Lần đầu tiên chúng tôi gặp Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam - ông Dan Kritenbrink, là vào một ngày đẹp trời của tháng Một. Đại sứ Kritenbrink là nhân vật quan trọng nhất trong mối quan hệ Hoa Kỳ - Việt Nam. Những tưởng cuộc gặp gỡ một nhân vật cấp cao như vậy sẽ căng thẳng, nhưng không ngờ đây lại là trải nghiệm thú vị nhất mà chúng tôi từng có.
Thay vì một buổi họp trang nghiêm tại Đại sứ quán Hoa Kỳ với những cuộc thảo luận dài bất tận về thương mại và chính trị, chúng tôi may mắn có cơ hội gặp và cùng ông trò chuyện trong môi trường vô cùng thoải mái, với những câu chuyện âm nhạc...
Chúng tôi cùng Đại sứ Kritenbrink dạo bước trên những con phố cổ kính của Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, dừng chân tại Hồ Hoàn Kiếm và Bưu điện Trung tâm Sài Gòn, thưởng thức những ly cà phê vỉa hè và nhiệt tình “hát rap” cùng Wowy - một trong những rapper “khởi xướng” nền âm nhạc underground Việt Nam.
Khoảnh khắc đáng nhớ này nên được nhắc đến trong lịch sử mối quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ. Suốt 3 năm qua, Việt Nam đã trở nên thân thuộc với Đại sứ Kritenbrink như chính quê hương ông. Ông cũng để lại cho nơi đây một di sản vô giá, và cả “tài năng âm nhạc” (với một music video được Vietcetera tiết lộ).
Tranh thủ giờ nghỉ giữa các cảnh quay, Vietcetera đã cùng Đại sứ Kritenbrink ôn lại những kỷ niệm đáng nhớ, những kinh nghiệm để đời và niềm tự hào của ông trong nhiệm kỳ tại Việt Nam.
Trải nghiệm của ông ba năm qua như thế nào trong vai trò cầu nối giữa Hoa Kỳ và Việt Nam?
Quan hệ đối tác toàn diện Hoa Kỳ - Việt Nam ngày nay là tuyệt vời cả theo chiều rộng và chiều sâu. Chúng ta hợp tác chặt chẽ về mọi mặt: an ninh, thương mại, giáo dục, giải quyết hậu quả chiến tranh, năng lượng, y tế và nhiều lĩnh vực khác nữa. Chúng tôi cam kết vì một Việt Nam vững mạnh, độc lập và thịnh vượng.
Trong nhiệm kỳ Đại sứ của tôi, Hoa Kỳ và Việt Nam đã đạt nhiều mốc quan trọng. Trong khuôn khổ cuộc phỏng vấn, tôi muốn nêu bật ba điều mà tôi vô cùng tự hào khi được tham gia:
- Trước tiên, tôi muốn nhấn mạnh sự hợp tác của chúng ta trong việc giải quyết các thách thức về an ninh. Để xem Việt Nam đã trở thành một đối tác đáng tin cậy như thế nào, bạn không cần tìm kiếm xa xôi, đó là việc Việt Nam đăng cai tổ chức thành công Hội nghị Thượng đỉnh giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch CHDCND Triều Tiên Kim Jong Un vào tháng 2 năm 2019 tại Hà Nội. Chúng tôi tiếp tục đầu tư đáng kể vào năng lực quốc phòng của Việt Nam, bao gồm năng lực hàng hải, nhằm thúc đẩy lợi ích chung của chúng ta đối với tự do hàng hải và giải quyết hòa bình các tranh chấp phù hợp với luật pháp quốc tế. Trong nhiệm kỳ của mình, tôi đã vui mừng chào đón hai tàu sân bay của Hải quân Hoa Kỳ đến Việt Nam. Những chuyến thăm tàu này không chỉ là biểu tượng cho hợp tác an ninh của chúng ta mà còn là cơ hội cho các thủy thủ Mỹ gặp gỡ những người Việt trẻ tuổi và trải nghiệm nền văn hóa năng động của Việt Nam.
- Thứ hai, thật tuyệt vời khi chứng kiến sự ra đời của Đại học Fulbright Việt Nam, một trường đại học tiên tiến được hỗ trợ bởi chính phủ của cả hai nước. Đại học Fulbright Việt Nam có một số sinh viên ấn tượng nhất mà tôi từng gặp và tôi tin rằng những sinh viên này sẽ tiếp tục làm được những điều đáng kinh ngạc! Tôi thực sự vui mừng khi vào tháng 7 năm 2020, chính phủ hai nước đã ký thỏa thuận thực thi để đưa những tình nguyện viên đầu tiên của Tổ chức Hòa bình Hoa Kỳ đến Việt Nam vào năm 2022. Các tình nguyện viên của Tổ chức Hòa bình sẽ dạy tiếng Anh trong các lớp học Việt Nam và quan trọng hơn là xây dựng quan hệ nhân dân vững mạnh giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.
