Thập kỷ của điện ảnh Việt chinh phục thế giới
Hay là đường đến các liên hoan phim và giải thưởng điện ảnh lớn như Cannes, Berlin, Venice, Busan của điện ảnh Việt Nam những năm đầu thập niên 2020.
Chỉ mới 4 năm kể từ đầu thập kỷ 2020, điện ảnh Việt Nam đã có những bước chuyển đáng kinh ngạc. Nhiều bộ phim thương mại nội địa ra mắt khán giả và thắng lớn tại phòng vé. Có những thời điểm, phim Việt còn áp đảo các bom tấn nước ngoài. Những cuộc bàn luận xung quanh, dù đôi khi rườm rà và hơi quá đà, đã tạo nên một không khí điện ảnh sôi nổi.
Bên cạnh đó, dòng phim nghệ thuật đến từ các nhà làm phim độc lập Việt Nam cũng tạo nên dấu ấn tại các Liên hoan phim (LHP) và giải thưởng điện ảnh uy tín. Liên tiếp, các bộ phim Việt Nam được trình chiếu và tranh giải tại LHP Cannes, Berlin, Venice, Busan… dự báo cho một thập kỷ rực rỡ của điện ảnh Việt Nam.
Cùng Vietcetera nhìn lại 6 đạo diễn trẻ Việt Nam ghi dấu ấn tại các LHP và giải thưởng điện ảnh quốc tế trong thập kỷ này.
Phạm Ngọc Lân ‘không khóc’ ở Berlin
Khi Phạm Ngọc Lân đứng trên sân khấu liên hoan phim Berlin, phát biểu về chiến thắng giải Phim đầu tay xuất sắc với Cu Li Không Bao Giờ Khóc, anh đã nở nụ cười. Đó là nụ cười của sự trân trọng, của tự tin - nụ cười của một thập kỷ theo đuổi điện ảnh nay đã được công nhận.
Đây là lần thứ 3 đạo diễn 38 tuổi đến với LHP Berlin. Trước đó, Phạm Ngọc Lân đã tham gia tranh giải hạng mục Berlinale Shorts cho phim ngắn với Thành Phố Khác (2016) và Một Khu Đất Tốt (2019).
Riêng Cu Li Không Bao Giờ Khóc cũng có một hành trình dài hơn 5 năm thực hiện. Phạm Ngọc Lân đã từng mang dự án này đến Cannes năm 2017, và được chọn vào L’Atelier của quỹ Cinéfondation, nhằm hỗ trợ sản xuất cho dự án điện ảnh nghệ thuật nổi bật từ nhiều vùng trên thế giới.
Nhiều nhà phê bình điện ảnh trên thế giới đã dành lời khen ngợi cho Phạm Ngọc Lân và Cu Li Không Bao Giờ Khóc. Bộ phim mang đến nhiều lăng kính để nhìn ngắm Việt Nam, trong quá khứ và hiện tại, với những thước phim tinh tế.
Phạm Thiên Ân - ‘Camera vàng’ tại Cannes
Nếu đã xem Bên Trong Vỏ Kén Vàng, bạn sẽ hiểu được lý do tại sao đạo diễn trẻ Phạm Thiên Ân nhận được giải Camera vàng (Caméra D’or) tại Cannes đầu mùa hè trước (2023). Nếu bạn chưa xem, Netflix hân hạnh “tài trợ” suất chiếu tác phẩm này để bạn thưởng thức.
“Nghệ” - người trong nghề sẽ nhận xét ngắn gọn như thế khi nói về Bên Trong Vỏ Kén Vàng. Bộ phim đầu tay của Phạm Thiên Ân với những góc quay đầy tinh tế, cú máy dài chắc tay cùng câu chuyện về đức tin đã tạo nên một mỹ cảm đặc biệt, hấp dẫn.
Với Phạm Thiên Ân, thực hiện một bộ phim chính là cảm thấy thực sự tự do và học hỏi lẫn nhau trong quá trình thực hiện. Đạo diễn trẻ đã tận dụng hết khả năng và nhiệt huyết của mình để tạo nên một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của điện ảnh Việt Nam trong thập kỷ này tính đến nay.
Mai Vũ - Giấc mơ gỏi cuốn ở Cannes
Khi How to Become a Cult Leader ra mắt trên Netflix, nhiều khán giả sẽ tự hào khi phát hiện một studio Việt Nam đã thực hiện toàn bộ phần hoạt hình cho series phim tài liệu này. Và khi Mai Vũ mang Giấc Mơ Gỏi Cuốn (Spring Roll Dream) đến LHP Cannes, khán giả lại một lần nữa thấy được phim hoạt hình Việt Nam đã có những bước tiến dài như thế nào.
