1. Check VAR là gì?
Check VAR được ghép lại từ hai từ check (kiểm tra) và VAR - Video assistant referees (Trợ lý trọng tài video), dùng để mô tả hoạt động kiểm tra các tình huống gây tranh cãi trên sân cỏ bằng cách xem lại video ghi hình. Tại Việt Nam, bên cạnh nghĩa gốc, cụm từ này còn mang ý nghĩa kiểm chứng độ xác thực trong phát ngôn của một cá nhân hay một thông tin nào đó được đăng tải trên báo chí, mạng xã hội.
Ngoài ra, mọi người cũng thường sử dụng những biến thể khác như “check legit”, “check auth”, “check uy tín” với nghĩa tương đương và đặc biệt hay được dùng trong những trường hợp muốn kiểm tra độ uy tín của người bán hàng hay sản phẩm/dịch vụ cung cấp có chất lượng hay không.
2. Nguồn gốc của check VAR?
Công nghệ VAR được giới thiệu lần đầu tiên trong bóng đá vào năm 2016 tại một trận đấu thuộc Giải bóng đá chuyên nghiệp Mỹ (MLS) và tạo nên sự thay đổi lớn từ đó. Bởi mỗi khi hoạt động check VAR diễn ra rất dễ đi kèm với những màn quay xe “khét lẹt”. Giả như bóng tung lưới khung thành, đừng vội ăn mừng, bởi có khi check VAR xong trọng tài không công nhận bàn thắng lại thành ra mừng hụt.
Thế nên khi trào lưu Flex đến hơi thở cuối cùng nổi lên ở Việt Nam vào năm 2023, song song với việc flex để khoe tài sản, giải thưởng hay bất cứ điều gì mọi người đạt được sẽ luôn có hoạt động check var đi cùng. Vì thành tựu của bạn nghe đáng nể đó nhưng trước khi được mọi người tung hô thì cần kiểm chứng thông tin đang flex có chính xác không đã. Check var xong rồi mà không có pha quay xe nào thì bạn mới chính thức ghi điểm.
Chính vì những điểm tương đồng như thế nên cụm từ check VAR mới có hiện tượng biến đổi nghĩa, từ một thuật ngữ trong giới thể thao trở thành cách diễn đạt ẩn dụ được dùng trong cả ngôn ngữ thường ngày. Nếu bạn lướt mạng xã hội và nhìn thấy từ check var dưới phần bình luận có thể tự động hiểu là mọi người đang cần kiểm tra lại thông tin mà ai đó vừa phát ngôn.
Và cụm từ “tổ VAR” để chỉ nhóm những người nhận trách nhiệm cung cấp video, hỗ trợ trọng tài cũng được dùng luôn cho nhóm người trên mạng xã hội chuyên đi kiểm chứng thông tin.
3. Tại sao check var lại phổ biến?
Check VAR đã trở thành một từ ngữ thông dụng được sử dụng rộng rãi, tuy nhiên, cụm từ này một lần nữa rầm rộ lên dạo gần đây khi Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tung sao kê số tiền mọi người đã ủng hộ để cứu trợ đồng bào miền Bắc trong cơn lũ. Và thế là người người nhà cùng rủ nhau check VAR xem có ai đã làm giả số tiền quyên góp không.
Lý do cách gọi "check VAR" trở nên phổ biến như thế vì thể thao, đặc biệt là bóng đá, là một lĩnh vực quen thuộc với nhiều người trên toàn thế giới. Và theo lý thuyết ẩn dụ nhận thức (cognitive metaphor theory), cách diễn đạt ẩn dụ không chỉ là một thủ pháp nghệ thuật mà còn là cách con người tổ chức suy nghĩ và hiểu thế giới. Chúng ta thích mượn những khái niệm cụ thể, quen thuộc để diễn giải cho các khái niệm chưa nắm rõ.
Do đó thay vì phải mất công diễn đạt: “Hãy cùng nhau kiểm tra bản sao kê của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để xem mọi người có quyên góp trung thực đúng như số tiền đã “khoe” trên mạng xã hội không?” thì có khi chỉ cần đúng 3 từ “Check VAR thôi!” là đủ hiểu.
Bởi mọi người đã nhiều lần thấy hoạt động check VAR khi xem bóng đá nên bây giờ khi cụm từ này được sử dụng với một nghĩa ẩn dụ, não sẽ nhanh chóng xử lý và nắm bắt được bối cảnh xung quanh mà không cần giải thích nhiều. Một cách diễn đạt vừa ngắn gọn, hiệu quả lại hay ho như thế được dùng nhiều cũng là điều dễ hiểu.
4. Cách sử dụng check VAR?
A: Nay mới khui ra thêm một người khai khống tiền từ thiện đấy! Chụp màn hình 500 triệu mà check VAR có 500k, ngã ngửa luôn.
B: Đúng là gặp mấy người phông bạt thế này mới càng thấy quý những người liêm khiết.