêu dâm bị hạ thấp cả nhân phẩm và tiền thù lao. Một mặt, họ không đủ thu nhập để sống, mặt khác, họ không thể dễ dàng từ bỏ ngành công nghiệp này do những định kiến xã hội có sẵn.
Ethical porn vì thế tiếp tục hứa hẹn về một môi trường lao động hướng tới phúc lợi của người công nhân. Diễn viên được trả mức lương đủ sống, được tôn trọng nhân phẩm, được hỏi về sự đồng thuận trước khi bấm máy, và được làm việc ở mức điều độ sao cho phù hợp với những quy định chặt chẽ về chăm sóc y tế. Điều này cũng đồng nghĩa với việc ethical porn sẽ không phải sản phẩm miễn phí, bạn phải trả tiền thuê bao thì mới có thể tiếp cận.
Những yêu cầu nghe có vẻ “trên trời” này thực tế là rất hợp lý so với lao động mà diễn viên phải bỏ ra. Điều này đồng thời cho thấy môi trường làm việc trong ngành công nghiệp porn truyền thống độc hại đến thế nào: diễn viên không được đáp ứng về mức sống, và liên tục đối mặt mới nguy cơ bị quấy rối tình dục với lý do “những cảnh này bạn làm trên phim suốt rồi ấy mà!”
Ethical porn có thực sự đạo đức?
Dù giải quyết được phần nào sự bóc lột và những hiểm hoạ về an toàn nhắm vào diễn viên khiêu dâm, ethical porn vẫn bị nhiều chuyên gia trong lĩnh vực tâm lý học, quyền con người, và cả y tế công cộng, chỉ ra là còn rất nhiều vấn đề.
Đầu tiên, việc tiêu thụ ethical porn không có nghĩa rằng bạn “miễn dịch” với khả năng gây nghiện và những thiên kiến trong các tác phẩm khiêu dâm. Dù có “đạo đức” hơn trong việc sản xuất ra những cảnh làm tình đa dạng giữa nhiều nhóm người, ethical porn không tránh khỏi việc khuếch đại một số chi tiết gây khoái cảm mạnh, đồng thời hoàn toàn không mô tả những yếu tố mà những cuộc yêu trong thực tế thường gặp phải, như sự đau đớn, hoặc khó khăn trong việc tìm hiểu cơ thể nhau.
Sự khuếch đại ấy chính là yếu tố khiến một bộ phận dân số phụ thuộc vào phim khiêu dâm để giải toả cảm xúc, căng thẳng cũng như bức bối trong mình. Sự phụ thuộc ấy gây ra một số hành vi tiêu cực ở người nghiện porn, như có tính cách khiếm nhã, hoặc có thói quen lừa lọc trong cuộc sống.
Tiếp theo, một số nhà nghiên cứu cho rằng, trước khi nói đến yếu tố đạo đức trong khiêu dâm, phải nói đến yếu tố đạo đức trong tình dục nói chung. Họ lập luận rằng, để hai người tiến tới một cuộc yêu, họ phải trải qua một chuỗi những hành động và cảm xúc cho nhau, từ làm quen, nói chuyện, cho đến “thích nghi” với lối sống và cơ thể của nhau.
Điều đó chỉ ra rằng để lên giường, hai người tuyệt nhiên phải có cảm xúc gì đó về nhau. Cảm xúc này hoàn toàn thiếu vắng ở khiêu dâm, khiến các sản phẩm này dù cố đến mấy cũng không thể chạm đến ranh giới của sự thật.
Cuối cùng, không chỉ ảnh hướng tới từng cá nhân, porn nói chung gây tác động lớn tới hệ thống y tế công cộng. Là sản phẩm tiêu dùng hàng loạt, phim khiêu dâm gây ra sự mất tự tin về ngoại hình, sự kỳ vọng bất hợp lý trong các mối quan hệ, và nhiều hành vi xã hội lệch chuẩn trên một diện rộng.
Dù có giới hạn về mặt khán giả do các cơ chế đóng phí, ethical porn vẫn nhắm đến việc sản xuất càng nhiều càng tốt để thu hút độc giả phổ thông. Tính “đạo đức” của nó không khoả lấp được bản chất của một sản phẩm công nghiệp - một tác hại nhỏ có thể gây hiệu ứng domino trên phổ cộng đồng lớn.
Tóm lại, dù nỗ lực đạo đức hoá các hình thức khiêu dâm khác nhau nên được trân trọng, rằng ít nhất cũng có người nhận ra và muốn khắc phục các vấn đề hệ thống của porn, song tác dụng của nỗ lực ấy có thực hay không thì là một câu chuyện khác.
Chúng ta hoàn toàn có quyền nghi ngại rằng việc gán mác “ethical” của nhiều studio khiêu dâm chỉ nhắm đến một mục đích duy nhất - tạo ra thị trường ngách để kiếm được thêm ngày càng nhiều lợi nhuận hơn.
Điều then chốt cho một xã hội có lối sống tình dục lành mạnh vẫn là thông qua giáo dục giới tính. Phim khiêu dâm nói chung có thể phô được mặt hình thức của tình dục - sự kích thích vào các điểm nhạy cảm trên cơ thể. Nhưng nó không chạm tới những phần không cần phải nói ra của tình dục, như cảm xúc và sự trân trọng mà con người có thể dành cho nhau.