Khái niệm học tập kết hợp (blended learning) đã trở nên khá phổ biến trong thời gian gần đây. Đây là cách tiếp cận dung hòa giữa các phương pháp giáo dục truyền thống với các nền tảng tài liệu học trực tuyến, và là một trong những yếu tố hỗ trợ học từ xa. Trong lúc các đơn vị giáo dục đang dần đưa các ứng dụng học kết hợp vào chương trình đào tạo của mình, sự chuyển giao sang học từ xa trên quy mô lớn trong lúc đại dịch mới chính là cú hích tạo ra sự thay đổi ngoạn mục.
Chúng tôi tìm đến các đơn vị giáo dục tại Hà Nội và Sài Gòn và hỏi ý kiến của họ về tương lai của giáo dục và những gì các đơn vị giáo dục truyền thống có thể làm lúc này để phục vụ cho các thế hệ tương lai.
Giáo sư Rick Bennett, Giám đốc cấp cao phụ trách đào tạo tại RMIT Việt Nam
Học tập truyền thống vốn xoay quanh việc thảo luận và tương tác trực tiếp— Điều này đã thay đổi như thế nào trong vài tháng vừa qua?
Việc học sẽ luôn được tăng cường bằng phương pháp thảo luận và tương tác. Trên thực tế, nếu bạn quan sát bối cảnh hiện tại của phương tiện truyền thông xã hội (Facebook, Zalo, Twitter, tin tức trực tuyến) và hành vi của tất cả các nhóm tuổi, đó sẽ là ví dụ điển hình của việc chúng ta sử dụng các cuộc thảo luận và tương tác trực tuyến nhằm thấu hiểu, chấp nhận hoặc phản biện những thông tin mà chúng ta tiếp nhận.
Khi chuyển sang học trực tuyến, khả năng tiếp cận và tính linh hoạt sẽ tăng lên, đồng thời COVID-19 đã đóng vai trò là chất xúc tác cho quá trình chuyển đổi này.
RMIT tận dụng kinh nghiệm toàn cầu của mình để phát triển chất lượng giáo dục trực tuyến và tăng tốc để nhanh chóng chuyển giao các khóa học sang hình thức trực tuyến tại Việt Nam. Thật thú vị, hình thức chuyển đổi này đúng với môi trường mà sinh viên của chúng tôi đã quen thuộc, tận dụng được các hành vi kỹ thuật số, kỹ năng và khả năng kết nối của sinh viên ngày nay.
Tôi tin rằng những nguyên tắc cơ bản của việc học sẽ không thay đổi. Điều thay đổi chính là làm thế nào việc học có thể diễn ra trực tuyến và những câu hỏi chúng tôi đặt ra tại RMIT trước khi bắt đầu là tại sao? cái gì? và làm thế nào?
Các giảng viên đã làm gì để giúp học sinh tương tác và chủ động hơn?
Các giảng viên tại RMIT đã vô cùng nỗ lực để tương tác với sinh viên và giữ cho sinh viên luôn cảm thấy được gắn kết chặt chẽ và không lẻ loi. Giảng viên của chúng tôi đã nhanh chóng chuyển sang hình thức giảng dạy trực tuyến và điều chỉnh các lớp học sao cho phù hợp với môi trường mới. Họ lắng nghe phản hồi của sinh viên về quá trình chuyển đổi để biết phương pháp nào hiệu quả, phương pháp nào cần cải thiện hoặc điều chỉnh cho phù hợp. Giảng viên liên tục phản hồi cũng như sẵn sàng tương tác một-một với sinh viên.
Sẽ luôn có chỗ cần cải thiện, vì thế chúng tôi sẽ tiếp tục khảo sát với sinh viên để lắng nghe quan điểm và phản hồi từ các em. Các phản hồi và tín hiệu ban đầu thực sự tích cực. Chúng tôi cũng lắng nghe các giáo viên chia sẻ về cách các sinh viên làm việc cùng với họ để tạo ra kết quả tốt nhất có thể. Thật tuyệt vời khi nhìn thấy quá trình đó.
Vì mỗi người học tập và tương tác ở mức độ khác nhau, nên có một điều mà các giảng viên quan sát được là những sinh viên sống nội tâm và trầm tính hơn thực sự phát huy khả năng của mình trong môi trường học trực tuyến, dễ dàng tham gia thảo luận và đặt câu hỏi trực tuyến hơn.
Tại RMIT, trải nghiệm của sinh viên là ưu tiên số một của chúng tôi và trải nghiệm này không chỉ dừng lại trong phạm vi lớp học hay thi cử đánh giá. Chúng tôi đã nhanh chóng thực hiện các điều chỉnh để chuyển toàn bộ dịch vụ hỗ trợ sinh viên sang trực tuyến trong khoảng thời gian này – bao gồm thư viện, hoạt động thể thao và giải trí, tư vấn sinh viên, hỗ trợ học tập, dịch vụ chăm sóc sức khỏe và tâm lý, và dịch vụ tư vấn nghề nghiệp.
