Vượt biên không còn là một câu chuyện xa lạ, dù gần đây khi những cuộc khủng hoảng nhập cư trở nên phổ biến, hiện tượng này mới được báo chí quan tâm nhiều hơn. Điều đáng lo ngại là số lượng người vượt biên với hi vọng thoát nghèo và theo đuổi ước mơ về “miền đất hứa” đang tăng lên một cách nhanh chóng.
Mới đây, ngày 27 tháng 06 năm 2022, thành phố San Antonio thuộc tiểu bang Texas của Mỹ đã phát hiện 46 thi thể người nhập cư trái phép trong container. Ngoài những người được cho là đã thiệt mạng, tính đến ngày 30 tháng 06, trong số 16 người đang được cấp cứu, 7 người đã không qua khỏi, nâng tổng số người chết lên 53 người.
Câu chuyện thương vong đằng sau hành trình của những người vượt biên trái phép đã hé lộ một lát cắt nhỏ trong bức tranh di dân toàn cầu. Vấn đề này vừa là những bi thương trong thực tế, vừa là chủ đề được các nhà làm phim khai thác.
Nhà làm phim người Mexico Alejandro González Iñárritu, người từng phiêu bạt ở khắp nơi trên thế giới và cô đọng những trải nghiệm nhân sinh vào điện ảnh, khắc hoạ thành công bức tranh biên giới Mỹ-Mexico qua Flesh and Sand (Carne y Arena).
Trong cùng câu chuyện của những người tị nạn, giữa điện ảnh và đời thực có mối quan hệ ra sao? Bộ phim giúp đạo diễn Alejandro G. Iñárritu giành giải Oscar thứ 5 trong cuộc đời sẽ hé lộ một phần câu trả lời.
Flesh and Sand - Nhập cư từ góc nhìn của những người nhập cư
Bộ phim thực tế ảo đầu tiên của đạo diễn Alejandro G. Iñárritu kể lại câu chuyện về những người tị nạn đang cố gắng vượt biên từ Mexico vào Mỹ qua sa mạc Sonoran. Với thời lượng gần 7 phút, Flesh and Sand đã đưa người xem vào những trải nghiệm mới khi được trực tiếp đồng hành cùng nhân vật trong quá trình tìm kiếm “miền đất hứa.”
Đầu tiên, khán giả bước vào một căn phòng thô sơ đặt vài đôi giày rách cùng chiếc túi toàn bụi. Đây được cho là vật dụng của những người tị nạn cố gắng vượt biên để lại. Nhiệt độ trong phòng được hạ thấp khiến người tham gia run rẩy, cảm thấy bất an vì không biết chính xác tình trạng này sẽ kéo dài trong bao lâu.
Hành trình tiếp theo, người trải nghiệm được đưa vào một căn phòng mờ mịt. Đi theo sự hướng dẫn của các nhân viên, với đôi chân trần, họ cảm nhận bản thân như đang ở giữa sa mạc. Sau đó, họ ướm mình vào đoàn người tị nạn với cảm giác mệt mỏi, đói khát bởi quãng đường di chuyển dài.
Lúc này, cảnh sát tuần tra biên giới cùng tiếng máy bay trực thăng bắt đầu xuất hiện. Tiếng hét của người tị nạn hòa vào tiếng súng trong không gian đầy hỗn loạn hiện ra trước mắt người xem. Sau cùng, người trải nghiệm chỉ còn thấy một sa mạc trống rỗng, đoàn người tị nạn và cảnh sát biên giới đều biến mất.
Khi kết thúc hành trình, khán giả được trực tiếp xem lại video phỏng vấn những người tị nạn. Bộ phim được xây dựng một cách chân thực. Thậm chí, ngay cả đồ dùng, quần áo được sử dụng trong phim cũng là những vật dụng mà người di cư sử dụng trong quá trình vượt biên.
Trước trải nghiệm giống thực tế này, khán giả có thể trực tiếp cảm nhận được hành trình mà người tị nạn phải trải qua. Một hành trình bất chấp những nguy hiểm đằng sau niềm tin thay đổi cuộc đời.
Từ đời thật đến điện ảnh hay từ điện ảnh tới đời thật?
Alejandro G. Iñárritu nói: “Trong dự án này, hành trình cá nhân của họ sẽ không chỉ là một con số thống kê cho những người còn lại, mà thay vào đó sẽ được nhìn thấy, cảm nhận, lắng nghe và trải nghiệm bởi những người khác. Những câu chuyện cuộc đời của họ đã ám ảnh tôi.”
Để xây dựng Flesh and Sand, đạo diễn Iñárritu đã tìm gặp và trực tiếp lắng nghe câu chuyện của những người tị nạn khác nhau trên toàn cầu. Đặc biệt là những người tị nạn ở Mexico và Trung Mỹ.
Trong suốt 4 năm ấp ủ dự án, bằng cách phỏng theo sự thật tàn khốc mà người tị nạn trải qua, kết hợp với công nghệ thực tế ảo, đạo diễn đã xóa nhòa ranh giới giữa người tham gia và hành trình của những nạn dân vượt biên trái phép. Không có diễn viên nào xuất hiện, thậm chí đạo diễn đã mời cả những người di cư góp mặt vào dự án để bộ phim trở nên chân thật nhất.
Tiếng khóc, tiếng la hét của những người tị nạn diễn ra trong suốt quá trình chạy trốn sự rượt đuổi của cảnh sát biên giới. Những chi tiết được tái hiện trong bộ phim là tập hợp các câu chuyện được những người di cư kể lại trong hành trình vượt biên. Quá trình khám phá bộ phim cũng chính là quá trình khám phá hoàn cảnh của những con người đang nỗ lực tìm kiếm cuộc sống mới.
Điển hình, phân cảnh mô tả một chiếc tàu chở đầy người là nguyên mẫu của vụ lật tàu diễn ra vào năm 2015 ở vùng biển Libya. Thảm họa này đã khiến ít nhất 700 người tị nạn thiệt mạng. Theo đạo diễn, việc sử dụng cảnh phim này chính là sự tiếc thương của ông dành cho những nạn dân xấu số.
Tạm kết
Flesh and Sand đã phá bỏ ranh giới giữa thực tế và ảo ảnh. Nhà làm phim đã đưa hiện thực cuộc sống vào thế giới nghệ thuật để câu chuyện của những người tị nạn được tái hiện một cách rõ nét.
Bộ phim vừa khai thác câu chuyện của những người di cư bất hợp pháp, vừa kết nối một cách trực quan khán giả với thực tế tình hình chính trị, xã hội ở biên giới Mỹ- Mexico. Di cư, tị nạn giữa lằn ranh của các quốc gia luôn là vấn đề nhức nhối, và sẽ còn tiếp tục xảy ra trong tương lai.