Danh tính là chất liệu làm nên tính nguyên bản của một nghệ sĩ. Khi tương tác với hơi thở cuộc sống, danh tính sẽ chuyển hoá thành lời ca, bài thơ. Nhưng phản ứng này không hề có công thức cố định, càng lại khó đoán. Nhất là khi người nghệ sĩ sống ở một đất nước hoàn toàn mới.
桃子A1J (gọi tắt là A1J) là một rapper dòng máu Việt tại Đài Loan. Từ cấp 2, bạn đã di chuyển giữa hai đất nước mỗi lần chuyển cấp. Hành trình rap của bạn gồm nhiều giai đoạn với những gam màu khác nhau. Dù vậy, sự tươi vui và sức sống vẫn luôn hiện hữu trong mọi bài hát - một hiện tượng khó gặp trong thời đại các quốc gia Á Đông bận rộn chuyển mình. Vậy điều gì khiến cho rapper này giữ vững được tinh thần lạc quan giữa sự chuyển động của bản thân lẫn môi trường sống?
Trở thành rapper ở Đài Loan
Hành trình đến với rap của A1J trải đầy chữ “duyên”. Lần đầu tiên tham gia câu lạc bộ rap là vì một bữa ăn miễn phí của câu lạc bộ trong trường trung học. Lần đầu tiên biểu diễn trên sân khấu là vào Giáng Sinh, khi bạn rap về cảm giác “không có gấu” trong trời giá rét. Lần đầu tiên bạn rap bằng tiếng Việt là khi trường đại học tổ chức cuộc thi rap bằng tiếng mẹ đẻ.
A1J chia sẻ khi bạn viết ca khúc rap đấy, bạn nhớ lại cảm giác mỗi khi giới thiệu mình là người Việt Nam. Từ đó, mối liên kết đến danh tính Việt Nam được khai mở rồi chuyển hoá thành âm nhạc.
Lớn lên trong âm nhạc của Jay Chou, Dương Tuấn Kiệt, là một fan K-pop cứng và ngưỡng mộ JustaTee, bản thân A1J là một sự đa dạng trong danh tính. Tuy nhiên, bạn đã không chọn những danh tính đấy làm chủ đề cho âm nhạc mình.
Có những điều nhỏ nhặt và con người cùng sẻ chia, bất kể khác biệt danh tính: cảm xúc và niềm vui. Đây là sợi dây kết nối âm nhạc của A1J với khán giả ở nhiều quốc gia. Họ đồng cảm với cảm xúc trong bài hát, chứ không phải danh tính A1J thể hiện.
Câu lạc bộ bạn chọn tham dự chú trọng vào lịch sử của rap, về văn hoá của người gốc Phi. Rồi bạn tự do khám phá dòng nhạc này bằng cách tự viết lời, gieo vần. Bạn tự tìm beat trên mạng hoặc mở lời nhờ bạn bè hỗ trợ. Những bài hát đầu tiên mộc mạc như chính cách bạn sáng tác ra nó. Và bạn đã táo bạo hơn từ khi nhận ra sự nhạy cảm với các giai điệu.
Mỗi giai điệu như một chìa khoá mở ra một trí tưởng tượng khác trong bạn. Có giai điệu làm bạn cảm thấy như đang ở trên sàn disco. Cũng có những giai điệu nhẹ nhàng như tình yêu trong nhạc pop. Nhờ sự nhạy cảm đó, bạn đã tự cho mình trải nghiệm rap ở nhiều dòng nhạc, không chỉ có hip hop. Từ một cô bé đam mê “Show Me The Money”, A1J đã trở thành một rapper người Việt tại Đài Loan như thế.
Để cho tính nguyên bản được thở
“Điều quan trọng nhất khi viết lời là bản thân mình phải nói được câu nói ấy ngoài đời thật”, A1J chia sẻ. Tuy nhiên, mọi thứ rất khác khi bạn bắt đầu rap.
Khi viết lời bằng cách gieo vần, A1J đã thử nghiệm rất nhiều từ ngữ ít dùng, thậm chí là ghép ra những từ mới. Tuy vậy, những từ mới này lại tạo ra một “chiếc áo” quá dày phủ lên những cảm xúc thật. Và A1J quyết định phải để cảm xúc của nhân vật được bộc lộ rõ nét hơn.