Giấc Mơ Gỏi Cuốn của đạo diễn trẻ Mai Vũ là một trong 16 phim ngắn (do người đóng và hoạt hình) lọt vào chương trình La Cinef của LHP Cannes 2022. Bộ phim dài chín phút với hình thức stop-motion này không chỉ nói về ẩm thực Việt mà còn là khoảng cách và sự gắn kết giữa các thế hệ trong gia đình Việt.
Một phần câu chuyện được lấy cảm hứng từ gia đình mình, Mai Vũ đã “thổi” vào bộ phim một cảm giác đặc biệt và thân thương trong những chuyển động (hình thức stop-motion). Những chuẩn bị tỉ mẩn, những cô đơn trong quá trình dài làm phim đã tạo ra một “giấc mơ có thật”, và một tác phẩm đầy rung động.
Hà Lệ Diễm - Đứa trẻ trong sương ở Hà Lan
Những Đứa Trẻ Trong Sương (Children of the Mist), bộ phim tài liệu dài đầu tay của đạo diễn trẻ Hà Lệ Diễm có lẽ là một sự kiện điện ảnh thú vị trong năm 2023. Đây là một bộ phim tài liệu độc lập có sức ảnh hưởng, và mở ra những cuộc bàn luận đối với khán giả quốc tế lẫn nước ngoài.
Những Đứa Trẻ Trong Sương đến Hà Lan, giúp Hà Lệ Diễm chiến thắng giải Đạo diễn xuất sắc và giải thưởng đặc biệt của ban giám khảo dành cho hạng mục phim đầu tay tại LHP Tài liệu Quốc tế Amsterdam (IDFA). Sau đó, bộ phim cũng trình chiếu và chiến thắng ở nhiều LHP quốc tế khác.
Sau đó, phim tài liệu của Hà Lệ Diễm cũng lọt vào danh sách đề cử rút gọn của hạng mục Phim tài liệu xuất sắc của Oscar 2023.
Trong một cuộc trò chuyện với Vietcetera đầu năm 2023, Hà Lệ Diễm chia sẻ: “Nhiều lúc tôi cũng chỉ nghĩ là làm tiếp; tự dặn mình là cố thêm một tí nữa, cố thêm một tí nữa.” Và sự cố gắng của Diễm đã tạo nên những thước phim có đủ sức nặng, mở ra những vấn đề cần bàn luận như tuổi thơ, văn hoá, cộng đồng người thiểu số…
Lê Bảo và những cuộc gặp gỡ ở Berlin
Vị (Taste) là một hành trình dài từ ý tưởng đến khi hoàn thiện của Lê Bảo, một đạo diễn trẻ đầy đam mê. Cùng với Cu Li Không Bao Giờ Khóc của Phạm Ngọc Lân, Vị của Lê Bảo cũng được chọn tham gia chương trình L’Atelier, thuộc quỹ Cinéfondation của LHP Cannes.
Chứa đựng cả những thước phim đẹp và sởn gai ốc, Vị - bộ phim đầu tay của nhà làm phim Lê Bảo tham gia tranh giải ở hạng mục Encounters (Những cuộc gặp gỡ) tại LHP Berlin 2021. Hạng mục này được tạo ra nhằm thúc đẩy các nhà làm phim độc lập sáng tạo những tác phẩm táo bạo về mặt thẩm mỹ và cấu trúc.
Sau đó, Vị (Taste) của Lê Bảo đã giành Giải đặc biệt của ban giám khảo (Special Jury Award) tại LHP Berlin 2021. Rất tiếc, bộ phim đã không thể ra rạp Việt Nam nhưng đã để lại những dấu ấn độc đáo, mở ra một phong cách làm phim tạo bạo và khác biệt.
Việt Vũ - Mùa xuân vĩnh cửu ở Anh, Ireland
Việt Vũ (Phạm Quang Trung) là một nhà làm phim độc lập, người từng có thời gian là một nhà báo, nhà phê bình phim trước khi bước vào điện ảnh. Mùa Xuân Vĩnh Cửu (The Eternal Springtime) dài 26 phút của Việt Vũ đã thâu tóm sự trừu tượng trong góc nhìn sâu sắc về con người, thiên nhiên và… sự vĩnh cửu.
Bộ phim tài liệu của Việt Vũ đã từng nhận được giải thưởng Phim tài liệu ngắn xuất sắc tại liên hoan phim quốc tế Cork (Anh) lần thứ 66. Dù đủ điều kiện được đề cử hạng mục Phim tài liệu ngắn tại Oscar, nhưng cuối cùng, Việt Vũ và Mùa Xuân Vĩnh Cửu đã không lọt vào danh sách đề cử chính thức năm đó.
Việt Vũ tham gia nhiều vai trò trong bộ phim tài liệu đầu tay này, từ biên kịch đến đạo diễn, sản xuất, diễn viên lẫn dựng phim. Sự dấn thân và tình yêu làm phim có thể dẫn anh đi xa hơn nữa với tư duy làm phim độc đáo của mình.