Thiên nhiên và môi trường luôn tồn tại song hành cùng loài người từ thuở bình minh của nhân loại. Tuy nhiên, có lẽ vì thế mà ta luôn cho rằng thiên nhiên sẽ chứa chấp và yêu thương ta vô điều kiện.
Hoạt hình luôn là công cụ kể chuyện, sử dụng thành công sự sáng tạo trong hình ảnh, để truyền đi những ẩn dụ sâu sắc tới người xem. Sau đây là những bộ phim về môi trường giúp gợi nhớ lại về mối quan hệ của con người và hệ sinh thái, cũng như cách chúng ta đã nhận lại quá nhiều thay vì cho đi.
1. Phim hoạt hình Trùng Sư - Mushishi
Câu chuyện xoay quanh Ginko, anh làm nghề thầy thuốc, nhưng anh chỉ chữa những căn bệnh gây ra bởi một loại trùng tên “Mushi" .
Mushi là một thực thể tồn tại từ thuở nguyên sinh mà không phải con người nào cũng nhìn thấy được. Có nhiều loại Mushi, mỗi con lại gây ra một loại bệnh khác nhau lên con người như mất giọng nói, nhìn thấy những ảo ảnh hay mãi nghe thấy một âm vang xa lạ của rừng núi.
Thông điệp về môi trường:
-
Tác phẩm được sáng tác trong bối cảnh Nhật Bản phải đối mặt với những khủng hoảng về môi trường. Mushi có thể là hiện thân của những bất an và lo lắng của con người trong thời đại này trước những thay đổi của thiên nhiên.
-
Mushi thường sống trong rừng, đôi khi sự sống của con người lại vô tình “xâm phạm" tới mạch sống của những Mushi và đó là cách họ bị “nhiễm bệnh".
-
Hình tượng của Mushi đôi khi gần với Kami (thần) trong tín ngưỡng của người Nhật. Những vị Kami này tồn tại xung quanh con người, một cách tự nhiên và có khả năng tác động lên cuộc sống. Tác phẩm thảo luận về sự tồn tại của con người có khả năng làm mất cân bằng cán cân của hệ sinh thái và cách ta ngày càng đi xa hơn với sự sống tự nhiên mà các Kami luôn tuân theo.
2. Phim The secret of Kells - Bí mật của Kells
Tác phẩm này đã từng được đề cử Oscar vào năm 2009 ở hạng mục phim hoạt hình xuất sắc nhất. Lấy bối cảnh thời trung cổ ở Ireland, bộ phim với phong cách biểu đạt đầy màu sắc và chi tiết tương tự như một cuốn truyện cổ tích kể câu chuyện về sự trưởng thành của Brendan.
Tình cờ được xem một cuốn sách minh họa, Brendan từ hiếu kỳ chuyển sang yêu thích, cậu bắt đầu chuyến hành trình khám phá khu rừng để tìm mực vẽ tranh cho sách. Đây là lúc cậu gặp được Aisling, có thể coi cô như một tinh linh sống trong rừng.
Thông điệp về môi trường:
-
Luôn có sự tồn tại mạnh mẽ của những tinh linh và những linh hồn trong tự nhiên. Cảm nhận được sự tồn tại này khiến ta học được rất nhiều thứ chỉ từ ngọn cây hay hòn đá.
-
Thiên nhiên và bóng đêm đôi khi thật đáng sợ nếu ta không dám bước tới và học hỏi về thế giới đó.
-
Cần có một sự kết nối và “giảng hòa" trong cuộc chiến giữa thiên nhiên và con người thay vì cô lập và tách bạch 2 thế giới này.
3. Nausicaa of the wind valley - Công chúa của Thung lũng gió
Không có gì đáng sợ hơn những bộ phim giả tưởng lấy nguyên liệu từ cuộc sống thật và đó đó chính là Nausicaa of wind Valley. Phơi bày những mặt tối của nền công nghiệp lên môi trường, bộ phim của Ghibli đã bị cấm chiếu ở nhiều quốc gia.
Câu chuyện kể về một thế giới hậu tận thế, khi Trái Đất bị ô nhiễm nặng nề, và con người phải đấu tranh để giành giật số lượng tài nguyên còn sót lại.
Sự biến đổi của Trái Đất đã tạo ra một khu rừng độc với những loài sinh vật kỳ lạ mà loài người e sợ và muốn tiêu diệt. Duy chỉ có Nausicaa, cô công chúa của thung lũng gió đứng lên vì một tương lai chung sống giữa con người và tự nhiên.
Thông điệp về môi trường:
-
Bộ phim mở đầu về thế giới bị tận diệt sau một cuộc chiến tranh thế giới, khả năng cao là ám chỉ tới sức tàn phá của bom hạt nhân khi nó tiêm nhiễm độc tố lên toàn hành tinh và tạo ra những vùng đất nhiễm độc.