Lợi thế mà sinh viên có thể tận dụng khi học từ xa trong thời gian sắp tới là gì?
Học trực tuyến rất khác biệt và đòi hỏi một sự thay đổi trong tư duy, nhưng có rất nhiều bằng chứng lý thuyết và thực tiễn đã chỉ ra mức độ hiệu quả của việc học trực tuyến.
Tôi nghĩ rằng có những lợi thế rất lớn cho việc học, dù không đồng bộ (không trực tiếp). Ví dụ như có nhiều thời gian hơn để xem xét các câu trả lời; tự do quản lý thời gian để có thể học tập một cách phù hợp với lối sống của mình; cơ hội tiếp cận tốt hơn cho những người ở vùng xa; truy cập dễ dàng hơn cho sinh viên khuyết tật hoặc có nhu cầu học tập khác biệt.
Tôi muốn nói rằng để tối ưu hoá việc học từ xa, trước tiên, một sinh viên nên tránh việc so sánh học trực tuyến với học trực tiếp trên lớp. Thay vào đó, với một tinh thần cởi mở, hãy suy nghĩ về cách bạn học trực tuyến trong lịch trình sinh hoạt hàng ngày thông qua các mạng truyền thông xã hội, tin tức và thông tin trực tuyến. Những kỹ năng tương tự như tư duy phản biện, xử lý và phân tích thông tin cho phép chúng ta phát triển việc giáo dục cấp bậc đại học trực tuyến.
Tổng quan, ông nghĩ giáo dục chính quy và không chính quy (ngoài các trường học, đại học) sẽ phát triển như thế nào sau đại dịch?
Tuy không thể đoán chính xác về tương lai, điều tôi hy vọng là chúng tôi tiếp tục áp dụng tối đa kinh nghiệm và những gì chúng tôi đã học được từ việc thích nghi trong đại dịch.
Có một số lợi thế lớn mà tất cả chúng ta đã phát hiện ra khi bị buộc phải làm việc từ xa, bao gồm cả sự linh hoạt khi làm việc hoặc học tập mà không cần di chuyển vào buổi sáng, và tìm được thời điểm phù hợp với lối sống và hoàn cảnh cá nhân của chúng ta.
Lợi ích của việc giảng dạy theo phương pháp tích hợp là rất lớn, và như tôi đã nói ở trên, khả năng tiếp cận và tính linh hoạt là những lợi ích mà chúng ta có thể nhận thấy từ hôm nay, đồng thời cũng chính là những lợi ích mở ra khả năng to lớn trong tương lai.
Tôi nghĩ rằng những trường học, cao đẳng và đại học chuyển mình và thay đổi ngay từ bây giờ sẽ là những trường có giá trị và phù hợp hơn với thế giới sau COVID-19.
Tiến sĩ Catriona Moran, Hiệu trưởng Trường quốc tế Nam Sài Gòn (SSIS)
Học tập truyền thống vốn xoay quanh việc thảo luận và tương tác trực tiếp— Điều này đã thay đổi như thế nào trong vài tháng vừa qua?
Ban đầu, mọi người có thể cho rằng học trực tuyến có thể tác động tiêu cực đến sự tương tác và thảo luận của sinh viên. Và điều đó có thể đúng nếu họ mong đợi chuyển hoàn toàn các đặc tính của lớp học trực tiếp sang môi trường trực tuyến.
Tuy nhiên, chúng tôi nhận thấy rằng vì các giáo viên của chúng tôi đã sớm điều chỉnh chương trình giảng dạy trong lớp và sử dụng các công cụ trực tuyến khuyến khích sự tương tác và thảo luận trực tuyến nên sinh viên vẫn tham gia và hào hứng học hỏi.
Các giáo viên đã làm gì để giúp học sinh tương tác và chủ động hơn?
Giáo viên của chúng tôi đã làm rất tốt việc điều chỉnh kế hoạch bài vở để khuyến khích sinh viên nhìn thấy cơ hội và không bị giới hạn. Đúng là chúng ta đã và đang học tập từ xa, nhưng hãy thử thách bản thân phải sáng tạo ngay cả khi ở nhà.
Các thử thách video đã được chứng minh là rất thành công trên các bộ môn và cấp lớp khác nhau, trong việc khiến học sinh tham gia. Ở các lớp mầm chồi, các học sinh đã tổ chức các buổi trình diễn thời trang và chia sẻ các tác phẩm nghệ thuật từ các vật liệu tự nhiên mà các bé thu thập được.
