Với phần lớn thời gian ở nhà lướt mạng xã hội, bạn sẽ gặp không ít những bài báo thúc giục việc phải tranh thủ thời gian này đạt được những mục tiêu mới. Bạn bè thi nhau đăng bài khoe “thành tích” mùa giãn cách, có người học được ngôn ngữ mới, có người nấu nướng lên tay, người khác lại giảm được vài ký…
Và rồi bạn cảm thấy việc mình không có gì “mới” là một cái tội, rằng bạn đã lãng phí quãng thời gian nghỉ dịch. Đây chính là biểu hiện của productivity porn hay productivity pressure, tạm dịch là “áp lực năng suất”.
Productivity porn là gì?
Đây là cách gọi để chỉ những bài báo, sách vở với nội dung giúp tăng cường năng suất. Con người luôn khát khao thành công, vì vậy khi thấy những bài viết về chủ đề năng suất, họ thường vào xem ngay tức thì. Điều này giống như cách phim porn luôn hấp dẫn những cú click chuột ngay khi nó xuất hiện trên màn hình máy tính.
Nguyên nhân dẫn đến productivity porn?
Trước dịch bệnh, áp lực năng suất vốn đã là điều thường gặp trong văn hóa doanh nghiệp. Ai cũng chạy đua để hoàn thành KPI được giao, thậm chí vượt chỉ tiêu nếu muốn thăng tiến trong công việc.
Đến khi COVID-19 ập tới, khái niệm “thời gian” lại càng bị lu mờ. Bình thường bạn cần thời gian di chuyển từ nhà đến trường học hoặc công sở, chưa kể kẹt xe. Ai đã có con thì phải đưa con đi học, đi chơi…gần như kín lịch trình hàng ngày. Giờ đây khi tất cả phải ngồi ở nhà, vô hình trung bạn không còn lý do để nói “tôi không có thời gian” nữa.
Một yếu tố thứ ba chính là mạng xã hội. Khi không thể ra ngoài thường xuyên, mạng xã hội trở thành kênh chính giúp ta cập nhật tình hình bạn bè và cuộc sống bên ngoài. Khi một hoặc nhiều người bạn “share” thành tích họ đạt được lên mạng, áp lực năng suất cũng dễ dàng tiếp cận chúng ta hơn. Nhờ sức mạnh của mạng xã hội, nó đã được bình thường hóa.
Tất cả những yếu tố trên cùng tạo ra một quan niệm: Năng suất trong mùa dịch là cần thiết. Những ai không năng suất, không đạt được mục tiêu gì khi có nhiều thời gian nghỉ dịch thì là lỗi của họ.
Vì sao productivity porn là con dao hai lưỡi?
Về mặt tích cực, productivity porn giúp chúng ta tận dụng khoảng thời gian nghỉ dịch một cách hợp lý thay vì ngồi chơi game hoặc cày phim suốt ngày. Tuy nhiên, nó lại bỏ qua những yếu tố khách quan tác động đến năng suất làm việc của con người.
Chỉ cần vừa làm việc, vừa trông con hoặc gần nhà có công trường gây ồn là năng suất của bạn đã giảm đi đáng kể. Ngoài ra, những người gặp vấn đề về sức khỏe tinh thần hay mắc chứng khó đọc, tăng động giảm chú ý (ADHD) sẽ càng gặp thêm nhiều trở ngại.
Năng suất là thước đo tiêu chuẩn để đánh giá cách vận hành của một cỗ máy. Nhưng liệu nó có đo đếm được khả năng của một con người, đặc biệt trong một cuộc khủng hoảng toàn cầu như hiện nay?
Nên làm gì để đối phó với productivity porn?
Xác định điều gì là quan trọng
Khác hẳn với 3 đợt dịch trước, biến chủng Delta gây nhiều khó khăn trong công tác dập dịch lần này. Nếu việc đối mặt với sự bất ổn & lo lắng hàng ngày đã đủ khiến bạn mệt mỏi, thì bạn có thật sự phải làm nhiều việc khác chỉ để lấp kín thời gian ở nhà không?
Giống như một ly nước khi đã đầy thì chỉ cần thêm một giọt, nó cũng sẽ tràn ly. Một số người thấy hưng phấn hơn khi học một ngôn ngữ mới, số khác lại thích thư giãn với thủ công hoặc nấu nướng. Tuy vậy, nếu không có hứng thú với những hoạt động trên, bạn chỉ cần chơi với thú cưng, đọc sách hoặc uống trà là ổn rồi.
Mỗi người có cách riêng để “sống” qua mùa dịch. Việc nghỉ ngơi để tái tạo năng lượng thực tế cũng quan trọng không kém gì việc cố gắng năng suất trong thời kỳ này.
Đặt mục tiêu làm việc hợp lý
Để đảm bảo năng suất làm việc tại nhà mùa dịch, việc đặt ra những mục tiêu hợp lý là rất quan trọng. Bạn có thể áp dụng những cách sau để tăng hiệu quả làm việc trong thời gian giãn cách:
- Chia mục tiêu hàng tuần vào 2 cột “việc phải làm” và “việc nên làm”, sau đó ẩn cột “nên làm” đi cho đến khi bạn hoàn thành các đầu việc ở cột “phải làm”. Cách này sẽ giúp bạn xác định tính cấp bách của từng việc và hoàn thành những việc quan trọng trước.
- Cùng chia sẻ với bạn bè, người thân về mục tiêu từng tuần và những gì mình đã làm được. Như vậy bạn sẽ luôn có một người đồng hành, từ đó bớt đi cảm giác cô đơn do giãn cách.
- Sử dụng những chiến lược như Pomodoro để tăng hiệu quả làm việc từ xa, khi ranh giới giữa nhà ở và công sở trở nên khó phân biệt.
Thay đổi cái nhìn về làm việc năng suất
Chúng ta đang sống trong một thời kỳ khủng hoảng, vì vậy những quan điểm được công nhận rộng rãi trong thời kỳ bình thường cũng nên được xem xét lại trong giai đoạn bất thường này. Áp lực năng suất cũng là một trong số đó.
Bạn không cần cố gắng lấp đầy khoảng thời gian trống ở nhà chỉ để tạo cảm giác “năng suất”. Thay vào đó, bạn chỉ cần tiếp tục duy trì tiến độ công việc/học tập như hiện tại, ăn đúng bữa, ngủ đủ giờ. Vậy là bạn đã làm rất tốt rồi.
Việc thay đổi cái nhìn về năng suất không chỉ giữ tinh thần ổn định trong thời kỳ dịch bệnh mà còn cải thiện cách chúng ta tiếp cận công việc và cuộc sống sau này.