*Bài viết có tiết lộ nội dung phim
Tiếp nối tinh thần của Love, Death + Robots 2: 90 phút cho những câu hỏi của đời người, bài viết không nhằm mục đích nhận xét hay phân tích mà chỉ nêu ra những suy ngẫm đã “gài” vào đầu những người trót yêu loạt phim này.
Love, Death + Robots 3: Khó mà đặt ra kỳ vọng cho sự bất ngờ
Với Love, Death + Robots (LDR), chúng ta không biết mình nên chờ đợi gì? Mỗi tập phim đều bắt đầu và kết thúc bất ngờ, gây choáng ngợp thông qua những phong cách thể hiện khác biệt.
Chính tính giới hạn trong thời lượng tạo nên một nội dung được chắt lọc kỹ lưỡng. Đạo diễn Tim Miller hiểu rõ điều này, vậy nên, ông đã chọn làm việc với nhiều nghệ sĩ hoạt hình trên khắp thế giới để thể hiện bộ phim. Sự kết hợp này tạo ra tính bùng nổ cho LDR, vẽ ra một bức tranh lớn với đa tầng ngữ nghĩa.
Tính chất đặc thù này khiến LDR không có tiền lệ nào để đi theo. Chính vì vậy ta nhận thấy sự chuyển mình trong định hướng và mục tiêu của từng mùa. Tuy nhiên, cho tới mùa 3 này LDR vẫn giữ nguyên sự trân trọng mà series này dành cho những tác giả truyện ngắn, cũng như tạo ra sân chơi giúp những nghệ sĩ phô diễn tài năng.
Và chúng ta, những người xem là người may mắn nhận về thành quả ngọt ngào, đầy thỏa mãn. Vậy thì mùa 3 tuy ngắn vỏn vẹn chỉ 9 tập những đã “gieo" hạt mầm nào vào đầu người xem?
Sự tồn tại ngắn ngủi và hữu hạn của con người nằm đâu trong vũ trụ?
Three Robots (đạo diễn bởi Víctor Maldonado và Alfredo Torres)
Loạt phim bắt đầu với Three Robots, kể về cuộc thám hiểm của những “nhà khảo cổ" robot, quay lại Trái Đất để tìm hiểu về những hình hài sơ khai của tổ tiên máy móc được tạo ra bởi con người.
Dựa trên những tàn tích phủ bụi, 3 robot đã đưa ra những đánh giá về cuộc sống của nhân loại trước ngày diệt vong. Cuộc hội thoại tung hứng đầy châm biếm và pha chút thương cảm phản ánh thế giới hiện tại: những tỷ phú tìm đường ra vũ trụ, con người sống khép kín và nương vào thuyết âm mưu để tồn tại…
Dưới góc nhìn của robot, chúng ta chỉ còn là một chủng loài kém quan trọng đã tự dẫn mình vào con đường diệt vong.
Vậy nếu, con người tiến hóa, sử dụng kiến thức để trở thành những post-human (Hậu Nhân - hình thái phát triển hơn của con người trong tương lai), liệu có gì khác?
Swarm (đạo diễn bởi Tim Miller)
Swarm xảy ra trong bối cảnh con người đã tiến bộ đủ để giao tiếp và trao đổi tri thức với các cá thể ngoài hành tinh. Hai nhà khoa học trong bộ phim, với lòng tự cao tin rằng họ có thể kiểm soát và lợi dụng một tổ sinh vật ngoài hành tinh cổ đại, biến chúng thành nô lệ cho con người.
Tuy nhiên, kế hoạch này vỡ lở khi những sinh vật mà họ cho là vô tri thực chất đã tồn tại được hàng triệu năm có chung một hệ ý thức (collective consciousness). Bầy Swarm này tồn tại bằng cách sử dụng ký ức và kiến thức của kẻ thù để tiêu diệt những mối đe dọa. Chúng thông minh nhưng có giới hạn bởi trong lịch sử dài tồn tại bầy Swarm đã chứng kiến quá nhiều loài “nhiễm trí khôn” biến mất.
Một cách đầy châm biếm, bầy Swarm chế nhạo sự kiêu ngạo của loài người: “Trí thông minh không phải đặc điểm giúp sinh tồn."
Giáo sư Alfrie cho tới cuối cùng vẫn giữ niềm tin vào con người, tuy nhiên niềm tin của ông liệu có đặt đúng chỗ hay sẽ biến ông thành con người duy nhất có ý thức còn tồn tại?
In Vaulted Halls Entombed (đạo diễn bởi Jerome Chen)
Sự nhỏ bé của con người giữa vũ trụ rộng lớn một lần nữa được nhắc lại trong In Vaulted Halls Entombed. Tập phim gây ấn tượng cho người xem với phần đồ họa chân thật, thường xuất hiện trong game, nhờ vào công nghệ hiện đại “motion capture," bắt từng chuyển động.
