Câu chuyện về Hiếu PC, người từng được chính quyền Mỹ đánh giá là một trong những hacker nguy hiểm nhất lịch sử, có lẽ đã không còn quá mới mẻ. Ngày anh về nước, nhất cử nhất động của anh đều được giới truyền thông và công chúng chú ý. Trái với hình ảnh về một hacker nguy hiểm thường thấy trên phim, Hiếu PC trở về với phong thái giản dị, bắt tay vào làm những công việc mà anh thấy ý nghĩa.
Anh là chuyên gia giám sát tại Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC). Ngoài giờ làm việc, anh còn chia sẻ các công cụ và lan rộng kiến thức bảo mật an toàn thông tin cho cộng đồng.
Lúc trò chuyện, dù có cố tình lái sự chú ý của anh ra khỏi “an ninh mạng”, thì anh vẫn vô thức trở về với chủ đề đó, một cách rất đỗi tự nhiên.
Hãy kể 3 điều mà mọi người chưa biết về Hiếu PC.
Thứ nhất là mọi người thường nghĩ mình rất mê chơi game, nhưng thật ra thì mình chưa bao giờ chơi game cả. Một phần vì không có thời gian và mình đam mê nghiên cứu về công nghệ nhiều hơn.
Điều thứ hai là, cũng còn rất nhiều người hiểu lầm về quá khứ của mình. Họ nghĩ rằng mình vẫn còn giữ số tiền lớn mà mình kiếm được ngày xưa, nhưng thật ra không phải vậy. Ai cũng có một quá khứ, nhưng mình đang tận dụng quá khứ đó để truyền cảm hứng cho người khác. Mình chuẩn bị làm một bộ phim phóng sự dài về hành trình mình phạm tội đến giờ, và mình hy vọng sẽ được ra mắt sớm.
Điều cuối cùng là đến giờ mình vẫn chưa có bạn gái như mọi người nghĩ.
Vậy còn 3 điều mà mọi người chưa biết về thế giới mạng?
Trước hết là trên dark web hoặc các diễn đàn hacker, có những nơi kín để mua bán rất nhiều dữ liệu nhạy cảm từ khắp nơi trên thế giới. Chỉ cần một số điện thoại, họ có thể lấy được các thông tin cá nhân như chứng minh thư, địa chỉ, ngày sinh hoặc là những số điện thoại liên quan.
Và cũng có trang web mà chỉ cần gõ tên của bất kỳ ai, chúng ta có thể làm ra một chiếc chứng minh thư hoặc passport y thật. Hiện mình vẫn chưa lên bài viết nào về trường hợp này vì vẫn còn nhiều vấn đề phía sau.
Cuối cùng là với những số An sinh xã hội mà ngày xưa mình phạm tội, những thông tin đó vẫn còn được mua đi bán lại giữa các hacker khác. Họ vẫn có thể lấy tiền thuế, trợ cấp thất nghiệp và đây là một vấn nạn lớn ở Mỹ. Những thông tin bị mất sẽ nằm trên mạng mãi mãi, không bao giờ gỡ xuống được. Cách tốt nhất chính là bảo mật lại thông tin của mình bây giờ.
Theo bạn, chỉ số an toàn thông tin tại Việt Nam sẽ rơi vào khoảng bao nhiêu?
Mình nghĩ chỉ khoảng 5%, vì nhận thức của chúng ta vẫn còn kém. Đặc biệt là với những thông tin mà chúng ta chia sẻ trên mạng. Đôi khi ta vẫn nghĩ vấn đề không quá nghiêm trọng cho đến khi có chuyện xảy ra, nhưng lúc đó đã quá muộn.
Hiếu vừa làm trang 7onez để livestream vào tối Chủ nhật, tại sao Hiếu làm điều này?