- Thứ ba, tôi tự hào vì trong thời gian đầy thử thách này, Hoa Kỳ và Việt Nam đã sát cánh bên nhau cùng đối phó COVID. Hợp tác y tế giữa Hoa Kỳ - Việt Nam là một trong những điểm sáng nhất trong quan hệ hai nước. Hoa Kỳ đã đóng góp hơn 13 triệu đô la và tặng 100 máy thở để hỗ trợ cuộc chiến chống COVID-19 của Việt Nam và giúp phục hồi kinh tế. Đồng thời, tôi rất xúc động khi chính phủ Việt Nam, các cá nhân, doanh nghiệp và các tổ chức Việt Nam đã quyên góp hơn 3,5 triệu thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) để giúp đỡ người Mỹ trong cuộc chiến chống COVID-19. Những khoản quyên góp này đã cứu sống nhiều người ở Hoa Kỳ. Chúng tôi sẽ mãi mãi biết ơn vì điều này.
- Thứ tư, tôi tự hào đã tham gia một số sự kiện thúc đẩy hòa giải giữa hai nước, bao gồm chuyến viếng thăm Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn và cầu Hiền Lương ở Quảng Trị, dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang liệt sĩ TP Thành phố Hồ Chí Minh, Cầu Hàm Rồng ở Thanh Hóa và nghĩa trang Biên Hòa (Bình An). Thúc đẩy hòa giải và tình hữu nghị giữa hai dân tộc và nỗ lực khắc phục những hậu quả chiến tranh có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với tôi.
Tôi tin tưởng rằng quan hệ đối tác Hoa Kỳ - Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển trong năm mới Tân Sửu. Tôi rất lạc quan về tương lai của chúng ta!
Trước khi rời Việt Nam, ông có chia sẻ gì với người dân Việt Nam?
Nhiều người nhìn vào mối quan hệ Hoa Kỳ - Việt Nam và gọi sự tiến triển này là một điều kỳ diệu! Sự tiến bộ chung của chúng ta thực sự rất ấn tượng, nhưng đó không phải là một phép màu hay sự tình cờ, như Đại sứ Hoa Kỳ đầu tiên tại Việt Nam Pete Peterson đã dạy tôi. Tất cả những thành tựu chúng ta đạt được đều dựa trên nền tảng những công việc cần mẫn của những người đi trước. Đó là kết quả của nhiều thập kỷ nỗ lực từ cả hai quốc gia. Mỗi ngày, chúng ta đang làm việc cùng nhau vì mục tiêu và lợi ích chung. Ngày nay, chúng ta là những đối tác đáng tin cậy với tình hữu nghị xây dựng trên sự tôn trọng và tin cậy lẫn nhau, bao gồm tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và hệ thống chính trị của nhau.
Những thành tựu đáng kinh ngạc mà tôi nêu ra ở trên là không thể hình dung được 25 năm trước. Việc chúng ta kỷ niệm một phần tư thế kỷ quan hệ ngoại giao là bằng chứng cho thấy chúng ta không cam chịu lặp lại những sai lầm của quá khứ. Chúng ta có thể vượt qua sự thù ghét, ngờ vực và cay đắng và thay thế bằng sự tin tưởng, tôn trọng và tình bạn. Hoa Kỳ và Việt Nam đã chứng minh rằng các cựu thù có thể trở thành đối tác đáng tin cậy. Thành tựu đó quan trọng đối với chúng ta bao nhiêu thì cũng là bài học sâu sắc cho toàn thế giới bấy nhiêu.
Ông có lời khuyên gì cho Đại sứ tiếp theo của Hoa Kỳ tại Việt Nam về những điều không nên làm?
Tôi không nghĩ Đại sứ mới sẽ cần lời khuyên của tôi. Việt Nam là một đối tác cần thiết và quan trọng trong khu vực cũng như trên toàn cầu và tôi tin rằng Tổng thống Biden sẽ bổ nhiệm một chuyên gia thực thụ làm Đại sứ tiếp theo tại Việt Nam. Lời khuyên duy nhất của tôi là hãy tận hưởng từng khoảnh khắc tại đất nước xinh đẹp này; đối với tôi, đây thực sự là công việc tuyệt nhất trên thế giới.
Hoa Kỳ đang bắt đầu một chính quyền mới. Theo ông, sự thay đổi này có tác động gì đến quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ?
