Tôi đã có ý định bỏ qua Eric ngay từ lần đầu tiên nhìn thấy, không phải vì poster khá bình thường hay trailer giới thiệu phim có gì đó hời hợt. Tôi định bỏ qua Eric bởi vì, vụ án đứa trẻ mất tích trong phim có thể gợi nhớ đến sự kiện về đứa trẻ bị bỏ quên trên xe bus trên đường tới trường, mãi mãi không trở về trong vòng tay cha mẹ của bé được nữa.
Tất nhiên, Eric (hư cấu, bối cảnh Mỹ thập niên 1980) và chuyện đời thực (Việt Nam, 2024) khác nhau về bản chất. Dẫu vậy, luôn có một sự “nhập nhằng” và liên kết mơ hồ giữa thế giới điện ảnh và thế giới thực nơi ta đang sống. Một bộ phim có thể gợi nhớ về một sự đau thương và ngược lại. Vì thế, chọn xem một bộ phim đôi khi giống như đi sâu vào nỗi sợ bên trong mình.
Tôi tiếp cận với Eric ở tâm thế đó, muốn nhìn thấy một suy tư khác mà bộ phim có thể mang lại. Để rồi khi nhân vật Vincent Anderson (Benedict Cumberbatch) nói rằng, anh “muốn sống trong thế giới mà mọi đứa trẻ có thể tự mình đến trường và trở về nhà an toàn,” tôi đã cảm thấy được an ủi phần nào.
Bài viết sẽ tiết lộ nội dung của series Eric.
Điều gì xảy ra khi một đứa trẻ mất tích?
Eric chẳng dựa trên một câu chuyện hay nhân vật có thực nào ngoài đời. Có chăng chỉ là biên kịch và đạo diễn Abi Morgan (người đứng sau những tác phẩm thành công như Shame, The Iron Lady, Chernobyl, The Split…) luôn bị ám ảnh bởi những vụ án trẻ em mất tích.
Bộ phim bắt đầu bằng một mô-típ quen thuộc, một đứa trẻ bỗng dưng biến mất vào một ngày đẹp trời khi đang trên đường đến trường. Cha mẹ lo lắng, tìm đủ mọi cách để tìm lại đứa con của mình. Cảnh sát lao vào điều tra với hy vọng sẽ phá được vụ án.
Đứa trẻ mất tích đó là Edgar (Ivan Morris Howe), con trai của cặp vợ chồng Vincent (nghệ sĩ kịch rối, Benedict Cumberbatch) và Cassie (Gaby Hoffman). Nhưng bên cạnh trường hợp của Edgar, một cậu bé da đen khác tên Morgan cũng mất tích cách đó 11 tháng và mọi công cuộc tìm kiếm đều chìm trong vô vọng.
Trên hành trình tìm lại Edgar và Morgan, khán giả được chứng kiến những phép màu của tình yêu, của hy vọng. Đó là người mẹ (của Edgar) đứng phát tờ rơi nơi đường phố với niềm tin ai đó sẽ giúp bà tìm lại người con của mình. Đó là người cha (của Edgar) không chấp nhận sự thật, tự mình đi tìm người con mất tích.
Đó là một người mẹ (mẹ của Morgan) có con mất tích vẫn nuôi hy vọng tìm lại người con trai của mình. Và đó còn là người thanh tra đau đáu điều tra phá án, với hy vọng tìm thấy những đứa trẻ biến mất tuyệt không một dấu vết để lại.
Chiến đấu với con quái vật bên trong mình
Điều khiến Eric khác biệt với những tác phẩm tâm lý tội phạm và điều tra phá án khác, chính là việc đạo diễn Abi Morgan đã cùng lúc phát triển nhiều tuyến truyện trong cùng một nhân vật, truyền tải nhiều góc nhìn khác nhau. Và trước hết, đó là cuộc chiến với những thẳm sâu tối tăm trong mỗi người.
Nhân vật người cha Vincent Anderson do Benedict Cumberbatch thủ vai là một nhân vật như thế. Anh ta là một nghệ sĩ tài năng đồng thời là một người cha dở tệ. Anh ta có nhiều chấn thương từ khi còn bé nhưng chính anh ta đã quay lại gây tổn thương lên con trai của mình.
Vincent là Eric, con quái vật lông lá trong tưởng tượng của Edgar. Vincent chỉ tìm lại được cậu con trai, tìm lại được chính mình sau khi đánh bại con quỷ từ sâu bên trong mình.
Thanh tra Michael Ledroit do Mckinley Belcher III thủ vai cũng được xây dựng tương tự như vậy. Con quái vật trong anh ta chính là sự nỗi sợ và sự hèn nhát. Anh luôn che giấu thân phận một người đồng tính cho đến khi người tình lâu năm qua đời. Ledroit chỉ chiến thắng được vụ án, chiến thắng được cái xấu khi anh ta chiến thắng được nỗi sợ hãi bên trong mình.
