#TómLạiLà trả lời ngắn gọn 7 câu hỏi quan trọng nhất xung quanh một sự kiện: Ai? Làm gì? Khi nào? Ở đâu? Bao nhiêu? Như thế nào? Tại sao?
1. Chuyện gì đang xảy ra với Hưng Vlog?
Ngày 05/09, tài khoản Hưng Vlog đăng tải một video trên YouTube với tựa đề "Troll em gái, em trai ăn nồi cháo gà nguyên lông và cái kết" và nhận nhiều chỉ trích là phản cảm. Chiều ngày 10.09, Sở thông tin và truyền thông tỉnh Bắc Giang ra quyết định xử phạt anh 7,5 triệu đồng.
Hiện tại, Hưng Vlog đã xóa video. Những kênh YouTube đăng lại clip của anh cũng nhận được số view đáng kể, vào khoảng hơn 100,000 lượt.
2. Vì sao Hưng Vlog bị phạt?
Điều 101 trong nghị định 15 về lĩnh vực bưu chính, viễn thông năm 2020 của Chính phủ Việt Nam có quy định xử phạt hành chính với nội dung “Cung cấp, chia sẻ thông tin cổ súy các hủ tục, mê tín, dị đoan, dâm ô, đồi trụy, không phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc”.
Hưng Vlog được thanh tra sở thông tin và truyền thông xác định đã đăng tải nội dung video “không phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc”.
3. Vì sao video không phù hợp thuần phong mỹ tục nhưng vẫn viral?
Mục tiêu của video chơi khăm không phải là câu chuyện, mà là phản ứng của “người bị chơi khăm”.
Con người đã học được cách chơi khăm từ thời tiền sử. Đó là giai đoạn đầu tiên ta phát hiện khả năng thao túng quyền lực xã hội của mình trong việc khiến người khác gặp chuyện và lấy nó làm thú vui. Việc quan sát ai đó bị chơi khăm cũng thể hiện quyền lực của người xem.
“Everyday sadism” (sự ưa thích ngược đãi mỗi ngày) là cảm giác thích thú khi nhìn thấy người khác gặp vấn đề. Việc xem các video chơi khăm cũng khiến nhu cầu ẩn sâu trong chúng ta được thỏa mãn.
Việc nhiều video chơi khăm phụ nữ được các YouTuber nam thực hiện cũng cho thấy sự ưa thích khẳng định quyền lực của nam giới dành cho nữ giới. Thêm vào đó, video chơi khăm có xu hướng được làm lại nhiều vì việc bắt chước một video chơi khăm nổi tiếng cũng khiến mọi người cảm thấy kết nối với xã hội hơn.
4. Ai từng bị phạt vì "vi phạm thuần phong mỹ tục"?
Cụm từ “Mở lon Coca” trong quảng cáo về Coca-Cola năm 2019 từng bị Cục Văn hóa cơ sở (thuộc Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch) yêu cầu chỉnh sửa với lí do “thiếu thẩm mỹ, không phù hợp thuần phong mỹ tục Việt Nam”.
Năm 2011, quyển sách “Sát thủ đầu mưng mủ” - tổng hợp những thành ngữ đời thường - của họa sĩ Thành Phong đã bị Cục xuất bản yêu cầu thu hồi cũng vì lí do trên.
5. Kiểm soát "thuần phong mỹ tục" trên mạng xã hội như thế nào?
Ngày 07/08/2019, YouTuber Vĩnh Vớ Vẩn từng đăng một video với tiêu đề “Troll Thùy với món cháo gà nguyên lông”. Ngày 10/01/2020, kênh Quang Linh Vlogs từng quay clip nấu cháo gà cho ba bạn trẻ Châu Phi. Dù phản ứng của các nhân vật bị trêu không hề vui vẻ, vẫn chưa có thông tin nào cho thấy các YouTube này bị phạt như Hưng Vlog.
Mùa COVID, cơ quan chức năng bắt đầu chặt chẽ hơn trong việc kiểm soát các thông tin trên mạng xã hội. Sau khi hàng loạt Facebooker bị phạt vì đăng tải thông tin sai sự thật, những thông tin vi phạm “thuần phong mỹ tục” dần được để mắt đến.
6. Nên làm gì với những video không phù hợp?
Khi nhìn thấy những video mang tính chơi khăm nặng nề, phản cảm với số đông và ảnh hưởng đến đời sống của người khác, bạn có thể:
- Báo cáo thẳng rằng nội dung video không phù hợp lên ban quản trị của mạng xã hội ấy;
- Thể hiện sự không đồng ý bằng cách hủy theo dõi hoặc báo cáo kênh của họ
- Đăng tải thông tin để mọi người không xem video, chứ không tăng lượng chú ý cho video bằng cách chia sẻ lại nó;
- Trực tiếp liên lạc với người tạo ra video và thể hiện quan điểm.
7. Cuối cùng thì thế nào là "thuần phong mỹ tục"?
Từ điển Hoàng Phê cho biết thuần phong mỹ tục là những phong tục tốt đẹp, lành mạnh.
Nhưng cái đẹp vẫn là một định nghĩa mơ hồ. H'Hen Niê dù là quán quân cuộc thi hoa hậu nhưng khi vừa đăng quang vẫn nhận nhiều chỉ trích vì “không đẹp”. Với người này, việc ăn cháo gà nguyên lông có thể gọi là không chấp nhận được, nhưng với người khác thì đây chỉ là video chơi khăm bình thường. Sau khi Hưng Vlog bị phạt, nhiều tranh cãi vẫn nổ ra vì sự xung đột trong suy nghĩ của mọi người về "phản cảm".
Có lẽ thứ chúng ta cần làm không phải là tranh cãi điều này là thuần phong mỹ tục hay không, mà bắt đầu đặt ra những chuẩn mực nhất định cho định nghĩa này.
#TómLạiLà trả lời ngắn gọn 7 câu hỏi quan trọng nhất xung quanh một sự kiện: Ai? Làm gì? Khi nào? Ở đâu? Bao nhiêu? Như thế nào? Tại sao?