-
Những con người còn sót lại thay vì tìm cách sống chung, họ chọn càn quét và tàn phá môi trường như cách các tập đoàn đang hút cạn tài nguyên của Trái Đất.
-
Nausicaa thể hiện thái độ tôn trọng thiên nhiên. Cô cố gắng tìm ra những nét đẹp trong hành tinh bị tàn phá và trân trọng nó. Từ những gì xảy ra trong quá khứ, Nausicaa hiểu rẳng bạo lực và chiến tranh không thể giúp giải quyết vấn đề.
-
Bộ phim một lần nữa nhấn mạnh thông điệp con người là nhỏ bé khi đứng trước sức mạnh của tự nhiên. Thay vì sợ hãi và chọn các phá hủy những trở ngại, hãy học cách cùng sống chung.
4. Children of the Sea - Những đứa con của hải thú
Như tên gọi của mình, bộ phim xoay quanh biển cả và những đứa trẻ được sinh ra từ đó. Câu chuyện kể về cuộc chạm chán giữa Ruka, một cô bé yêu sinh vật biển và 2 anh em bí ẩn được nuôi dưỡng bởi hải thú - những sinh vật biển.
Cuộc phiêu lưu sau đó của 3 đứa trẻ, đan xen với những hiện tượng diệu kỳ cũng những ký ức cổ xưa từ biển cả gợi lên câu hỏi: Vị trí của con người nằm đâu trong vũ trụ và ta nên giữ thái độ như thế nào với môi trường xung quanh?
Thông điệp về môi trường:
-
Nhắc lại câu chuyện về con người có cội nguồn từ biển cả và chúng ta từ thuở ban đầu cũng chỉ là những sinh vật nhỏ bé cần sự bảo bọc của thiên nhiên
-
Ký ức về sự sống của con người chỉ là một phần quá nhỏ bé so với chuỗi những hồi ức của vũ trụ về Trái Đất
-
Những kiến thức về vật lý, về sinh vật biển và thế giới được kể lại một cách đẹp đẽ qua những thước phim hoạt họa ấn tượng của bộ phim.
-
Dù nhỏ bé nhưng vẫn luôn có một tia sáng lé loi hy vọng kết nối con người và thiên nhiên.
5. Phim hoạt hình về cô bé người cá Ponyo
Ghibli luôn cài cắm những thông điệp về môi trường trong những bộ phim của mình và Ponyo cũng không ngoại lệ. Ponyo là câu chuyện về tình bạn về cuộc gặp gỡ của 2 đứa trẻ, Sosuke cậu bé đất liền và người cá Ponyo - đứa con của biển.
Câu chuyện thần tiên đáng yêu này nghe có vẻ như bước ra từ câu chuyện cổ tích Nàng tiên cá nhưng thật ra lại đầy mới lạ và bất ngờ với phong cách hình ảnh đậm chất Ghibli. Trong số những bộ phim vừa được kể tên, đây cũng là tác phẩm mang đậm màu sắc trẻ thơ nhất.
Thông điệp về môi trường:
-
Con người, dù trên mặt đất hay biển cả luôn là kẻ phá hủy môi trường. Nhưng đồng thời chúng ta vẫn có những người như Sosuke, luôn cố gắng hiểu và bảo vệ môi trường xung quanh.
-
Biển khơi là nơi nuôi dưỡng con người, không phải là hố rác để chúng ta xả thải.
-
Trẻ em nếu được học về môi trường từ bé sẽ có thể lớn lên một cách có trách nhiệm với môi trường.
-
Khi con người quên mất nhiệm vụ cân bằng giữa thiên nhiên và văn minh nhân loại, họ sẽ phải hứng chịu hậu quả từ mẹ thiên nhiên.
6. Origin: Spirits of the past - Linh hồn khởi nguyên
Cuộc thử nghiệm DNA thất bại trên thực vật đã khiến cây cối nổi dậy và quét sạch sự tồn tại của con người. Sau 300 năm, Trái Đất quay lại thời kỳ nguyên sinh được bao phủ bởi những cánh rừng. Những con người còn sót lại cố gắng sinh tồn học cách thích nghi với môi trường tự nhiên.
Mọi chuyện vẫn bình yên cho đến một ngày, một cô gái kỳ lạ xuất hiện ở giữa khu rừng mang theo chìa khóa kích hoạt món vũ khí đã ngủ yên, thứ có khả năng hủy diệt sự tồn tại của cả thiên nhiên và con người.
Thông điệp về môi trường:
- Văn minh và khoa học vừa là giải pháp cho cuộc sống tương lai nhưng đồng thời cũng là chìa khóa mở ra những vấn đề rắc rối hơn cho nhân loại.
- Bộ phim là câu trả lời cho câu hỏi chuyện gì nếu thiên nhiên có ý thức và đối xử với con người như cách chúng ta đã làm với thiên nhiên.
- Con người luôn có cách để sống hòa hợp với thiên nhiên nhưng họ thường nhận ra điều đó quá muộn màng.
