Thể loại khoa học viễn tưởng (science fiction hay sci-fi) được khiến khán giả thích thú bởi những kỹ xảo đẹp mắt và nội dung gay cấn. Thông qua những yếu tố phi khoa học như người ngoài hành tinh, du hành thời gian, hiện tượng ngoại cảm,... các nhà làm phim khai thác nhiều vấn đề về chính trị, xã hội và nhân sinh trong bối cảnh tương lai.
Phim ảnh có thể đưa ra những ‘lời tiên tri’ về thời trang, âm nhạc,... Vậy đối với tương lai của ẩm thực, những bộ phim khoa học viễn tưởng đã nói gì?
2015: Pizza tự tăng kích cỡ và những người máy phục vụ
Tình tiết thú vị này xuất hiện trong bộ phim Back to the future II (1989) bất hủ về đề tài du hành thời gian. Phim theo chân nhân vật Marty McFly cùng bạn gái đi đến tương lai và ngược về quá khứ để ngăn kẻ xấu làm đảo lộn lịch sử.
Một trong những chi tiết khán giả ấn tượng là bữa tối với pizza của gia đình McFly trong năm 2015 (phim vốn được sản xuất năm 1989, vì vậy 2015 là tương lai giả tưởng). Không chỉ được phục vụ bởi những người máy, chiếc pizza to bằng lòng bàn tay tự tăng kích cỡ sau khi được bỏ trong ‘lò cấp ẩm’ (re-hydrator, hình dạng giống lò vi sóng).
Hiện nay, chúng ta vẫn chưa thể tăng size cho pizza bằng ‘lò cấp ẩm’ hay được phục vụ bởi người máy. Tuy nhiên, với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thực phẩm, ‘lời tiên tri’ này có thể sẽ sớm thành hiện thực. Từ giờ đến khi đó, bạn chỉ có thể tăng size pizza bằng cách nói với nhân viên nhà hàng thôi!
Thế kỷ 21: Hỗn hợp protein đơn bào đầy đủ dinh dưỡng
Trái ngược với Back to the future II, The Matrix (1999) mang đến cho khán giả một tương lai có phần ảm đạm hơn. Trong thế kỷ 21, con người sống trong thế giới giả lập được tạo ra bởi người máy, một hacker tên Neo tiến vào thế giới ‘thật’ và gia nhập nhóm người chống lại chúng.
Tại đây, bữa ăn hằng ngày của loài người là những hỗn hợp protein đơn bào chứa các amino, chất đạm và chất khoáng nhân tạo. Câu thoại “đây là tất cả những gì cơ thể cần” của nhân vật Dozer thay cho lời khẳng định trong tương lai, thức ăn chỉ đơn thuần để duy trì sự sống, không phải để thưởng thức.
2022: Giải pháp cho bài toán dân số là ăn thịt đồng loại
Vì tính chất phản địa đàng (dystopia), ‘Soylent Green’ (1973) vẽ nên một tương lai khá u ám và thê lương trong năm 2022: tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu dẫn đến nạn đói, nhiệt độ cao và dân số tăng mạnh. Để giải quyết vấn đề này, các công ty bí mật chế biến bánh quế Soylent Green bằng … xác chết và phân phát loại ‘lương thực’ này hằng tuần.
Ấn tượng của khán giả xuyên suốt bộ phim là hình ảnh đoàn người biểu tình đòi miếng ăn trong không khí ô nhiễm nặng nề. Sự tương phản giữa bánh quế Soylent Green ngon lành với hiện thực bi đát ấy khiến chúng ta phải suy ngẫm về tương lai của nhân loại: liệu có một ngày, chúng ta buộc phải ăn thịt đồng loại để có cái ăn?
Từ giờ đến 2 năm sau, chúng ta chưa chắc phải trải qua mùa hè quanh năm và ăn thịt nhau để sinh tồn. Dù được sản xuất từ 1973, đến hiện nay và nhiều năm sau, chúng ta buộc phải tiếp tục đi tìm lời giải cho những bài toán trong ‘Soylent Green’: gia tăng dân số, ô nhiễm môi trường và khủng hoảng lương thực.
2049: Mối quan hệ giữa con người và thực phẩm sẽ ra sao?
Tuy không trực tiếp đề cập, ‘Blade Runner 2049’ (2017) vẫn xác lập được mối quan hệ giữa thực phẩm, nông nghiệp và hệ sinh thái năm 2049 khi người nhân bản sống cùng với con người nhờ những chi tiết đan cài trong phim.
Một trong những tình tiết đắt giá xuất hiện ngay từ những phút đầu tiên. K, một người nhân bản đời mới tại trang trại protein đã bắt gặp người nhân bản đời cũ Sapper Morton nấu một nồi ‘tỏi nhà trồng’ để nạp thêm chất đạm.
Việc Sapper là một người nhân bản tự trồng và chế biến tỏi khiến chúng ta cảm thấy ông có ‘tính người’ hơn là máy móc. Bởi lẽ chỉ có con người mới có tư duy và nhận thức để biết trồng trọt hay nấu ăn.
Ngược lại, tỏi là món ăn hết sức xa lạ đối với K. Trong thế giới của anh vốn không tồn tại cây lương thực, nguồn đạm của con người là từ những con bọ lúc nhúc được nuôi trồng ở trang trại protein. Điều này như một sự gợi mở về tương lai chúng ta dần ‘mất kết nối’ với nông nghiệp và ẩm thực.
Chỉ trong vài phút đầu tiên, Blade Runner 2049 đã khiến chúng ta phải tự hỏi rằng khi nông nghiệp đã được công nghiệp hoá, chúng ta vẫn sẽ tiêu thụ thực phẩm như trước, hay chúng ta sẽ làm mới mình và dần quên mất những thói quen cũ?
Thế kỷ thứ 23: Đặt thức ăn qua tàu bay
Trong ‘The Fifth Element’ (1997), cô gái LeeLoo cực kì thông minh và tiềm tàng sức mạnh vô tình tài xế taxi Korben Dallas vào cuộc đời mình và từ đây, cặp đôi cùng nhau chống lại cái ác ở thế kỷ 23. Chiến đấu kẻ xấu với tinh thần ‘có thực mới vực được đạo’, Korben không quên bữa trưa với món Á được ‘ship’ bởi một chiếc … tàu bay.
Hiện tại, tuy chưa có xe bay hay tàu bay để giao hàng, nhưng những chiếc xe tải bán đồ ăn (food truck) hay dịch vụ giao thức ăn nhanh vốn đã trở nên quá quen thuộc với chúng ta. Không cần tốn thời gian đến tận nơi và chờ món, bạn chỉ cần một cú điện thoại hay vài cú nhấp trên ứng dụng là đã có ngay món ăn yêu thích tại nhà với tốc độ không thua gì tàu bay.
Biết đâu vài năm nữa, bạn chỉ cần chớp mắt một cái là một chiếc xe bay mang ngay món ăn đến tận cửa sổ phòng bạn.