Mỗi chính quyền mới thực hiện thay đổi và điều chỉnh là điều bình thường. Tuy nhiên, tôi kỳ vọng rằng các bạn sẽ tiếp tục thấy mối quan hệ của chúng tôi với Việt Nam rất liên tục, vì lợi ích của Hoa Kỳ trong khu vực là lâu dài và bền bỉ. Chúng tôi vẫn cam kết vì hòa bình và thịnh vượng trên khắp Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Về quan hệ song phương, Hoa Kỳ vẫn cam kết thực hiện quan hệ đối tác toàn diện mà chúng ta đã xây dựng trong 25 năm qua. Mối quan hệ của chúng tôi với Việt Nam nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ lưỡng đảng. Mục tiêu của chúng tôi là hỗ trợ sự phát triển của một Việt Nam mạnh mẽ, thịnh vượng và độc lập. Nói cách khác, Việt Nam thành công cũng là lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ. Bởi vì Hoa Kỳ tin rằng chúng ta an toàn và thịnh vượng hơn khi làm việc cùng với các đối tác thành công, mạnh mẽ và có chí hướng như Việt Nam để thúc đẩy các lợi ích chung của hai quốc gia nhằm tạo ra một khu vực tự do và cởi mở mà tất cả chúng ta đều muốn sống.
Nếu một ngày nào đó ông đưa Tổng thống Joe Biden đến Việt Nam, ông sẽ dẫn ông ấy đến những nơi nào? Ông muốn tổng Thống Biden thử món ngon địa phương nào trước?
Có rất nhiều địa điểm đẹp và quan trọng ở Việt Nam, thật khó để giới thiệu chỉ một nơi! Tôi đã được chiêm ngưỡng nhiều cảnh đẹp và gặp gỡ nhiều người Việt Nam rất đáng mến, từ những thành phố nhộn nhịp như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, đến vùng đồi núi miền Bắc Việt Nam, từ đồng bằng sông Cửu Long và sông Hồng màu mỡ đến những bãi biển tuyệt đẹp. Và bao nhiêu món ngon… mỗi khi bước lên bàn cân, tôi lại nhớ món ăn Việt Nam ngon như thế nào!
Cá nhân ông thích điều gì của Tết Việt Nam?
Đây là cái Tết thứ tư của tôi ở Việt Nam, và tôi luôn yêu thích thời điểm này trong năm. Tôi thích Tết vì đây là cơ hội để chúng ta sống chậm lại, kết nối với những người thân yêu và suy ngẫm về một năm đã qua trong khi hướng về tương lai. Trong dịp Tết, chúng ta nghĩ về những gì quan trọng nhất đối với mỗi người.
Tôi đã cảm nhận được sự náo nức chờ đón Tết trong khu phố nơi tôi ở - người ta chở quất và đào trên xe máy, khắp nơi trang hoàng rực rỡ, khiến những con phố, cửa hàng và nhà cửa tươi vui. Bạn có thể cảm nhận không khí Tết đang cận kề.
Tôi cố gắng đón Tết như người Việt Nam trong thời gian ở đây. Năm đầu tiên, tôi học gói bánh chưng với nghệ nhân Ánh Tuyết tại nhà. Một năm khác, tôi đến vườn đào, chọn cho gia đình một cành đào và học cách ghép cành tạo thế với các chuyên gia. Năm 2019, tôi thả cá chép ở chùa Kim Liên gần Hồ Tây Hà Nội và cũng có cơ hội song ca một bài hát xuân với ca sĩ Tùng Dương. Năm nay, như các bạn đã biết, tôi muốn khám phá khả năng âm nhạc tiềm ẩn của bản thân nên quyết định thực hiện một video rap Tết. Hy vọng rằng bài rap ra mắt này sẽ một thành công! Các bạn chờ đón sản phẩm âm nhạc này trên https://www.facebook.com/useosystemyhanoi và https://www.facebook.com/USConsulateHCMC nhé. Và tôi nóng lòng được ăn nhiều bánh chưng trong dịp Tết! Tôi mê bánh chưng!
Như ông vừa nhắc, mới đây ông đã làm một điều mà có lẽ chưa từng có Đại sứ nào từng làm trước đây - hát rap! Hãy kể cho chúng tôi nghe trải nghiệm này như thế nào?
Đó là một trải nghiệm tuyệt vời, dù cũng hơi lo lắng một chút! Tôi rất vui khi thấy nhạc rap đã trở nên phổ biến như thế nào ở Việt Nam trong vài năm qua, và âm nhạc của các nghệ sĩ như Wowy, Suboi, Binz và những người khác đang truyền cảm hứng đến nhiều người. Những nghệ sĩ này đã sử dụng một thể loại âm nhạc xuất xứ từ nước Mỹ và diễn giải theo trải nghiệm của người Việt để tạo ra thứ âm nhạc tuyệt vời mà chúng ta nghe trên radio và internet. Tôi phải thừa nhận đó là lần đầu tiên tôi hát rap, nhưng Wowy là một huấn luyện viên tuyệt vời. Bây giờ tôi đang chờ xem Rap Việt đã sẵn sàng mời tôi vào mùa 2 chưa. Cảm ơn bạn!