Tập phim nói về đơn vị đặc nhiệm Mỹ kém may mắn khi đụng độ phải thực thể cổ đại bị giam cầm. Chỉ trong vài giây ngắn ngủi nhưng những cảnh tượng kinh hoàng về biển lửa và thảm họa khi thực thể này bị thoát ra đủ để gây ám ảnh.
Đoạn cuối phim gây nhiều trăn trở khi ta không biết liệu người lính, dù đã tự tay móc mắt mình, liệu có thực sự thoát khỏi cám dỗ?
Thực thể cổ đại ấy không khỏi làm chúng ta liên tưởng tới The Great Old One, những vị thần nguyên thủy hùng mạnh và đáng sợ của tiểu thuyết gia H.P Lovecraft.
Không chỉ tập phim In Vaulted Halls Entombed mà đa phần series LDR đều nhuốm màu kinh dị của Lovecraft, cụ thể hơn là cosmic horror. Thể loại này miêu tả nỗi kinh hoàng tới từ sự thiếu hiểu biết của chúng ta về những thực thể tồn tại trong vũ trụ rộng lớn.
Loài người quá nhỏ bé, yếu đuối và tuyệt vọng trước sự vô tận và khó đoán của thế giới. Dòng thời gian của con người rốt cuộc nằm đâu trong sự bất tận của vũ trụ?
The Very Pulse of the Machine (đạo diễn bởi Emily Dean)
The Very Pulse of the Machine trao cho chúng ta một câu trả lời mở nhưng, đầy nghi vấn về cách con người đối mặt với sự vô hạn của vũ trụ.
Tập phim ngắn này được chuyển thể từ truyện ngắn khoa học viễn tưởng cùng tên đã đoạt giải Hugo năm 1999 của nhà văn người Mỹ Michael Swanwick. Câu chuyện kể về phi hành gia Martha mắc kẹt trên mặt trăng Io khi đi thám hiểm. Đồng đội của cô không may đã tử nạn.
Bộ phim đã kết hợp giọng nói truyền cảm, đầy tính miêu tả qua những đoạn thơ và hình ảnh đầy màu sắc huyền ảo của sao hỏa IO dưới góc nhìn của Martha.
Để có thể sống sót, Martha đã tiêm 2 liều thuốc có chứa chất gây ảo giác. Đây là lúc cô bắt đầu nghe giọng nói của người bạn đồng hành đã chết, tự nhận mình đã trở thành một phần của Io, cố gắng thuyết phục Martha hòa mình vào ngôi sao khổng lồ này.
Ham muốn dẫn tới thống khổ nhưng sự chấp nhận đã đem lại bình yên cho Martha. Cho tới hiện tại, chúng ta không biết liệu những gì Martha thấy là thật hay ảo. Điều đó có lẽ không còn quan trọng khi mà ở giây phút cuối Martha chọn gia nhập với Io rộng lớn, chấp nhận sự bé nhỏ của mình. Cơ thể vật lý đã không còn quan trọng khi Martha chỉ cần một ý thức còn sống.
Đạo diễn Emily Dean đã miêu tả tập phim là một hành trình đầy yếu tố tâm linh, đi tìm ý nghĩa của cuộc sống, cái chết và con người.
The Very Pulse Of The Machine gợi nhớ nhiều tới The Matrix hay Beyond the Aquila Rift của phần 1 LDR. Vậy nếu là bạn, bạn chọn sống trong sự thật tàn khốc hay ảo ảnh dễ chịu?
Ưu tiên lợi ích cá nhân, bao nhiêu là đủ?
Mason's Rat (đạo diễn bởi Carlos Stevens)
Bộ phim đoán chừng là đáng yêu thực chất lại máu me không tưởng. Mason, chủ của một trang trại công nghệ đau đầu khi bị làm phiền bởi đàn chuột đã tiến hóa với trí thông minh đủ để tạo ra vũ khí thô sơ.
Đứng trước sự xâm lăng của loài gặm nhấm, ông liên tục mua những cỗ máy giết chóc nhằm tiêu diệt giống loài này.
Tình cờ chứng kiến một cuộc thanh trừng, Mason nhận ra trang trại của mình không khác gì chiến tranh thế giới thứ 4. Chỉ một chi tiết nhỏ nhưng chúng ta hiểu được rằng chiến tranh thế giới thứ 3 đã xảy ra, sự ưu tiên lợi ích cá nhân, thiếu đi tính thấu cảm và giao tiếp đã tạo ra cuộc chiến đẫm máu. Viễn cảnh này bây giờ lặp lại trước mắt Mason khiến ông thay đổi, bảo vệ bầy chuột.
