Hãy thử tưởng tượng bạn thức dậy ở London thế kỷ 17. Mở mắt ra là dịch bệnh hoành hành, ra đường là sặc mùi khói *khụ khụ* (bạn đang ho), tin tức thì toàn chuyện “trời ơi đất hỡi”. Nhà vua vừa bị chém đầu không lâu, thành phố lúc nào cũng trong trạng thái “SOS”. Nói chung, nếu có mạng xã hội lúc đó, chắc bạn sẽ ngộp thở với 1000 bài viết khác nhau từ Vietcetera.
Samuel Pepys, một công chức của Hải quân Hoàng gia Anh, sống ngay giữa bối cảnh đó. Và để không nổ não vì những thứ xung quanh, ông làm một việc rất đơn giản: viết xuống mọi thứ. Mỗi ngày, Pepys ghi lại những gì đang diễn ra xung quanh và cả những suy nghĩ lộn xộn trong đầu mình, từ chuyện chính trị, chiến tranh, dịch bệnh cho tới những bức xúc rất đời thường.
Ngày nay, người ta gọi đó là Pepys Diary (Nhật ký của Pepys) và xem như một tư liệu lịch sử quý giá. Nhưng nếu nhìn ở góc độ rất đời, những gì Pepys làm khi đó chính là phiên bản sơ khai của phương pháp có tên hiện đại là Brain Dump. Khi thế giới quá hỗn loạn và đầu óc quá tải, ông chọn cách đưa mọi thứ ra khỏi đầu và đặt chúng lên trang giấy, để bản thân còn đủ tỉnh táo mà sống tiếp qua ngày hôm đó. Và có lẽ chúng ta bây giờ cũng nên thế.
Brain Dump rốt cuộc là gì?
Nói ngắn gọn, Brain Dump là việc ngồi xuống và ghi lại tất cả những gì đang có trong đầu bạn lúc đó. Việc lớn, việc nhỏ, việc quan trọng, việc rất linh tinh. Không cần chọn lọc, không cần phân biệt. Điều gì đang xuất hiện trong đầu thì cứ mang nó ra ngoài.
Bạn không phải sắp xếp chúng. “Gọi nha sĩ”, “nộp báo cáo”, “mua giấy vệ sinh”, hay “không hiểu sao dạo này lúc nào cũng mệt” hoàn toàn có thể nằm cạnh nhau. Thật ra trong đầu bạn, chúng cũng đang nằm cạnh nhau như vậy thôi. Brain Dump chỉ là đưa mọi thứ ra dưới một hình thức cụ thể để bạn dễ nhận xét.
Nhiều người nghĩ Brain Dump giống với việc viết nhật ký hoặc lập kế hoạch. Thế nhưng, bạn không cần viết cho mạch lạc, không cần đúng chính tả, càng không cần logic. Nghĩ tới đâu, viết tới đó. Có những dòng vài hôm sau đọc lại, chính bạn cũng không nhớ lúc đó mình viết để làm gì, và chuyện đó hoàn toàn bình thường.
Điểm quan trọng nhất của Brain Dump là đưa mọi suy nghĩ ra khỏi đầu và đặt chúng vào một chỗ cụ thể. Khi đã nằm trên giấy hoặc màn hình, chúng không còn chạy vòng vòng trong não nữa. Chỉ cần viết ra, đầu óc đã nhẹ hơn, không phải vì vấn đề biến mất, mà vì bạn không còn phải ôm tất cả cùng một lúc.
Vì sao chúng ta đều cần Brain Dump?
Não chúng ta rất giỏi suy nghĩ, nhưng lại không phù hợp để làm nơi lưu trữ nhiều việc vặt, ý nghĩ dang dở và những nỗi lo thường trực mỗi ngày. Khi cố giữ mọi thứ trong đầu, não sẽ liên tục tự “báo thức” để bạn khỏi quên, một quá trình âm thầm nhưng tiêu tốn nhiều năng lượng. Vì vậy, có những ngày bạn không làm gì quá nhiều mà vẫn thấy mệt, khó tập trung, thậm chí hơi cáu kỉnh mà không rõ lý do (dù bạn có thể đã uống matcha latte rồi).