Mình muốn chia sẻ, lan rộng kiến thức về an toàn thông tin, và cho mọi người có một cái nhìn trực quan hơn qua hình thức livestream. Những vấn đề liên quan đến bảo mật đôi khi rất căn bản nhưng nhiều người vẫn chưa biết, nên mình chỉ họ từng bước để họ có thể tự bảo vệ mình.
Rất may là mọi người đều ủng hộ và tạo cho mình một động lực để mình tiếp tục thực hiện nhiều nội dung khác.
Một sản phẩm công nghệ thế nào thì bạn sẽ thích và quan tâm với tư cách cá nhân?
Cá nhân mình thích những sản phẩm liên quan đến bảo mật. Mình dùng email của Protonmail vì tính năng bảo mật và mã hóa rất tốt. Mình còn dùng Telegram để nói chuyện với bạn bè trong nhóm Chống Lừa Đảo và đây cũng là kênh liên lạc của mình.
Thật ra trong điện thoại của mình cũng có những ứng dụng khác như xe công nghệ, thương mại điện tử nhưng do làm nhiệm vụ chống lừa đảo nên mình nhìn đâu cũng thấy tội phạm. Mình nhận tin nhắn và email lừa đảo hằng ngày nên cũng sợ bị lừa, thế nên mình cũng chưa bao giờ mua hàng online.
Với những người xung quanh, bạn làm thế nào để đảm bảo họ có được một lá chắn tốt?
Mình cũng chia sẻ những phương pháp để những người xung quanh tự bảo vệ mình. Bố mẹ mình lớn tuổi nên cũng không biết mua hàng online như thế nào và họ cũng không tin tưởng mấy. Với bạn bè thì mình hay cho lời khuyên về cách bảo mật điện thoại hoặc Facebook.
Bạn cũng từng chia sẻ rằng bạn có dự định viết sách, vậy dự án đã đến giai đoạn nào?
Khoảng 50%. Cuốn sách của mình sẽ là một hồi ký và mình vẫn đang thực hiện từ từ.
Viết là một công cụ cực kỳ quan trọng, giúp chúng ta lôi ra một con người khác trong mình. Với Hiếu thì sao?
Mình muốn chia sẻ hết những gì mà mọi người chưa biết về quá khứ của mình, những sai lầm mà mình đã gây ra. Mình sẽ chia sẻ thật vì mình cũng không sợ việc bị đánh giá. Mình muốn mọi người có cái nhìn khách quan hơn.
Hơn nữa, mục tiêu chính của cuốn sách là để câu chuyện được lan tỏa và tạo ra cảm hứng cho giới trẻ. Mình muốn cho họ một định hướng về tương lai và giá trị của cuộc sống là gì.
Khi không có ai, không phải truyền cảm hứng cho ai, cách bạn đối diện với quá khứ có khác đi không?
Mình không cảm thấy đau buồn vì khi nhìn về cuộc sống, hạnh phúc hay không là do chính mình tạo nên. Nhiều khi nhìn lại, 7 năm trong tù nó giống như một bài học về cuộc sống và tình yêu. Một cơ hội để mình thành người.
Đặc biệt là với những con người không có quan hệ ruột thịt, họ đã giúp đỡ mình như một người thân thiết. Vì vậy mình mới hiểu ra một điều là ai cũng có giá trị riêng trong cuộc sống, dù ở bất cứ hoàn cảnh nào.
Khi mình trở về nước, mình có mong muốn được gặp những con người đã sai lầm để chia sẻ về niềm tin vào cuộc sống. Có rất nhiều người cho rằng cuộc đời họ đã kết thúc khi lầm lỗi, nhưng suy nghĩ đó rất bi quan. Cuộc đời giống như một trang giấy, nếu ngày hôm nay không ổn, ta có thể xé bỏ.
Với những người chưa làm được điều bạn vừa chia sẻ, khó nhất là gì?
Khó nhất chính là đối diện với sự thật. Khi không chấp nhận đối diện có nghĩa là không chấp nhận rằng mình làm sai. Cứ tiếp tục nghĩ là mình đúng thì sẽ không bao giờ thay đổi được.
