Vùng Xanh ở đâu?
Khi nhắc đến khái niệm “Vùng Xanh”, đa số chúng ta sẽ liên tưởng đến các vùng xanh lá an toàn trong giai đoạn phòng dịch Covid. Nhưng có một khái niệm Vùng Xanh khác – Blue Zone - gắn liền với phong cách sống khỏe và vui đang được nhiều người quan tâm.
Series Live to 100: Secrets of the Blue Zones hiện đang được chiếu trên Netflix đã mang chúng ta đến nhiều vùng đất khác nhau như: Okinawa (Nhật Bản), Ikaria (Hy Lạp), Sardinia (Ý) hay Nicoya (Costa Rica). Đây là những nơi được biết đến với tên gọi Vùng Xanh. Đó là bởi những người dân sống ở đây theo đuổi chế độ sinh hoạt lành mạnh, từ đó thường có tuổi thọ cao hơn tuổi thọ trung bình của thế giới. Thế nhưng, bạn không nhất thiết phải chuyển chỗ ở đến những vùng đất xanh để có thể “sống lâu trăm tuổi”. Nhất là sau khi đọc bài viết này.
Khái niệm này xuất hiện lần đầu trong cuốn sách The Blue Zones của tác giả Dan Buettner. Khi ông và các cộng sự nghiên cứu về các vùng đất nơi người dân có tuổi thọ trung bình cao, họ đã đánh dấu các vị trí ấy bằng những vòng tròn xanh biển trên bản đồ.
Vùng Xanh sống khác phần còn lại của thế giới ra sao?
Trong series Live to 100, Buettner cho chúng ta biết các quan niệm sai lầm về việc thúc đẩy cuộc sống lâu dài và khỏe mạnh. Từ thẻ hội viên phòng gym, các kế hoạch ăn kiêng phức tạp, đến những chất bổ sung đắt tiền, chúng hầu như đều vắng bóng trong Vùng Xanh. Yếu tố tiên quyết cho lối sống trường thọ của người dân nơi đây chính là tận hưởng từng khoảnh khắc của cuộc sống.
Những cư dân ở cả năm Vùng Xanh đều có chung một vài đặc điểm. Họ có lối sống năng động, gần gũi với bạn bè và gia đình. Những cư dân ở đây cũng tuân theo một tôn giáo hoặc đức tin nhất định. Chế độ ăn uống của họ khá đơn giản, đa số chế biến từ thực vật, và kết hợp với một hoặc hai ly rượu vang mỗi ngày để thư giãn.
Cụ thể, tại đảo Okinawa của Nhật Bản, người dân sẽ thành lập các hội nhóm xã hội có tên là “moai”. Những hội nhóm được lập bởi những người bạn từ thời thơ ấu, và họ tiếp tục duy trì các mối quan hệ này suốt tuổi trưởng thành thông qua các cuộc gặp gỡ thường xuyên. Từ đó, những mối quan hệ khăng khít này đã trở thành chỗ dựa cho nhau về cả tinh thần và tài chính. Họ cũng theo đuổi một khái niệm đã phổ biến trên thế giới là “ikigai” - triết lý tìm kiếm mục đích sống mỗi ngày.
Hay tại Bán đảo Nicoya của Costa Rica, bí quyết sống thọ của người dân chính là “bộ 3 chị em” gồm bí, ngô và đậu có khả năng tăng cường sức khỏe, cung cấp đầy đủ lượng carbs, protein và chất xơ. Vùng đảo Icara của Hy Lạp đang được nhiều khách du lịch ưa thích bởi trải nghiệm sống trọn từng phút giây của người dân tại nơi đây. Họ ngâm mình trong làn nước “chữa lành” của thị trấn Therma, hoặc tự do khoả thân tắm mình trên bãi biển Nas.
Người dân của hòn đảo cũng thường tổ chức những ngày lễ truyền thống “panigryia” với ẩm thực địa phương, âm nhạc và những điệu vũ, cũng như không thể thiếu những ly rượu vang trứ danh. Và dĩ nhiên, Các hoạt động này cũng không bao giờ vắng mặt những “bô lão” yêu thích các hoạt động cộng đồng.
Những người theo đạo Cơ Đốc Phục Lâm tại California (Mỹ), được ghi nhận có tuổi thọ trung bình là 88 tuổi, cao hơn hơn 8 năm so với tuổi thọ trung bình của một công dân Hoa Kỳ. Để đạt được điều này, họ thường xuyên tập thể dục, ăn chay và nói không với thuốc lá hay đồ uống có cồn.
Chúng ta có thể áp dụng cách sống Vùng Xanh thế nào?
Nhiều người cho rằng bí quyết để những người dân tại Vùng Xanh sống thọ là nhờ vào gen di truyền. Ngạc nhiên thay, một nghiên cứu của 2 giáo sư Paola Sebastiani và Thomas Perls lại cho ra kết luận thú vị là gen di truyền chỉ quyết định 20–30% độ dài tuổi thọ. Thay vào đó, ảnh hưởng của môi trường, bao gồm chế độ ăn uống và lối sống, đóng vai trò rất lớn trong việc quyết định bạn sẽ sống bao lâu.