Chúng ta thường nghĩ mình stress vì quá nhiều việc phải làm, nhưng đôi khi nguyên nhân còn là vì bạn chưa có chỗ để trút bớt những phiền não. Lúc đó, não phải “lag lag” vì không biết gán những vấn đề này vào mục “quan trọng”, “cấp thiết” hay “chưa cần xử lý”.
Brain Dump giống như một lời nói thầm thì với não rằng, mọi thứ đã được ghi lại rồi, không cần canh chừng nữa. Khi đó, đầu óc bắt đầu thả lỏng, suy nghĩ rõ ràng hơn và dễ tập trung hơn. Brain Dump không giải quyết mọi vấn đề, nhưng nó tạo ra trạng thái tinh thần đủ nhẹ để bạn bắt đầu giải quyết.
Cách để Brain Dump hiệu quả
1. Chuẩn bị
Hãy chọn công cụ bạn thấy thoải mái nhất. Giấy bút hay ứng dụng ghi chú đều được. Quan trọng là dễ dùng (có thể cắn được với người thích cắn đầu bút chẳng hạn) và không gây phân tâm.
Hãy dành ra khoảng 10 đến 15 phút ở một không gian yên tĩnh. Đặt hẹn giờ để việc viết không kéo dài quá lâu. Và quan trọng nhất là thống nhất với bản thân rằng mọi suy nghĩ đều được phép xuất hiện. Giống như bạn đang tự thực hiện thử thách “Tôi nghe và không đánh giá”.
2. Mời bạn tống ra
Bắt đầu ghi lại tất cả những gì đang có trong đầu. Công việc, việc cá nhân, điều đang lo, ý tưởng chợt lóe, việc vặt cần làm. Nghĩ gì thì viết nấy.
Bạn không cần lo thứ tự trước sau hay câu chữ mỹ miều. Mục tiêu duy nhất là đưa mọi thứ ra khỏi đầu và đặt nó ở một nơi cụ thể, để não không phải đắn đo nữa.
3. Nghỉ một chút
Khi viết xong, hãy dừng lại vài phút. Đứng dậy, hít thở sâu, uống nước hoặc nhìn ra ngoài, hay xem podcast của Vietcetera chẳng hạn. Khoảng nghỉ này giúp chúng ta tách khỏi danh sách vừa viết và quay lại với tâm thế nhẹ nhàng hơn để nhìn nhận những gì bạn chuẩn bị đánh giá.
4. Phân loại và ưu tiên
Quay lại danh sách, chúng ta bắt đầu xác lập các tiêu chí riêng và gạch bỏ những việc không thật sự quan trọng hoặc chưa cần làm ngay. Sau đó, nhóm những việc còn lại theo từng mảng như công việc, cá nhân, gia đình hay dự án.
Tiếp theo, xác định thứ tự ưu tiên. Việc vừa quan trọng vừa gấp thì làm ngay. Việc quan trọng nhưng chưa gấp thì lên kế hoạch. Việc gấp nhưng không quá quan trọng thì cân nhắc giao hoặc hoãn. Những việc còn lại có thể mạnh dạn loại bỏ hoặc để sau.
5. Xác định bước tiếp theo
Cuối cùng, chúng ta chuyển những việc đã ưu tiên vào kế hoạch cụ thể. Chia các việc lớn thành những bước nhỏ để dễ bắt đầu. Những ý tưởng hay nhưng chưa cần làm ngay thì để ở một danh sách riêng, không quên nhưng cũng không làm rối sự tập trung hiện tại.
Nếu duy trì Brain Dump đều đặn, mỗi tuần hoặc mỗi khi thấy đầu óc quá tải, nó sẽ dần trở thành một thói quen hỗ trợ chúng ta rất nhiều trong việc quản lý công việc và giữ tinh thần ổn định.
Brain Dump là một phương pháp vừa thân thiện, dễ làm và ai cũng có thể thử. Nhưng chính sự đơn giản đó lại mang đến cảm giác nhẹ nhõm rất rõ ràng. Chỉ cần vài phút viết ra, chúng ta có thể lấy lại sự minh mẫn, tỉnh táo trong suy nghĩ và cảm giác kiểm soát tốt hơn với cuộc sống thường ngày. Đôi khi, điều não bộ cần nhất cuối năm nay chỉ là được cùng bạn ngồi lại ngẫm nghĩ, buông bớt một chút và ManiFest cho năm mới.