Tất cả các nhân vật trong Eric đều có những quá khứ bất thường, và dường như ai cũng có những nỗi nhục, sự ô uế từ bên trong. Một người gác cổng hay một nghệ sĩ đều có thể gây ra những tội ác tày trời. Một thị trưởng hay một cảnh sát đều có những bí mật đầy tội lỗi. Thẳm sâu bên trong, bất kỳ người nào cũng có thể là quái vật.
Eric giống như lời phán quyết cuối cùng trong “cuộc chiến” của mỗi người. Có người chiến thắng, hồi phục và trở thành phiên bản tốt đẹp hơn. Có những người đến cuối cùng phải đầu hàng, bằng cách xưng tội, bằng ngục tù hoặc bằng cái chết.
Eric thâm nhập vào từng nhân vật, từng câu chuyện ở cấp độ cá nhân và khiến người xem suy ngẫm về tội lỗi và tội ác, về tình yêu và hy vọng. Điều quan trọng là mỗi người xem tự soi chiếu mình trong đó, tự đưa ra những câu trả lời, những lựa chọn cho chính họ.
Đại cảnh một xã hội đầy nỗi bất an
Eric là một bộ phim tâm lý tội phạm, điều tra phá án pha màu sắc kinh dị; một bức hoạ bằng chì màu về nạn phân biệt chủng tộc, đồng tính, ấu dâm, tội phạm… những năm 1980 tại New York, Mỹ.
Vốn là người có niềm hứng thú đặc biệt với những bộ phim thập niên 1970 và 1980 như Taxi Driver hay Kramer vs. Kramer, Abi Morgan đã tái tạo lại hết vào trong bộ phim này; không chỉ ở sắc thái và không khí, mà ở từng nhân vật trong phim. Nhưng mục đích của Abi Morgan không phải là cung cấp những “màn giải trí” trên màn ảnh mà là những đồng cảm sâu sắc trước cái xấu và nỗi đau.
Suy cho cùng, Eric không cố gắng tạo nên sự phức tạp hay một bầu không khí căng thẳng của việc rượt đuổi, điều tra phá án, “twist chồng twist” như các tác phẩm cùng thể loại. Thay vào đó, mini-series của Netflix mở ra một ánh nhìn sâu sắc, giữa tăm tối và ánh sáng, giữa tội ác và trừng phạt, giữa người và người. Vì thế mà khi xem, khán giả có thể đồng cảm và nhìn sâu vào bên trong từng nhân vật.
Vụ án đứa trẻ mất tích chỉ là cái cớ để Abi Morgan đi sâu hơn vào những chi tiết, tái dựng một lịch sử sống động của nước Mỹ thập niên 1980. Khi phân biệt chủng tộc vẫn đầy khắc nghiệt, tội phạm trong xã hội đầy bất an, cảnh sát thì tham nhũng... Đó là chưa kể đến những vấn đề về người đồng tính, ấu dâm, đại dịch AIDS, vấn đề việc làm, người vô gia cư. Và nó cũng là cái cớ, để cho những yêu thương lo lắng được thực sự cất lên nỗi lòng, và được an ủi.
Tạm kết
Trước khi Edgar mất tích, mỗi đêm đi ngủ, người mẹ lại giúp cậu kiểm tra “con quái vật dưới gầm giường”. Nếu Eric muốn nói với chúng ta điều gì đó, thì nó sẽ là: đừng kiểm tra con quỷ dưới gầm giường trước khi bạn đi ngủ; hãy trông chừng con quỷ ẩn sâu trong mình trước khi nhắm mắt.
Chúng ta vẫn thường nói, chao ôi một ngày nắng đẹp, như những người dân và trẻ em tại thành phố New York vẫn chào hỏi nhau mỗi sáng. Nhưng ai biết những biến cố vẫn có thể xảy ra trong một ngày đẹp trời, một đứa trẻ mất tích hoặc không thể trở về nhà được nữa.
Ai cũng muốn thay đổi thế giới nhưng lại không chịu thay đổi chính mình. Và ai cũng muốn được sống trong thế giới mà mỗi đứa trẻ đều có thể tự đến trường và an toàn trở về nhà. Nhưng để làm được điều đó, cần sự nỗ lực của cả một ngôi làng, một thành phố, một xã hội.
Eric có thể không phải là một tác phẩm lớn, nhưng vẻ đẹp của nó có thể sánh ngang với nhiều tác phẩm khác cùng thể loại. Eric dễ bị bỏ qua, nhưng nếu đã xem, khán giả sẽ thấy được sức mạnh mà nó có thể mang lại cho mỗi người.