Việc đối diện với những sai lầm cực kỳ khó vì không ai muốn mình sai cả. Tất cả mọi người đều phạm ít nhất một sai lầm trong một ngày, cho dù là chuyện nhỏ hay chuyện lớn. Quan trọng là mình nhìn nhận cái sai để sửa chữa và vươn lên.
Từng nghĩ mình là người giỏi nhất, bây giờ bạn tự tin bao nhiêu vào bản thân mình?
Ngày xưa, mình sa vào những lời nhận xét về vật chất và tiền bạc mà mình có, nên mình cảm thấy một sự tự cao tự đại. Nhưng bây giờ mình không còn là con người của ngày xưa nữa. Mình đang sống để cống hiến những gì mình có được.
Một ngày gọi là khó khăn trong công việc của Hiếu sẽ một ngày như thế nào?
Có những ngày việc mình tìm kiếm tội phạm trên không gian mạng rơi vào bế tắc. Những lúc như thế mình sẽ đi đọc sách và sau đó đi bơi. Mình không cố gắng tập trung khi đầu óc không đủ tỉnh táo và sáng suốt để đưa ra bất kỳ quyết định gì. Thay vào đó, mình chọn cách thả lỏng đến khi mình cảm thấy có một hướng giải quyết công việc.
Hiếu từng chia sẻ là khi gặp một tội phạm trên mạng, bạn thường chọn cách nói chuyện với họ trước. Bạn có chuẩn bị tâm lý cho những cuộc trò chuyện đó?
Khi mình nói chuyện với tội phạm, điều thứ nhất là phải giữ được bình tĩnh. Sau đó cứ thản nhiên xem như không biết gì. Tiếp đến là đừng cố đặt áp lực cho họ - thả lỏng cuộc trò chuyện thay vì cứ cố gắng bám theo.
Có những vụ điều tra kéo dài đến 3 - 4 tháng và rất may là mọi chuyện thành công. Mình cũng từng là tội phạm nên phần nào mình hiểu được tâm lý của họ. Một khi tội phạm trở nên cẩn trọng hơn, sẽ rất khó để tiếp cận.
Theo bạn thì tương lai ngành an ninh mạng sẽ ra sao?
Hiện nay, mình cũng nhận thấy có khá nhiều bạn trẻ đang theo đuổi ngành an toàn thông tin. Hơn nữa, có nhiều công ty Việt Nam sở hữu những sản phẩm nổi tiếng trên thế giới. Mình tin rằng trong tương lai, chúng ra sẽ còn mở rộng ra nhiều lĩnh vực khác.
Để theo đuổi ngành thì những yếu tố nào là tiên quyết?
Chính là đam mê, sáng tạo và phải thạo ngôn ngữ. Đặc biệt là tiếng Anh.
Có điều gì bạn rất tò mò nhưng vẫn chưa có câu trả lời?
Mình không biết bao giờ mình sẽ có vợ.
Vậy điều gì đang cản trở bạn trong chuyện tình yêu?
Đó là quá khứ của mình. Điều này cũng đã xảy ra một lần và gia đình người đó không chấp nhận. Mình hiểu nên mình cảm thấy không sao cả.
Mục tiêu bây giờ của mình là cống hiến, dành thời gian để hội nhập lại, cho gia đình và công việc. Nên chuyện tình duyên mình cứ để theo ý của ông trời.
| Nghe podcast Have A Sip Hiếu PC: Hiệp sĩ an ninh mạng dùng gì trên mạng?
Cảm ơn nhãn hàng The Glenlivet đã đồng hành cùng Have A Sip. Đừng để những định kiến hay chuẩn mực xã hội làm ta quên đi mình chính là phiên bản độc nhất. Cũng như The Glenlivet dám phá vỡ cách thưởng thức whisky truyền thống để DÁM RIÊNG BẢN mix and match highball cocktail đầy sáng tạo, độc đáo.