Câu chuyện tuy đơn giản nhưng đã thành công phản ánh về mâu thuẫn thực tế của những cuộc chiến. Lợi ích cá nhân là thứ gây ra chia rẽ.
Bad Travelling (đạo diễn bởi David Fincher)
Bad Travelling thường được dùng để nói về những chuyến tàu ra khơi và không trở về. Cái tên như ngầm ám chỉ về số phận của những người thủy thủ trong phim.
Thước phim ngắn kể về chuyến tàu đi săn cá mập không may đụng độ phải con cua khổng lồ, đam mê thịt người. Nó ép những thủy thủ đoàn phải chở nó tới hòn đảo đông dân Phaiden.
Để chọn cứu lấy bản thân mình, đoàn thủy thủ này đã chọn hy sinh cư dân đảo Phaiden, nhưng đồng thời vẫn phải giết chính đồng đội của mình để cho con cua đói ăn.
Bộ phim đặt ra một dạng tình huống tiến thoái lưỡng nan về mặt đạo đức (moral dilemma). Torrin là nhân vật chính đã sống sót tới cuối cùng bằng cách dối trá, lừa lọc và máu lạnh khi giết hết tất cả đồng đội của mình. Nhưng cũng chính vì thế mà ông cũng đã thành công tiêu diệt đàn cua, cứu lấy những cư dân của đảo Phaiden. Đó là sự lựa chọn của Phaiden, còn nếu bị đặt trong trường hợp đó, bạn sẽ ưu tiên lợi ích của ai?
Jibaro (đạo diễn bởi Alberto Mielgo)
Tập phim cuối cùng khiến chúng ta phải nghĩ ngợi không nguôi là Jibaro, được đạo diễn bởi Alberto Mielgo, người đã tạo ra tập phim thành công The Witness của mùa 1. Phong cách sáng tạo của ông nổi bật qua cách lồng ghép những khung hình 2D và 3D với nhau.
Để làm nổi bật lên bản chất của những nhân vật trong phim, Mielgo dành nhiều công sức để làm miêu tả chất liệu của kim loại trong thiết kế nhân vật.
Câu chuyện bắt đầu khi các hiệp sĩ viễn chinh chạm tráng với The Siren, thực thể sinh sống tại hồ nước với vũ điệu và giọng hát chết người. May mắn vì bị điếc, Jibaro lấy được cảm tình của The Siren.
Đạo diễn Mielgo đã chia sẻ về Jibaro rằng tương tự như The Witness, ông muốn miêu tả về một mối quan hệ độc hại, nơi cả hai đối tượng đều rơi vào vòng lặp không hồi kết của sự mất kết nối. Đó có lẽ là lý do mà ông đã chọn một tập phim không có lời thoại.
Chúng ta nhận thấy được rằng cả 2 nhân vật đều cảm thấy sức hút từ đối phương nhưng với những lý do khác nhau. Một bên là từ sự tò mò, một bên là lòng tham. Cả hai chỉ bận quan tâm tới chính cảm xúc của mình dẫn tới cái kết bi thảm cho cả hai.
Đạo diễn bộ phim có xuất thân từ Tây Ban Nha, vậy nên, nhiều người suy đoán rằng bộ phim đang ngầm ám chỉ chủ nghĩa thực dân. Bản thân từ Jibaro cũng mang ý nghĩa là những người nông dân sống ở vùng nông thôn, tự cho mình quyền làm chủ đất và rừng.
Sự bạo lực của từng khung cảnh, âm thanh và cả góc máy quay của Jibaro đặt người xem vào chính bộ phim, truyền tải được cảm xúc đau khổ, bất lực và cả bẽ bàng của những nhân vật. Họ quá bận nghĩ về mình mà quên nghĩ cho nhau.
Khoảng nghỉ nhẹ nhàng và mãn nhãn
Không có nhiều câu hỏi được đặt ra về hai tập phim Night of the Mini Dead (Robert Bisi và Andy Lyon) và Kill Team Kill (Jennifer Yuh Nelson). Tôi chỉ đơn thuần tận hưởng hai tác phẩm đầy sáng tạo này. Xuyên suốt những tập phim dài để lại cho chúng ta nhiều câu hỏi thì 2 tập phim này như một chặng dừng chân của chuyến đi, xoa dịu bộ não vẫn đang quay cuồng bởi những tập phim ngắn phức tạp.
LDR xứng đáng được xem đi xem lại. Lần đầu cho sự choáng ngợp của cảm xúc, sau đó là để tâm trí suy nghĩ và thêm nhiều lần nữa để thán phục kỹ thuật của phim và cách những câu chuyện được chắp nối với nhau.
Có lẽ không có một cách diễn giải nào là đúng và hoàn hảo cho những tập phim ngắn này. Nhưng đây là cách những tranh luận và hội thoại được tiếp nối, để tôn vinh và duy trì dòng chảy sáng tạo.