Những bài hát gần đây của Đen gồm Mang tiền về cho mẹ, See Tình (góp giọng với Hoàng Thùy Linh) và Đi trong mùa hè đều gây ra tranh cãi trong dư luận. Một nhóm tung hô hết lời. Một nhóm khác vùi dập không thương tiếc.
Nhưng ở bài viết này tôi không đi sâu vào câu chuyện âm nhạc gây tranh cãi của Đen ở hiện tại. Thay vào đó là một cái tên khác, nữ ca sĩ nhạc sĩ người Mỹ - Lana Del Rey. Cô từng cùng lúc chịu nhiều chỉ trích và tán dương từ truyền thông và công chúng.
Vậy cô đã làm gì khi bị chỉ trích? Cô đã làm gì để vượt qua và khẳng định tài năng âm nhạc của mình?
Luôn là chính mình
Một thập kỷ trước, Lana Del Rey xuất hiện trên thị trường âm nhạc Mỹ. Chỉ với MV Video Games tự cắt ghép, cô nổi như cồn trên YouTube. Album đầu tay Born to Die của cô bán đắt như tôm tươi. Năm 2012, cái tên Lana Del Rey được tìm kiếm nhiều bậc nhất trên Internet. Một loạt tước danh cũng được quàng vào nữ nghệ sĩ trẻ: nữ hoàng dòng nhạc sadcore, sầu nữ của Hollywood.
Nhưng đó chỉ là một phần trong toàn bộ câu chuyện vào thời điểm đó. Lana Del Rey còn bị chê bai và chỉ trích không ngớt lời.
Về âm nhạc, cô bị gán cho tội danh vay mượn, đạo nhái. Về câu chuyện trong sáng tác, cô bị cho là tiêu cực, yếu đuối, ủy mị không hợp với hình tượng phụ nữ đương thời, phải tự chủ và mạnh mẽ. Và về giọng hát, cô bị đánh giá thấp và bảo chứng là màn trình diễn tệ nhất trong lịch sử Saturday Night Live.
Tóm lại là, Lana Del Rey bị gán nhãn là một kẻ bất tài vô dụng. Cô bị đồng nghiệp chê bai, truyền thông xỉa xói, một bộ phận khán giả quay lưng. Ấy vậy mà, cô vẫn có màn debut thành công cả về danh tiếng (lẫn tai tiếng) và thương mại vô tiền khoáng hậu trong lịch sử nhạc pop.
Đến album thứ 2, Ultraviolence, Lana Del Rey còn bị tẩy chay và lên án kịch liệt hơn trước. Từ việc tự vẽ ra hình tượng bản thân là một cô gái trẻ đẫm dục tình mà ủy mị, nay cô cả gan tự hào hát về tình yêu những người đáng tuổi cha chú (sugar daddy), lợi dụng đàn ông để tiến thân. Không những thế, cô còn mở miệng tự hào hát về mối quan hệ độc hại, những người tình bạo hành mà cứ ngỡ là đang được hôn.
Mọi mặt trận đều chống lại Lana Del Rey, hòng không cho một cô ca sĩ "tóc vàng hoe, não chích chòe" tiếp tục sáng tác, ca hát. Nhưng tên tuổi của Lana Del Rey vẫn cứ lên như diều gặp gió. Fan đánh giá Ultraviolence là huyền thoại, lọt top 1 Billboard tại Mỹ và có doanh số đáng nể.
Khi bị chỉ trích, Lana Del Rey đã làm gì? Lana Del Rey chọn đối mặt, bị sang chấn và rồi tiếp tục sáng tạo bởi ước mơ lớn nhất của cô là trở thành nhà thơ vĩ đại. Và còn bởi vì, di sản cô muốn để lại chính là biến cuộc đời mình thành một tác phẩm nghệ thuật.
Bị chỉ trích giọng hát, cô sẵn sàng đăng màn trình tệ hại lên kênh YouTube chính thức. Bị chỉ trích là âm nhạc không nữ quyền, cô thẳng thắn nói, cô không phải là nhà nữ quyền. Sống dưới những lời chê bai, cô biến sáng tạo âm nhạc là đòn đáp trả.
Trên thực tế, Lana Del Rey là một người phụ nữ đầy bản lĩnh trong âm nhạc. Cô không hề phủ nhận những sáng tạo nghệ thuật mà cô làm ra. Lana Del Rey luôn là chính mình và không một chút hổ thẹn với những ca từ và bài hát do chính cô nhào nặn.
Thay đổi góc nhìn và không ngừng sáng tạo
Lana Del Rey dù có những sang chấn nhưng đã chuyển hóa nó vào lao động sáng tạo. Tuy nhiên, càng về sau dù vẫn là con người trung thực trong âm nhạc nhưng đã thay đổi góc nhìn và cách truyền tải các thông điệp.