Tuy nhiên, hầu hết chúng ta đang sống ở những siêu đô thị với chất lượng cuộc sống còn nhiều vấn đề. Không thể phủ nhận rằng các yếu tố liên quan đến chất lượng môi trường như nước, không khí và thực phẩm, sức khỏe tinh thần của mỗi nơi cũng ảnh hưởng đến sức khoẻ và tuổi thọ. Tuy nhiên, dù không thể sống hoàn toàn giống người dân Blue Zone, chúng ta có thể điều chỉnh lối sống. Dưới đây là những gợi ý để dù bạn sống ở bất kỳ nơi nào cũng có thể mang “xanh” vào cuộc sống:
1. Lên kế hoạch tài chính để mua thức ăn lành mạnh
Những người sống ở Vùng Xanh trên toàn thế giới sử dụng nhiều chất béo lành mạnh trong chế độ ăn uống của họ. Chẳng hạn như tại đảo Okinawa, các chất béo này đến từ cá hồi. Hay ở Địa Trung Hải, người dân địa phương sẽ thưởng thức nhiều dầu ô liu nhà làm.
Tuy nhiên, với nhiều người, ăn chất béo có lợi từ cá hồi là điều xa xỉ. Nhưng chất béo tốt không chỉ có trong cá mà còn trong quả bơ, dầu olive, dầu dừa, hạt chia. Bạn có thể lên kế hoạch tài chính cho các thực phẩm tốt cho sức khỏe. Vì bạn có đồng ý rằng chúng ta tốn nhiều tiền cho thức ăn nhưng chúng không thật sự tốt cho sức khỏe? Trong khi với cùng số tiền đó nếu được lên kế hoạch mua sắm kỹ lưỡng, ta có thể hoàn toàn thay đổi khẩu phần ăn uống của mình. Một cách cổ điển nhưng có sức tác động là sự so sánh. Một cốc trà sữa có thể mua đến 2kg bơ, tâm trí của ta đã nhận ra điều gì có lợi và sẽ đưa ra quyết định đúng đắn hơn.
2. Tìm mọi cách để… chuyển động
Trái đất còn quay thì loài người đừng tự giam mình trên những chiếc ghế suốt cả ngày với các thiết bị công nghệ. Thay vì đặt ra những mục tiêu workout đầy tham vọng, đăng ký thẻ hội viên phòng gym cho cả 1 năm nhưng bỏ cuộc chỉ sau 1 tháng, bạn có thể bắt đầu từ những bước nhỏ. Theo một nghiên cứu từ Nature Medicine, các hoạt động ngắn hạn (như chạy lên cầu thang, đi bộ giữa giờ làm) đều có lợi ích trong việc ngăn ngừa bệnh tật.
Những vận động này tuy ngắn nhưng nếu được duy trì cường độ cao có thể giảm đến 50% nguy cơ tử vong do bệnh tim và khoảng 40% nguy cơ tử vong do ung thư so với những người không vận động. Đó là vì các hoạt động này làm tăng khả năng hấp thụ oxy và ngăn ngừa tắc nghẽn động mạch tim.
3. Ai cũng nên có một “giấc mơ trưa”
Tại Vùng Xanh, giấc ngủ ngon luôn là sự ưu tiên hàng đầu. Một giấc ngủ chất lượng tốt sẽ giúp tái tạo năng lượng cho các tế bào não, phục hồi làn da và tăng cường hệ thống miễn dịch, hô hấp, nội tiết và thần kinh trung ương. Với người thành thị, các chuyên gia cho rằng những giấc ngủ trưa chất lượng (tối ưu nhất là 20 phút và không ngủ sau 3 giờ chiều) có thể tăng cường sự tập trung, cũng như cải thiện tâm trạng và năng lượng. Đối với các giấc ngủ vào ban đêm, việc theo đuổi lịch ngủ đều đặn trong khoảng thời gian cố định từ 7 đến 9 giờ tối đều góp phần mang lại sức khỏe tổng quan tốt hơn.
4. Muốn sống lâu thì sống cùng nhau
Dành thời gian bên cạnh người thân và bạn bè cũng là chìa khóa để có một bộ não khỏe mạnh. Khi chúng ta tương tác với người khác, máu sẽ lưu thông đến các vùng khác nhau của não để hỗ trợ cho việc lắng nghe và phản hồi trong cuộc trò chuyện.
Việc liên tục kích hoạt bộ não theo cách này sẽ làm tăng các kết nối tạo ra giữa các tế bào não và các mạch thần kinh. Bạn càng năng động và tham gia nhiều vào các hoạt động cộng đồng, não bộ sẽ càng hoạt động mạnh mẽ hơn, từ đó giảm tỷ lệ mắc các bệnh thoái hóa thần kinh.