Học sinh tiểu học đang tận hưởng việc bình luận video về tác phẩm của các bạn khác, thông qua các công cụ như Flipgrid hoặc SeeSaw. Ở các lớp trung học cấp hai, giáo viên thể dục thể thao liên quan đến học sinh với các thử thách tập luyện, thậm chí tổ chức một thử thách Olympic. Và ở các lớp trung học cấp ba, dàn nhạc dây và ban nhạc hòa nhạc vừa xuất bản buổi hòa nhạc ảo đầu tiên của các em! Xuyên suốt quá trình đó, điều cần làm là công nhận thành tích và ghi nhận các cột mốc quan trọng của các em.
Lợi thế mà học sinh có thể tận dụng khi học từ xa trong thời gian sắp tới là gì?
Học sinh nên nhớ rằng giữ cho cơ thể khỏe mạnh và tâm trí hạnh phúc là điều quan trọng hơn bất cứ điều gì khác. Khi không ai nhắc các em đứng dậy, đi lại và nghỉ giải lao trò chuyện cùng bạn bè, thật dễ dàng để quên điều này quan trọng như thế nào, và nó là một phần lớn trong thói quen hàng ngày của chúng ta trong một môi trường học đường truyền thống. Vì vậy, hãy đứng dậy và di chuyển thường xuyên vì nó giúp ích cho cơ thể và tâm trí của các em.
Một điều rất quan trọng là các học sinh luôn cần kết nối với bạn bè và bạn học, vì vậy các em cần nỗ lực thêm để duy trì kết nối xã hội khi họ không hiện diện cạnh nhau. Và cuối cùng, tất nhiên, điều cần thiết là thiết lập các thói quen và mục tiêu cho chính mình.
Trong một bài viết gần đây trên trang web của trường, một học sinh lớp 10 đã tóm tắt những hiểu biết của em ấy — điều mà tôi nghĩ có thể hữu ích cho tất cả học sinh: “Thấu hiểu những cạm bẫy tiềm ẩn trong lịch trình linh hoạt, sử dụng thời gian của bạn một cách khôn ngoan và sống có tổ chức”.
Tổng quan, bà nghĩ giáo dục chính quy và không chính quy (ngoài các trường học, đại học) sẽ phát triển như thế nào sau đại dịch?
Nhiều năm qua, ngành giáo dục liên tục nghiên cứu ý tưởng tái tạo lại trải nghiệm giáo dục trong lớp học và hơn thế nữa. Tại thời điểm này, các nhà giáo dục trên khắp thế giới đã buộc phải tận dụng những ứng dụng công nghệ trước đây chưa được ứng dụng đúng mực, cũng như xem xét lại các cấu trúc và hệ thống giáo dục thay thế.
Chúng tôi không biết điều này sẽ phát triển như thế nào. Nhưng, chúng tôi biết rằng mình đã nhìn thấy việc giảng dạy tập trung vào người học hơn và hướng dẫn mang tính cá nhân hoá hơn. Và tôi nghĩ chúng ta được sẽ thấy các tổ chức giáo dục đưa những trải nghiệm đó trở lại môi trường học đường.
Ngoài ra, tôi hy vọng rằng chúng ta sẽ thấy việc sử dụng nhiều hơn sự kết hợp giữa dạy – học trên lớp và trực tuyến. Ý thức được rằng mình có đủ các công cụ và kinh nghiệm, chúng ta nên suy nghĩ về các cơ hội mà chúng tôi có thể mang đến cho sinh viên trong môi trường học tập kết hợp này. Điều này sẽ đặt ra yêu cầu cao về chất lượng của cả chương trình giảng dạy và giáo viên, nhưng cuối cùng tất cả đều nhằm mục tiêu phục vụ tốt hơn cho giới trẻ ngày nay và ngày mai.
Bà Jane McGee, Hiệu trưởng Trường Quốc tế Liên Hợp Quốc Hà Nội (UNIS Hà Nội)
Học tập truyền thống vốn xoay quanh việc thảo luận và tương tác trực tiếp — Điều này đã thay đổi như thế nào trong vài tháng vừa qua?
Tại UNIS Hà Nội, thảo luận và tương tác trực tiếp là việc luôn luôn diễn ra. Chúng tôi chỉ đơn giản là chuyển những cuộc thảo luận và tương tác đó lên môi trường trực tuyến; Đó thực sự là sự khác biệt duy nhất.
Chúng tôi sử dụng một loạt các nền tảng và phương pháp để đảm bảo việc dạy và học mà chúng tôi tiến hành vẫn hiệu quả. Điều này có thể trực quan hơn đối với thanh thiếu niên, nhưng chúng tôi cũng ghi nhận những tín hiệu khả quan này từ các học sinh nhỏ tuổi hơn.