Và thế là, cô càng tạo ra những tác phẩm xuất sắc không ngờ đến. Từ album Honeymoon đến Lust for Life và đỉnh cao là Norman Fucking Rockwell!, Lana Del Rey đã tạo ra một trong những album hay nhất thập niên 2010.
Album Norman Fucking Rockwell nằm trong top 3 album của năm 2019 trên nhiều tờ báo và tập san chuyên ngành. Album này cũng mang về cho Lana Del Rey 2 đề cử quan trọng tại Grammy là Album của năm và Ca khúc của năm. Dù ra về trắng tay nhưng có sao, Lana Del Rey đã được cả truyền thông, công chúng và Viện Hàn lâm âm nhạc Hoa Kỳ ghi nhận sau 1 thập kỷ.
Năm 2021, cô cho ra mắt 2 đĩa nhạc liên tiếp là Chemtrails Over The Country Club và Blue Banisters. Có thể nói, sức sáng tạo của Lana Del Rey là không tưởng. Chỉ trong 10 năm từ 2012 - 2022, cô liên tiếp ra mắt 8 album và nhiều dự án nhạc phim, cũng như hợp tác với nghệ sĩ khác.
Và sau 10 năm (và tiếp tục) cống hiến âm nhạc, Lana Del Rey đã được tờ Variety vinh danh là Nghệ sĩ của thập kỷ, một giải thưởng danh giá. Trước đó, công chúa nhạc pop Taylor Swift khen ngợi hết lời Lana Del Rey trong một bài phát biểu khi cô lên nhận giải Người phụ nữ trong âm nhạc của năm của tờ Billboard.
"Bạn biết đó, tôi học được sự khác biệt giữ những nghệ sĩ sáng tạo trong môi trường thế này. Những người mà để sự chỉ trích đánh họ gục ngã và những người vẫn tiếp tục làm ra nghệ thuật."
Tôi đã chứng kiến một trong những nghệ sĩ yêu thích của tôi thập kỉ này, Lana Del Rey, bị chỉ trích một cách thô bạo trong thời điểm khởi đầu sự nghiệp. Và rồi từ từ, nhưng chắc chắn, cô biến thành nghệ sĩ ảnh hưởng nhất của làng nhạc pop, theo ý kiến của tôi.
Giọng hát của cô ấy, lời nhạc, cái chất nghệ sĩ của cô ấy, chúng đã vang vọng và xuất hiện trong mọi ngóc ngách của âm nhạc. Và năm nay, album tuyệt vời của Lana được đề cử Album của Năm tại Grammy vì cô ấy vẫn tiếp tục làm nghệ thuật.
Ví dụ này truyền cảm hứng cho tất cả chúng ta, rằng là để tiến về phía trước thì chúng ta cần phải cố gắng. Rằng chúng ta không nên để những trở ngại như sự chỉ trích làm chậm cái việc sáng tạo của chúng ta.
Nếu chỉ vì những nhận định chống đối, những bình luận tiêu cực, Lana Del Rey đã sớm gục ngã trong ngành công nghiệp giải trí Mỹ và thế giới. Nhưng xin được nhắc lại lời Lana từng nói, đời cô chẳng là gì ngoài biến nó thành nghệ phẩm.
"Hãy làm nghệ thuật đẹp"
Làm nghệ thuật đẹp. - Tôi nghiêm túc đấy.
Chồng mình phải tranh cử với một chính trị gia? - Làm nghệ thuật đẹp.
Chân bị bóp gãy và bị cắn nát bấy bởi một con mãng xà đột biến? - Làm nghệ thuật đẹp.
Bị bên thu thuế IRS săn đuổi? - Làm nghệ thuật đẹp.
Mèo nhà nổ tung? - Làm nghệ thuật đẹp.
Một kẻ nào đó trên Internet bảo rằng những gì bạn làm thật là ngu xuẩn và độc ác hay mọi thứ đều đã được làm hết từ lâu rồi? - Làm nghệ thuật đẹp.
Đó là lời phát biểu của nhà văn, nhà biên kịch Neil Gaiman tại lễ tốt nghiệp năm 2012 của Trường đại học Nghệ thuật (University of the Arts) Mỹ. Điều thẳm sâu mà Gaiman truyền cảm hứng, chính là việc hãy làm nghệ thuật đẹp, dù thế nào đi nữa.
Và Lana Del Rey là minh chứng rõ nhất cho tuyên ngôn nghệ sĩ này. Nghệ sĩ sống đúng với con người mình và thông điệp mà họ muốn truyền tải, họ mới có thể tạo ra nghệ thuật đẹp. Cùng với thời gian, tác phẩm sẽ được thăng hoa và được công chúng nhìn ra vẻ đẹp đích thực của nó.