Khi viết lời, bạn sẽ để cho bản thân chìm trong khung cảnh câu chuyện của nhân vật. Có thể, bạn mới cảm thụ được hết sự thay đổi trong nội tâm của nhân vật. Lời rap, theo đó, mới chạm đến được những tâm hồn có chung hoàn cảnh. Những bản tình ca, theo bạn, là thử thách nhất trong phần viết lời, vì đó là tình yêu. Nếu không có trải nghiệm, hay chiêm nghiệm về cảm xúc, lời bài hát viết ra sẽ rất giả. Và “giả” không nằm trong những giá trị A1J theo đuổi.
Thay vì xoáy vào những nỗi buồn cồn cào, A1J chọn hát về những niềm vui nhỏ nhặt, giản đơn. Bản thân bạn cũng là một người tích cực, tìm niềm vui trong những bình dị của cuộc sống. Sự rung động của trái tim, đôi khi, cũng chỉ bắt nguồn từ những thứ nhỏ như thế. Dù mỗi ngày sẽ có những tâm trạng khác nhau, nhưng bạn tự thấy mình không thể buồn quá lâu. Tinh thần lạc quan này cũng chính là thông điệp đằng sau những lời nhạc của bạn. Nhất quán đến mức có thể gọi là tính nguyên bản của A1J.
Và nếu sự tích cực là tính nguyên bản, nó cũng cần được thở - tương tác với những chất liệu cuộc sống. Khi sáng tác bài hát Netflix and Chill, bạn nói về niềm vui khi “binge watch” phim Hàn Quốc. Hoặc Hot Hot Summer, nói về sự tươi vui khi bạn sống trong cái nóng hè Sài Gòn. Nếu cứ giữ khư khư một cái khuôn cho tính nguyên bản, không ai có thể khai phá màu sắc âm nhạc. Và A1J đã đúng khi chọn con đường này.
Bỏ lại nỗi sợ bị lãng quên
Bản thân A1J cũng là một người tiêu thụ âm nhạc nhanh, nhờ có những playlist trên Spotify, YouTube và cả ZingMP3. Những nghệ sĩ đều có thể bị lãng quên nếu họ không ra sản phẩm mới mỗi khi lá cây đổi màu. Áp lực có ở đó, nhưng không phải ai cũng chọn tham gia vào đường đua này.
Đối với A1J, âm nhạc là để nói lên tiếng lòng của bạn. Dù đã từng đi nhiều concert, nhưng ánh sáng sân khấu chưa bao giờ là lý tưởng của A1J. Đối với bạn, một bài hát xuất phát từ trái tim sẽ chạm đến những ngăn sâu nhất của trái tim. Và những cách thể hiện bên ngoài, sau cùng, cũng chỉ là hào nhoáng mỏng manh.
Nữ rapper là thiểu số ở mọi nơi, kể cả Đài Loan. Dù vậy, theo A1J, đa phần đều chọn hình ảnh nữ rapper gợi cảm kiểu “rap bae”. Khi mọi người giống nhau, nỗi sợ bị lãng quên lại càng nhiều thêm. Đứng bên ngoài vòng lặp đó, A1J chọn cho mình chiếc áo hoodie, những chiếc váy nhẹ nhàng và màu ảnh phim. Bạn cũng là người tự lên ý tưởng và làm stylist cho những MV của chính mình. Có thế, mới hợp với những hình dung trong đầu bạn khi viết ra bài hát.
Thay vì chạy theo thị hiếu, bạn dành thời gian để thử nghiệm ở những dòng nhạc mới. Rap bằng tiếng Việt, thử nghiệm với trap là những vùng đất âm nhạc bạn đang khám phá. Và tương lai có thể sẽ xuất hiện thêm những bài hát này trên kênh Youtube của A1J.
Nhưng trong lúc đó, “mình vẫn nghĩ mình đang chơi thôi”, A1J cười. Đúng vậy, cứ chơi thôi. Có lẽ nhờ đấy mà A1J vẫn mãi giữ được sự hồn nhiên và tươi sáng trong âm sắc của bạn.
Và nhắc đến chơi, đây là playlist A1J đề cử các bạn nên nghe khi đến khám phá Đài Loan: