Bạn định nghĩa thành công như thế nào? Với Mai Võ và Quang Đỗ, hai nhà đồng sáng lập của Overseas Vietnamese, một cộng đồng người Việt năm châu đến từ đa dạng chuyên ngành, thành công đồng nghĩa với việc dẫn dắt thế hệ tiếp theo chạm tới thành công như cách gia đình họ đã làm cho họ.
Trong bối cảnh thế giới hiện nay, hơn bao giờ hết, chúng ta đang phải đối mặt với những thử thách làm bó hẹp năng lực cá nhân. Dẫu việc kết nối giữa các thế hệ chưa bao giờ là đơn giản, nhưng đây là điều quan trọng đòi hỏi những người Việt ở khắp nơi cần tạm gác sang bên những khác biệt về văn hóa để cùng chung tay chung sức sẻ chia.
Mặc dù Mai và Quang chưa từng gặp nhau ngoài đời thật, điều đó không cản trở họ và các nhà đồng sáng lập khác trong việc xây dựng một đội ngũ tình nguyện viên đầy nhiệt huyết, với sứ mệnh kết nối những người Việt năm châu đang tìm tòi phát triển sự nghiệp bản thân. Họ chung vui và chia sẻ thành công của mỗi thành viên qua các bài viết, các chuyên đề thu âm phát sóng (podcast), hay các buổi tụ họp trực tuyến.
Thực hiện cuộc phỏng vấn này từ văn phòng của mỗi nhà sáng lập ở Berlin và London, Mai và Quang hồi tưởng lại câu chuyện khởi đầu của OV, chia sẻ suy nghĩ về tố chất khởi nghiệp ‘bẩm sinh' của người Việt, và lý giải tại sao tương lai nằm trong tay những người biết đặt niềm tin vào giấc mơ của họ.
Xuất phát điểm của Overseas Vietnamese như thế nào?
Quang: OV khởi nguồn từ mong ước cá nhân của tôi nhằm xây dựng một mạng lưới chuyên ngành cho riêng mình. Trước khi bước chân vào ngành đầu tư mạo hiểm (venture capital industry), vốn rất gian nan để tiếp cận, tôi nhận ra đây là một ngành phụ thuộc chủ yếu vào việc xây dựng mối quan hệ. Để có một công việc trong ngành đầu tư mạo hiểm, tôi biết mình cần phải kết nối với đúng người.
Tôi bắt đầu tìm kiếm các mạng lưới sẵn có, đặc biệt là cho các nhà khởi nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, các mạng lưới mà tôi tìm thấy hoặc tập trung vào ngành nghề khác, hoặc nhắm tới một nhóm đối tượng khác, hoặc đã không còn hoạt động. Do đó, tôi này ra ý nghĩ, tại sao mình không tự thiết lập cộng đồng cho mình, một cộng đồng hướng tới hàng triệu người Việt hải ngoại (Việt kiều) giống như mình.
Tôi bèn truy cập vào LInkedIn để tạo nhóm và gửi lời mời đến hết thảy người Việt ở khắp mọi nơi. Trong quá trình ấy, tôi nhận được một tin nhắn cá nhân từ Mai. Chúng tôi bắt đầu trao đổi qua lại, hẹn gặp trên mạng, và ngay lập tức ‘ăn rơ' với nhau. Mai và tôi cùng chia sẻ mong muốn đưa cộng đồng người Việt tiến lên phía trước. Việc gặp được Mai là giây phút sang trang, đánh dấu cuộc chuyển mình của OV từ hướng địa phương cục bộ sang quốc tế hoá.
Mai: Trong thời gian cách ly xã hội, tôi bắt đầu một dự án nhỏ có lên nhóm Dragon Fruit Collective với hy vọng tái kết nối với cội rễ của mình. Trong khi tìm kiếm các cộng đồng tương tự trên mạng nơi sẻ chia những câu chuyện về danh tính Việt, tôi tìm thấy OV (ở tận trang 10 của Google!). Tôi ngạc nhiên thấy rằng anh chị em họ của tôi đã là thành viên nhóm, trong khi tôi không hề hay biết. Tôi lập tức gửi tin nhắn cho Quang và đó là cách mà chúng tôi kết nối với nhau.
Các bạn trông đợi điều gì từ OV?
Sứ mệnh của chúng tôi là nuôi dưỡng và nâng tầm phát triển bản thân và sự nghiệp cho người Việt hải ngoại. Chúng tôi muốn góp phần mở rộng tầm hiểu biết của các thành viên về thế giới, cũng như thắt chặt mối dây giữa người Việt với nhau, bất kể dị biệt văn hóa. Chúng tôi là thế hệ đầu tiên có thể ‘hòa âm' theo cách này.
Chúng ta có thể đi xa hơn nhiều nếu có tinh thần tương trợ. Điều quan trọng cần làm là chúc mừng những bước tiến thành công của người Việt mình thông qua những câu chuyện kể. Dần dà, chúng tôi hy vọng sẽ tạo ra một nếp văn hóa ‘tương hỗ', đồng thời khuyến khích tinh thần cho đi những gì mình đã nhận, nhất là với những người thiếu thốn cơ hội hơn so với chúng ta.
Một phần sứ mệnh khác của chúng tôi là thay đổi diện mạo quốc tế của người Việt Nam. Chúng ta là một dân tộc kiên cường với nền văn hóa độc đáo. Bản tính Việt Nam cần được nhìn nhận như một nét tính cách thiết yếu dẫn đến thành công.
Việc vận hành nội bộ của OV diễn ra như thế nào?
Đội ngũ chúng tôi gồm hơn 30 tình nguyện viên, luôn luôn tìm kiếm những cách thức để kết nối cộng đồng. Nhóm LinkedIn của chúng tôi có hơn 6,000 thành viên và có lẽ sẽ cán mốc 10,000 trong năm sau. Tuy nhiên, do mọi người chủ yếu coi LinkedIn như một công cụ tìm kiếm việc làm, chúng tôi cũng đã mở thêm kênh giao tiếp trên hệ thống Slack. Việc tạo ra không gian thoải mái cho cộng đồng là điều chúng tôi luôn ưu tiên.
Chúng tôi kết nối mọi người thông qua 3 mảng chính: ngành nghề, vị trí địa lý, và sở thích chung bên ngoài công việc. Chúng tôi cũng có các phần tố khác như thành viên của tuần, chuyên mục phát sóng (podcast series), bài viết hàng tháng, và thư ngỏ (newsletter).
Chúng tôi còn thiết lập cả một ‘bà mối' ảo giúp ghép đôi mọi người mỗi tuần để hẹn nhau gặp gỡ qua mạng, xuyên biên giới và múi giờ, tạo điều kiện cho các thành viên hiểu về nhau rõ hơn cả về mặt công việc lẫn đời sống cá nhân.
OV giao hòa công việc và cuộc sống thường ngày của các bạn như thế nào?
Mai: Tôi bắt đầu công việc ở Google với mong muốn chuyển hoá nguồn tài nguyên của công ty thành thay đổi tích cực trong xã hội, và mới chuyển sang bộ phận Trách nhiệm Công nghệ số (Digital Responsibility) của Google ở Anh. Vì chủ yếu làm việc với các tổ chức phi chính phủ (NGO), nên việc thay đổi xã hội là điều tôi luôn ghi nhớ; đây cũng là lý do OV ra đời. Tôi là một người kiến tạo cộng đồng, thế nên tôi muốn kết hợp việc xây dựng cộng đồng vào tiến trình tích cực hóa xã hội trong một dự án dành cho người Việt Nam.
Quang: Tôi hiện đang làm việc trong ngành đầu tư mạo hiểm, và việc luôn có một hệ thống dữ liệu cập nhật về việc ai cần kết nối với ai là điều tối cần thiết. Xây dựng một cộng đồng cũng tương tự như vậy. Tôi thích gặp gỡ những người mới, và có thể tự tin nhận định rằng chưa ở đâu mà tôi được gặp nhiều người truyền cảm hứng như ở OV. Cộng đồng này và sứ mệnh của nó đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc đời tôi.
Đâu là những thế mạnh của cộng đồng chuyên ngành người Việt mà các bạn đã nhận thấy?
Tinh thần khởi nghiệp là một phần tính cách nền tảng của người Việt. Chúng ta luôn sở hữu đam mê khởi nghiệp và đầu óc kinh doanh. Chúng ta làm được việc vì lịch sử buộc chúng ta phải trụ vững trước sóng gió; bản tính ấy đã được ‘di truyền' đến thế hệ bây giờ.
Điều quan trọng nằm ở tinh thần gan góc và thức thời của chúng ta; điều này đặc biệt đúng với phụ nữ Việt Nam. Họ quả thực đáng nể. Xét về cá nhân, tôi không than phiền hay tự cảm thấy tội nghiệp cho mình. Chúng ta là một dân tộc ‘hàng đầu đi trước'; ngay cả trong gian khó, chúng ta vẫn tính toán và đón đầu thử thách. Chúng ta đấu tranh vì bản thân và vì gia đình của mình.
Các bạn có những lời khuyên nào cho thế hệ người Việt trẻ hơn?
Cho dù mang trong mình bộ mã gen ‘khởi nghiệp', thế hệ người Việt trẻ hơn hiện nay vẫn chưa dấn thân đủ vào con đường này. Nếu bạn sinh ra trong một gia đình đã hy sinh nhiều thứ để bạn được học hành tử tế, bạn thường hay lựa chọn những ngành nghề có phần ổn định hơn.
Nhưng chúng ta cần phải mạo hiểm hơn nữa; đó là một phần cá tính của chúng ta. Chúng ta không thể chùn bước trước suy nghĩ tự dựng xây cái gì cho mình hoặc theo đuổi công việc trong những ngành sáng tạo, ấy là nếu chúng ta muốn trở thành hình mẫu cho các thế hệ mai sau. Nếu chúng ta không dấn bước vào những ngã rẽ sự nghiệp này, sẽ mất ít nhất một thế hệ nữa thì chúng ta mới có thể vươn lên trong các ngành nghề ‘thưa người' kể trên.
Chúng tôi muốn kiến tạo một xã hội người Việt nơi các cá nhân dám ước mơ, nơi chúng ta ngừng so sánh mình theo quy chuẩn phương Tây, hay nghĩ rằng mình thấp kém chỉ vì chúng ta lớn lên trong một văn hóa khác hay vì vẻ ngoài khác biệt.
Đây cũng là lý do vì sao Overseas Vietnamese luôn chú trọng vào câu chuyện của các nhà khởi nghiệp người Việt trong các bài viết cũng như podcast. Chúng tôi hiện diện nhằm nuôi dưỡng sự tự tin mà người Việt cần để theo đuổi những giấc mơ lớn lao của mình. Chúng tôi vinh danh những ai đạt đến thành công bất kể gian nan thử thách. Những câu chuyện của người Việt mình xứng đáng được kể và trân trọng.