Một ví dụ thành công về việc này là triển lãm Chương trình Tú tài bậc tiểu học (Primary Years Programme – PYP) gần đây của chúng tôi được tổ chức trực tuyến bởi các học sinh Lớp 5. Triển lãm này là một học phần lớn và bắt buộc cho nhóm năm nay.
Tôi rất vui khi nói rằng, với sự giúp đỡ của các giáo viên và cố vấn, học sinh đã có thể tổ chức các cuộc thảo luận ảo, vẫn duy trì sự tham gia và quan trọng nhất là tổ chức làm việc nhóm để hợp tác hiệu quả và tạo ra các dự án chung. Điều đó thật sự ấn tượng cho trẻ em ở độ tuổi 10-11.
Các giáo viên đã làm gì để giúp học sinh tương tác và chủ động hơn?
Giáo viên của chúng tôi cực kỳ sáng tạo trong giai đoạn này. Họ đã phải liên tưởng và tái hiện lại cách họ truyền tải nội dung và tương tác với sinh viên. Từ đó tạo ra hàng trăm video vui nhộn, nhiều thông tin, chương trình múa rối, hát đơn, đố vui và các trò chơi tương tác để thực sự làm phong phú thêm trải nghiệm học tập cho học sinh.
Những công cụ giảng dạy khác nhau, cùng với sự tương tác thường xuyên với giáo viên trong quá trình học, cũng như những cuộc trò chuyện xung quanh tình trạng sức khỏe đã giữ cho học sinh cảm thấy được gắn kết và đầy năng lượng.
Nhiều năm qua các giáo viên đã nhấn mạnh về tầm quan trọng của mối quan hệ ba bên — giữa phụ huynh, giáo viên và học sinh — đến thành tích của học sinh. Trong thời gian học từ xa, mối quan hệ này rất quan trọng đối với thành công chung của chương trình.
Lợi thế mà học sinh có thể tận dụng khi học từ xa trong thời gian sắp tới là gì?
Lời khuyên số một của chúng tôi cho học sinh ở mọi lứa tuổi là tầm quan trọng của thói quen và sức khỏe. Để tạo thói quen, học sinh cần có kỷ luật để hoàn thành các công việc hàng ngày và duy trì các thói quen lành mạnh như giữ thời gian đi ngủ đều đặn, tập thể dục ít nhất ba mươi phút mỗi ngày và ăn các bữa ăn bổ dưỡng. Tìm thời gian để vui chơi và kết nối với bạn bè cũng rất quan trọng.
Ngoài ra, chúng tôi nhắc nhở sinh viên tương tác với giáo viên, đặt câu hỏi và cho giáo viên biết khi nào họ có thể đang gặp khó khăn với một nhiệm vụ cụ thể. Duy trì mối quan hệ giáo viên – học sinh (và trong trường hợp học sinh Tiểu học là mối quan hệ phụ huynh – học sinh) là rất quan trọng trong thời gian này.
Tổng quan, bà nghĩ giáo dục chính quy và không chính quy (ngoài các trường học, đại học) sẽ phát triển như thế nào sau đại dịch?
Khủng hoảng thúc ép sự thay đổi và kiểm tra năng lực của chúng tôi với tư cách là những nhà giáo dục và người học trong việc phải linh hoạt tiếp cận cách dạy và học. Đối với nhiều tổ chức giáo dục, tôi tin rằng chúng tôi đã chứng minh được khả năng phản ứng nhanh với việc thay đổi và chắc chắn rắng sẽ áp dụng những bài học rút ra được trong thời điểm này vào việc giảng dạy trong lớp học.
Lần đầu tiên trong ký ức tôi, phần lớn các tổ chức giáo dục trên toàn cầu đã kết thúc hướng dẫn học trực tiếp và chuyển các lớp học trực tuyến ngay lập tức. Điều này là chưa từng có và đã dẫn đến một xu hướng thay đổi rất lớn trong học tập toàn cầu cho tất cả chúng ta.
Có một số cuộc trao đổi chuyên sâu diễn ra xung quanh tác động lâu dài của COVID-19 đối với giáo dục, nhưng kết quả của những cuộc trò chuyện đó sẽ khác nhau tùy thuộc vào một số yếu tố như độ tuổi người học, chương trình giảng dạy, vị trí địa lý của trường và nhiều hơn thế nữa. Tại UNIS Hà Nội, chúng tôi có thể sẽ áp dụng cách tiếp cận kết hợp để học tập trong tương lai gần, nhằm nâng cao khả năng phục vụ sinh viên và gia đình.
Xem thêm: